Postmodernizm w Polsce
Z Wikipedii
| Historia architektury: |
| < Modernizm |
| Postmodernizm i architektura współczesna |
| Czas trwania: od ok. 1965 Zasięg: świat |
| ... w Stanach Zjednoczonych ... w Europie ... w Polsce |
| Dekonstruktywizm High-tech Neomodernizm |
Postmodernizm jako prąd w architekturze przełomu XX i XXI wieku pojawił się w Polsce z dużym opóźnieniem, za jego początek należy uznać przełom lat 80. i lat 90.
W architekturze sakralnej, w której inwestor (głównie Kościół katolicki) i projektujący dla niego architekt nie byli skrępowani centralnie ustalanymi normatywami, a najpoważniejszym ograniczeniem była dostępność materiałów budowlanych, nowoczesne prądy z architektury światowej pojawiły się w Polsce znacznie wcześniej, bo już w połowie lat 70. Jednocześnie narastała krytyka budownictwa uprzemysłowionego i projektów typowych, a w urbanistyce pojawiły się poszukiwania układów przestrzennych nawiązujących do historycznego motywu ulicy. W budownictwie jednorodzinnym powrócono do stosowania dachów spadzistych.
W połowie lat 80. w polskich miastach powstały pierwsze tzw. plomby, czyli budynki wypełniające luki w istniejącej tkance miejskiej. Wznoszono je aby lepiej wykorzystać istniejącą infrastrukturę a także poprawić obraz przestrzeni miejskiej, czy to w miejscach po zniszczonej w czasie wojny zabudowy historycznej, czy wśród budynków wielkopłytowych. Budynki plombowe nawiązywały zwykle do obrazu tradycyjnej kamienicy, poprzez wprowadzenie mansardy, szczytów, wykuszy czy ryzalitów, nie stanowiąc jednak bezpośredniego pastiszu.
Rozkwit architektury o charakterze postmodernistycznym nastąpił po roku 1989. Obiekty komercyjne, takie jak kina wielosalowe czy centra handlowe stanowią nierzadko przykłady całkowicie funkcjonalnie rozwiązanych obiektów, dodatkowo jednak udekorowanych wieżami, łukmi itp. Równolegle powstawały jednak obiekty wyższej klasy, o głęboko przemyślanej formie, często wpisane w trudny kontekst urbanistyczny centrów wielkich miast i interpretujące sąsiadującą z nimi dawną architekturę.
W polskiej architekturze jest obecnych współcześnie kilka nurtów: bardzo silny jest nurt nostalgiczny, dążący do przywrócenia architekturze tradycyjnych form, przejawiający się w podjętej ponownie w latach 90. rekonstrukcji zniszczonych dzielnic historycznych wielu miast (Szczecin, Elbląg, Głogów). Istnieją też tendencje neomodernistyczne, zwłaszcza w architekturze Krakowa i Warszawy.
[edytuj] Wybrane przykłady postmodernizmu i architektury współczesnej w Polsce
(lista chronologiczna)
- kościół św. Ducha we Wrocławiu, Tadeusz Zipser, Waldemar Wawrzyniak, Jerzy Wojnarowicz, 1973-1985 - dwupoziomowy kościół na centralnym organicznym planie ze zintegrowaną plebanią. Pokryty miedzią dach w formie draperii zwieńczony jest kielichem kwiatowym z krzyżem. Forma wynika zarówno z inspiracji zarówno architekturą modernistyczną (m.in. Le Corbusierem jak i lokalną tradycją (m.in. gotycką) i archetypem kościoła. Obecna postać budynku jest znacznie zniekształcona przez remont przeprowadzony w pierwszych latach XXI w.
- kościół Wniebowstąpienia Pańskiego w Warszawie, Marek Budzyński, 1980-1985
- dom towarowy Solpol przy ul. Świdnickiej we Wrocławiu, Wojciech Jarząbek i zespół, 1993-1994
- Centrum Sztuki i Techniki Manggha w Krakowie, Arata Isozaki i Krzysztof Ingarden, 1994
- Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, Marek Budzyński, 1994-1999
- Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, Stanisław Fiszer i Andrzej Chołdzyński, 1999
- biurowiec firmy Agora SA w Warszawie, projekt biura JEMS, 2002
- biurowiec Metropolitan w Warszawie, Norman Foster, 2003
- stacja Metra Warszawskiego Dworzec Gdański, Stefan Kuryłowicz, 2003 - nawiązanie do nurtu architektury high-tech
- Filharmonia w Łodzi, Romuald Loegler, 2004
[edytuj] Przedstawiciele postmodernizmu i architektury współczesnej w Polsce
Marek Budzyński | Stanisław Fiszer | Stefan Kuryłowicz | JEMS | Romuald Loegler | Stanisław Niemczyk
