Pétanque
Z Wikipedii
Pétanque (gra w bule/boule, gra w kule, petanka) - tradycyjna francuska gra towarzyska z elementami zręcznościowymi.
Popularna w szczególności w południowej Francji (Prowansja), ale uprawiana także w innych regionach Francji i w innych krajach, szczególnie śródziemnomorskich. Pojawiająca się od kilku lat w miastach Polski, głównie w parkach i niewybetonowanych skwerach.
Spis treści |
[edytuj] Zasady gry
Rozgrywka odbywa się na pozbawionym trawy placu (zwanym bulodromem), np. na utwardzonym piasku, o wystarczających wymiarach (które dla gry turniejowej wynoszą min. 15×4 m) i polega na rzucaniu z wytyczonego okręgu stalowymi kulami (bulami; fr. boule - kula) o średnicy od 70,5 do 80 mm (ciężar od 650 do 800 g) w kierunku małej drewnianej lub plastikowej kulki średnicy od 25 do 35 mm nazywanej po francusku cochonet, co znaczy prosiaczek (w Polsce używa się nazwy świnka).
Rozmiar buli dobiera się do wielkości dłoni rzucającego. Inne parametry (wagę, twardość stali, wykończenie powierzchni kuli) - do terenu oraz stylu gry i przyzwyczajenia rzucającego. Właściwości i przydatność zmiennych parametrów bul są tematem nieustających debat i dyskusji wśród graczy.
Partię rozgrywa się w jednym z trzech możliwych składów:
- single (fr. tête-à-tête) - jeden gracz przeciwko drugiemu, gracze mają po 3 bule;
- dublety - w dwóch zespołach dwuosobowych, każdy gracz ma 3 bule;
- triplety - w dwóch zespołach trzyosobowych, każdy gracz ma 2 bule.
Każda partia składa się z kilku rozgrywek. Rozgrywka - to okres od wyrzucenia świnki do wyrzucenia przez graczy ostatniej kuli. W danej rozgrywce każdy gracz stara się umieścić swoją bulę jak najbliżej świnki lub wybić punktujące (=stojące najbliżej świnki) bule przeciwnika. Rzuca zawsze zawodnik drużyny, której kula aktualnie nie punktuje (nie znajduje się najbliżej świnki). Po wyrzuceniu wszystkich kul gracze podliczają punkty: zdobywa je tylko zwycięzca rozgrywki (którego kula stoi najbliżej świnki), który otrzymuje punkt za każdą bulę umieszczoną bliżej świnki niż najbliższa śwince bula przeciwnika (najniższy możliwy wynik rozgrywki to 1 pkt. (bądź 0 w przypadku remisu), najwyższy w przypadku gry drużynowej 6 pkt., przy singlach - 3 pkt.). Zwycięzca rysuje nowe kółko w miejscu, gdzie była świnka, po czym rozpoczyna następną rozgrywkę. Partię wygrywa osoba bądź zespół, który osiągnął jako pierwszy 13 punktów.
We Francji istnieją niewielkie lokalne odmiany gry.
[edytuj] Bule
Zobacz więcej w osobnym artykule: Bula.Istnieje kilka firm produkujących bule (najpopularniejsze to: Obut, JB, La Boule Bleue, La Boule Noire) i oferujących pełną gamę amatorskich bądź profesjonalnych autoryzowanych zestawów. Te ostatnie sprzedawane są po trzy identyczne sztuki i ich cena waha się od ok. 50 do 200, a nawet 300 euro za komplet. Oprócz tego można też kupić amatorskie zestawy produkowane w Chinach, ich cena to ok. 40 zł za zestaw 6 kul.
[edytuj] Historia
Pétanque, grywana mniej więcej od roku 1910, wywodzi się z innej, podobnej gry, o nazwie jeu provençal ("gra prowansalska"), a jej nazwa - ze słów prowansalskich ped tanco (fr. pieds tanqués: "stopy razem"), ponieważ podczas rzutu obie stopy gracza muszą znajdować się wewnątrz wcześniej nakreślonego na placu niewielkiego koła. Petanka podobnie jak bowls i boccie (boccia) wywodzi się z uprawianej przez rzymskich legionistów gry w kule, którzy rozpowszechnili ją w całym basenie Morza Śródziemnego. Pierwsze bule były robione z drewna i obijane zewsząd gwoździami. W 1930 roku przyjęto definitywnie użycie buli ze stali. W 1958 roku, w Marsylii powstała Międzynarodowa Federacja Pétanque i Gry Prowansalskiej.
Pierwsze rozgrywki międzynarodowe w tę grę odbyły się w 1959, a w Mistrzostwach Świata w 2004 w Grenoble uczestniczyły już 53 kraje, zaś międzynarodowa federacja pétanque zrzeszała 600 tysięcy graczy w 59 krajach. Polskie zrzeszenie - Polska Federacja Petanque powstała w 2002. Jej siedziba znajduje się we Wrocławiu. Odmiana gry w kule jest dyscypliną paraolimpijską pod nazwą boccia. Tradycyjnie jest to gra postrzegana jako męska, choć na obu ilustracjach – z Nicei i z St.Paul – widać także kobiety, przy czym jakkolwiek na zdjęciu z Nicei są one widzami, to w St.Paul kobieta (z fajką w zębach) jest uczestnikiem gry. Tradycyjny wizerunek gry na pewno ulega zmianie, w Polsce ok. 1/3 graczy stanowią kobiety.
Do rangi tradycji prowansalskiej dorosło połączenie grania w bule z konsumpcją lokalnej anyżówki.
