Plankton
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. Adnotacja: kwiecień 2008. |
Plankton (gr. planktón - błąkające się) to organizmy wodne unoszące się biernie w wodzie. Nawet jeśli mają narządy ruchu, to są one zbyt słabe, by organizmy te mogły się aktywnie przeciwstawić prądom wodnym i wiatrom. Zazwyczaj plankton stanowią drobne organizmy, ale zaliczamy do niego również organizmy pod postacią meduzy, które mogą mieć znaczne rozmiary.
Plankton dzieli się na:
- plankton złożony z heterotroficznych organizmów eukariotycznych, czyli tzw. plankton zwierzęcy lub zooplankton: pierwotniaki, wrotki, skorupiaki, kryl
- plankton złożony z organizmów autotroficznych, czyli tzw. plankton roślinny lub fitoplankton: głównie sinice, zielenice, okrzemki, eugleniny, bruzdnice i kryptomonady
- plankton złożony z heterotroficznych organizmów prokariotycznych, czyli tzw. plankton bakteryjny lub bakterioplankton
Ze względu na środowisko życia plankton dzieli się na:
- słodkowodny
- jeziorny (limnoplankton)
- stawowy (heleoplankton)
- kałużny (telmatoplankton)
- rzeczny (potamoplankton)
- słonowodny (haloplankton)
Wyróżniane są następujące kategorie wielkości organizmów planktonowych:
- pikoplankton (<2 μm - głównie bakterie)
- nannoplankton (nanoplankton) (2 μm - 30-50 μm)
- plankton sieciowy (>30 μ - łowiony sieciami planktonowymi)
- mikroplankton (30-50 μm - 500 μm)
- makroplankton (> 500 μm - widoczny gołym okiem)
- megaplankton (megaloplankton) (>20 cm - meduzy, osłonice)
Organizmy planktoniczne charakteryzuje znaczna przezroczystość ciała oraz ciężar właściwy zbliżony do ciężaru właściwego wody (około 1,05 g/ml). Są one przystosowane do unoszenia sie w toni wodnej. Polega ono na zmniejszeniu masy ciała w stosunku do powierzchni przez wytworzenie różnego rodzaju wyrostków lub zmniejszenie ciężaru właściwego ciała. Wyrazem tego jest obecność lekkich delikatnych pancerzyków, brak ciężkich szkieletów i wytwarzanie różnego typu galaretek (niektóre wrotki) lub kropli tłuszczu (pierwotniaki i widłonogi). Niektóre organizmy posiadają wodniczki gazowe pełniące rolę hydrostatyczną. Pozwalają one również na pionowe przemieszczanie się w toni wodnej. Zazwyczaj organizmy planktonowe są pływakami nieaktywnymi, jednak wiele z nich może poprzemieszczać się za pomocą wici, rzęsek lub odnóży. U organizmów planktonowych występuje często zjawisko cyklomorfozy, polegające na regularnych zmianach wielkości i kształtu ciała w ciągu roku.
Organizmy odbywające cały cykl życia jako planktonty to holoplankton, podczas gdy organizmy, które w planktonie występują tylko przez niektóre stadia rozwojowe to meroplankton. Organizmy osiadłe na organizmach planktonowych to epiplankton. Organizmy, które dostały się do planktonu przypadkowo to tychoplankton.
Za odpowiednik planktonu na lądzie, w środowisku wewnątrzglebowym, można uważać edafon, aczkolwiek jest on trochę szerszym pojęciem w stosunku do planktonu.
