Płetwonogie

Z Wikipedii

Płetwonogie
Młody kotik galapagoski (Arctocephalus galapagoensis)
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki żyworodne
Szczep	łożyskowce
Rząd	drapieżne
Podrząd	psokształtne
Takson	płetwonogie
Nazwa systematyczna
Pinnipedia
Illiger, 1811
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Płetwonogie (Pinnipedia) – duże, mięsożerne ssaki drapieżne (Carnivora) o opływowym kształcie ciała i nogach przekształconych w płetwy. Są to w większości ssaki morskie szeroko rozprzestrzenione w przybrzeżnych wodach wszystkich oceanów, od okolic podbiegunowych po wody ciepłe. Nie ma ich jedynie w strefie ciepłych wód Oceanu Indyjskiego. Prowadzą wodno-lądowy tryb życia. Większość czasu spędzają w wodzie.

Spis treści 1 Charakterystyka 2 Tryb życia 3 Ewolucja i taksonomia 4 Znaczenie gospodarcze 5 Zagrożenia i ochrona 6 Przypisy 7 Bibliografia 8 Zobacz też

[edytuj] Charakterystyka

Ciało płetwonogich ma wrzecionowaty kształt. Masa ciała poszczególnych gatunków waha się od kilkudziesięciu kilogramów do 3,5 tony, długość od 1,4 do 6,5 m. Głowa jest spłaszczona, szyja krótka. Przednie płetwy są większe od tylnych, u morsów i uchatek pełnią funkcję głównego narządu ruchu. Foki składają tylne kończyny w czasie pływania i wykorzystują ich ruchy podobnie jak ryby płetwę ogonową. Tylne kończyny morsów i uchatkowatych mogą zginać się pod tułów, dzięki czemu ssaki te mogą poruszać się na lądzie przy użyciu czterech kończyn. Ogon zredukowany. Niewielkie małżowiny uszne występują tylko u uchatkowatych. Pod skórą znajduje się gruba warstwa tłuszczu izolującego organizm przed zimnem. Skóra pokryta jest nieprzemakalną sierścią, jedynie u morsów słabo owłosiona. Włosy czuciowe (zatokowe) dobrze rozwinięte, liczne i długie. W czaszce płetwonogich brak kości łzowych, a w szkielecie brak obojczyka. Układ krążenia i oddychania wykazuje liczne przystosowania do nurkowania. Foki wytrzymują pod wodą do 30 minut, a słonie morskie (mirunga) do 2 godzin.

Oczy płetwonogich są przystosowane do widzenia w wodzie i w powietrzu. Dobrze rozwinięty jest zmysł słuchu. Ssaki te wydają pod wodą głosy, co sugeruje, że mogą się w ten sposób komunikować.

[edytuj] Tryb życia

Żywią się pożywieniem znajdowanym w morzu, głównie rybami, skorupiakami i mięczakami. Na czas okresu godowego, porodu i wychowania potomstwa wychodzą na ląd (zwykle skaliste wybrzeża) lub na kry lodowe. Na lądzie przebywają w stadach złożonych z grup rodzinnych. W tym czasie samce są terytorialne. U płetwonogich występuje zjawisko ciąży przedłużonej. Implantacja zarodka następuje 1-2 miesięcy po pokryciu. Samica rodzi jedno młode, bliźnięta zdarzają się niezwykle rzadko. Młode rodzi się dobrze rozwinięte i - z wyjątkiem morsa - stosunkowo krótko jest karmione mlekiem matki.

[edytuj] Ewolucja i taksonomia

Wyniki badań molekularnych sugerują, że płetwonogie wyewoluowały w późnym oligocenie lub na początku miocenu (ok. 23 mln lat temu). Wywodzą się prawdopodobnie od niedźwiedziopodobnych przodków. Najstarsze znalezione szczątki kopalne zaliczone do rodzaju Enaliarctos datowane są na 24–22 mln lat.

Płetwonogie dawniej klasyfikowane były w randze rzędu^[1] ssaków drapieżnych lub podrzędu psokształtnych (Caniformia). Taksonomowie uznali jednak, że przy wyodrębnieniu płetwonogich do rangi rzędu ssaki drapieżne (Carnivora) tworzą takson parafiletyczny^[2]. Obecnie są zaliczane do podrzędu psokształtnych w randze nadrodziny lub taksonu o nieokreślonej kategorii systematycznej. Kladem siostrzanym płetwonogich są łasicokształtne.

Do Pinnipedia zaliczane są rodziny:

Nazwa zwyczajowa i naukowa rodziny	Cechy wyróżniające	Przykładowy przedstawiciel
morsowate (Odobenidae)	małżowiny uszne nie występują, kończyny mogą zginać się pod tułów, wydłużone górne kły	mors
uchatkowate (Otariidae)	obecność małżowin usznych, tylne kończyny mogą zginać się pod tułów	uchatka australijska
fokowate (Phocidae)	tylne kończyny nie mogą zginać się pod tułów, małżowiny uszne nie występują	foka kaspijska
†Enaliarctidae	?

[edytuj] Znaczenie gospodarcze

Płetwonogie, a zwłaszcza fokowate są od dawna poławiane, przede wszystkim dla futer i tłuszczu. Zęby morsów są cenione podobnie jak ciosy słoni.

[edytuj] Zagrożenia i ochrona

W wyniku intensywnych polowań prowadzonych na wielką skalę od XVI w. wielu gatunkom płetwonogich groziło wyginięcie. Objęcie ich ochroną, ograniczenie limitów połowowych oraz - spowodowane krytyką noszenia wyrobów ze skór dzikich zwierząt - zmniejszenie popytu na skóry przyczyniły się do zahamowania spadku liczebności populacji.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

[edytuj] Zobacz też

• palconogie