Spółgłoska tylnojęzykowa
Z Wikipedii
Klasyfikacja spółgłosek |
---|
wargowe |
dwuwargowe |
wargowo-zębowe |
przedniojęzykowe |
językowo-wargowe |
międzyzębowe |
zębowe |
dziąsłowe |
zadziąsłowe |
z retrofeksją |
środkowojęzykowe |
przedniopodniebienne |
podniebienne |
tylnojęzykowe |
miękkopodniebienne |
języczkowe |
gardłowe |
nagłośniowe |
krtaniowe |
o podwójnej artykulacji |
wargowo -podniebienne |
wargowo -miękkopodniebienne |
zadziąsłowo -miękkopodniebienne |
Koartykulacja |
labializacja |
palatalizacja |
welaryzacja |
faryngalizacja |
Zobacz też: sposób, miejsce i narząd artykulacji |
Termin spółgłoska tylnojęzykowa lub welarna odnosi się do sposobu artykulacji spółgłosek polegającego na zbliżeniu tylnej części języka do podniebienia miękkiego (łac. velum). W ten sposób wymawia się np. /k/, /g/, /x/ (= polskie ch) oraz /N/ (welarną spółgłoskę nosową jak w angielskim thing).
Ponieważ podniebienie miękkie ma stosunkowo dużą powierzchnię, a tył języka nie jest zbyt precyzyjnym narządem artykulacyjnym, spółgłoski tylnojęzykowe mają z reguły wiele wariantów fonetycznych i łatwo ulegają upodobnieniu np. do następujących po nich samogłosek. Przed samogłoskami przednimi spotyka się często warianty "zmiękczone" (palatalne lub tylnojęzykowe palatalizowane), jak początkowe spółgłoski w polskich wyrazach kino, ginąć i Chiny, o artykulacji przesuniętej ku przodowi jamy ustnej. W niektórych językach spotyka się głoski tylnojęzykowe labializowane, to jest wymawiane z zaokrągleniem warg, np. /kw/, w którym na artykulację /k/ nakłada się dodatkowo wymowa odpowiadająca samogłosce /u/.