Perykles

Z Wikipedii

Popiersie Peryklesa

Perykles (gr. Περικλῆς Perikles – otoczony chwałą, ur. ok. 495, zm. 429 p.n.e.) – największy ateński polityk, doskonały mówca (ta umiejętność była konieczna do osiągnięcia sukcesu politycznego) i twórca ateńskiej demokracji.

Syn zwycięzcy spod Mykale Ksantipposa, ze strony matki Agaristy wywodził się z rodu Alkmeonidów. Paradoksalnie, mimo że władza w polis skupiona była w jego rękach, to on stworzył demokrację ateńską. Wystąpił w roku 463 p.n.e. jako oskarżyciel Kimona, obalił z Efialtesem 462 p.n.e. Areopag, przez zaprowadzenie diet dla sędziów itd. dał ludowi większy udział w sprawach państwowych i utwierdził umiarkowaną demokrację. W latach 444 - 429 p.n.e., obalając swego konserwatywnego przeciwnika Tucydydesa, był wybierany corocznie na stanowisko stratega czyli dowódcy wojskowego mającego jednocześnie wpływ na politykę Aten. Rozszerzył i wzmocnił ustrój demokratyczny, otaczał opieką filozofów i artystów. Zaoszczędzone pieniądze przeznaczał na budowę wspaniałych gmachów (Partenon 447 — 438 p.n.e., Propyleje).

Perykles dbał również o rozwój wpływów Aten zakładając kolonie (zwane apoikia) wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego. Rozbudował również Pireus (był to najważniejszy port starożytnych Aten), doprowadzając do przewagi handlowej Aten na Morzu Egejskim, co spowodowało wybuch konfliktu ze Spartą (II wojna peloponeska). W końcowym etapie życia związał się z Aspazją, która była początkowo jego kochanką, później zaś żoną. Wraz z nią popierał rozwój nauki i sztuki, doprowadzając Grecję do najwyższego stopnia rozwoju gospodarczego i kulturalnego (wiek Peryklesowski). Przeszłość kobiety negatywnie wpłynęła na reputację Peryklesa, co spowodowało wzrost znaczenia Kleona. Do kręgu przyjaciół Peryklesa zaliczali się: Fidiasz, filozof Anaksagoras, Sofokles i Herodot. Jego popiersie stworzył Kresilas, życiorys Peryklesa spisał ok. 100 r. po Chrystusie Plutarch. Perykles zajmował się wychowaniem jednej z najbarwniejszych postaci starożytnej Grecji - Alkibiadesa. Zmarł w czasie epidemii w Atenach.

[edytuj] Dokonania Peryklesa

przeprowadził na zgromadzeniu ludowym uchwałę odbierającą Areopagowi (w starożytnych Atenach najwyższa rada złożona z 501 byłych archontów) dotychczasowe uprawnienia administracyjne i kontrolne, zwłaszcza nad działalnością urzędników, i przenoszącą je na inne organy władzy w Atenach, przede wszystkim na zgromadzenie ludowe;
radzie, która od tej pory stała się głównym organem wykonawczym, przyznano nadzór nad urzędnikami, prowadzenie spraw o zdradę stanu, prawo doraźnego aresztowania, nakładania grzywny, jak również - w pewnych okolicznościach - egzekucji
heliaja przejęła niektóre sądownicze funkcje Areopagu, jak sprawy o bezbożność i przyjmowanie odwołań - Areopagowi pozostawiono jedynie rolę trybunału sądowego w sprawach karnych
wprowadził zasadę odpłatności urzędów (każdy obywatel Aten mógł brać udział w życiu politycznym)
dopuścił do wyboru na urząd archonta przedstawicieli trzeciej klasy majątkowej (wg podziału Solona)
podział Rady Pięciuset na 10 komisji (prytanii)
twórca idei mocarstwowości państwa
rozbudowa floty i portów; przyczynił się do zakończenia budowy tzw. "Długich Murów", łączących Ateny z Pireusem
organizacja funduszy na budowę Partenonu
w 451 r. p.n.e. zostało wprowadzone prawo o obywatelstwie w Atenach - zgodnie z nim za obywatela Aten uważano tylko tego, którego rodzice byli Ateńczykami
każdy Ateńczyk był wpisany na listę obywatelską jednego z demów, w 15. roku życia wciągano jego imię na listę wojskową tegoż demu
za zasługi położone dla państwa nadawano obywatelstwo ateńskie także zasłużonemu cudzoziemcowi

Obywatelstwo obejmowało następujące prawa publiczne:

czynne i bierne prawo wyborcze do Rady i Zgromadzenia Ludowego
prawo piastowania urzędów Peryklesowskich.
Prawo do stawania przed sądem

Obywatelstwo obejmowało następujące prawa prywatne:

wstępowania w związek małżeński
kupna i sprzedaży ziemi

Do obowiązków obywateli należało:

płacenie podatków
służba wojskowa
nienaganne życie prywatne
korzystanie z pełnych praw obywatelskich przysługiwało jednak tylko Ateńczykowi, który pędził uczciwe życie, w tym celu dokonywano co pewien czas lustracji. W Atenach liczba obywateli (mężczyźni wieku od 20-60 lat) w czasach Peryklesa wynosiła ok. 43 tysiące, natomiast ogólną liczbę mieszkańców miasta szacowano na 120 tysięcy (w tym kobiety, starcy i dzieci).

[edytuj] Ciekawostki

Perykles odznaczał się prawdopodobnie zdeformowaną wieżowato czaszką (oksycefalia). Stąd przeciwnicy nazywali go "Schinokefalos" ("Cebulogłowy"). Z tego też względu wszystkie znane wizerunki rzeźbiarskie przedstawiają go w hełmie na głowie, gdyż tylko tak pozwalał się portretować.