Matysiakowie
Z Wikipedii
Matysiakowie – weekendowa powieść radiowa na antenie Programu I Polskiego Radia, zapoczątkowana w sobotę 15 grudnia 1956 na antenie Programu II o godzinie 20:35 i obecnie nadawana w niedziele o 10:05, w 25-minutowych odcinkach. Najstarsze kontynuowane słuchowisko radiowe w Polsce[1]. Według zapewnień rzecznika Polskiego Radia decyzja nie zapadła, a program będzie kontynuowany co najmniej do września 2007[2].
Spis treści |
[edytuj] Opis
Powieść jest tworzona w ultrarealistycznej konwencji nieruchomego mikrofonu umieszczonego na stałe w mieszkaniu fikcyjnej tytułowej rodziny na ulicy Dobrej na warszawskim, śródmiejskim osiedlu Powiśle. Jej twórcą i głównym scenarzystą był zmarły w 2007 roku Jerzy Janicki, tam właśnie mieszkający. Nie podaje się nazwisk twórców i aktorów na antenie. Stałe role są zazwyczaj zabierane przez aktorów do grobu (chyba że znikają z innych powodów, na przykład kiedyś politycznych) i dużo rzadziej kontynuowane przez aktorów o podobnym tembrze głosu – można się doliczyć co najmniej sześciu "przejęć".
Mikrofon nie jest jednakże ukryty. Jak w reportażu, postacie zdają sobie sprawę z tego, że są nagrywane, często nawet zapraszają do wysłuchania odcinka i czasami o tym wspominają w trakcie programu.
Matysiakowie to najdłużej emitowana powieść radiowa w historii polskiej radiofonii, np. odcinek 2675 był emitowany w niedzielę 25 maja 2008. W założeniu nigdy nie mają się skończyć.
W czasach przed wolnymi sobotami powieść była wieczorna, emitowana o 19:30 w Programie I i powtarzana w niedzielę o tej samej godzinie w Programie II. W latach 1990 program przesunięto na 18:05. Początkiem lat 2000 była emitowana o 14:30, a obecnie zaczyna się już o 13:05, i została skrócona z 30 do 25 minut. Kiedyś były miliony słuchaczy, teraz jest ciągle kilkaset tysięcy, lecz często nie z pełnego wyboru, ale na przykład chorych w szpitalach.
Serial nie jest operą mydlaną w ścisłym znaczeniu tego terminu. Jest emitowany tylko w tempie jednego odcinka na tydzień. Nie prowadził promocji produktów i nigdy nie był wypełniaczem między reklamami. Przez ogromną większość lat swojego istnienia był emisją wieczorną, w najlepszym czasie antenowym, a nie popołudniową. Sentymentalne dzieje postaci grają rolę drugorzędną – początkowo Jerzy Janicki nawet często mylił się w sprawach personalnych, wprowadzając niekonsekwencje do następnych odcinków, lecz wobec protestów uważnych i biorących losy postaci bardzo dosłownie słuchaczy, stworzona została wewnętrzna "biblia" opisująca każdą z nich. Postacie nie starają się zaimponować słuchaczom swoim statusem społecznym czy majątkowym – rodzina była robotnicza. Scenariusze, pisane w ciągu tygodnia poprzedzającego czwartkowe albo piątkowe nagranie, są publicystycznie związane z życiem i bieżącymi wydarzeniami w kraju; niegdysiejsza wieczorna godzina nadawania była nawet porą Dziennika Telewizyjnego. Często jedna z postaci wyjaśniając coś innej, zdaje się tak naprawdę dawać rady słuchaczom albo ich przestrzegać, np. przed kredytami w "systemie argentyńskim". Sławetny brak odzwierciedlenia powodzi sprzed kilku lat wynikł tylko z tego, że wystąpiła ona w okresie wakacyjnym, kiedy kilka odcinków nagrywa się z wyprzedzeniem aby pozwolić głównym aktorom wyjechać na urlopy.
Wydawnictwa RiTV wydały w okresie 1973-1976 cztery tomy powieści.
Niektóre źródła błędnie podają jako datę pierwszego programu niedzielę 28 października 1956.
Matysiakowie otrzymali prawie 3 miliony listów i mnóstwo prezentów, w tym sprzętu AGD, które są rozdawane, np. do domów dziecka i organizacji dobroczynnych.
Imieniem Matysiaków został nazwany jeden z domów rencistów a także popularny w czasach PRLu bar mleczny przy ul. Świętokrzyskiej w Warszawie. Dokładny adres mieszkania Matysiaków to 00-384 Warszawa, ul. Dobra 21 m 6.
[edytuj] Ekipa
- Scenariusze: Jerzy Janicki (1956-2007), Stanisław Stampf'l (zmarł), Władysław Żesławski (kiedyś), Dżennet Połtorzycka-Stampf'l (od 1960 do dziś; wdowa po Stanisławie Stampf'lu), Janusz Adam Dziewiątkowski (od 2007)
- Reżyseria: Zdzisław Nardelli (kiedyś), Stanisława Grotowska (obecnie)
- Realizacja akustyczna: Ewa Szałkowska (obecnie), Alina Langiewicz (kiedyś)
- Redakcja: Danuta Lechowska-Olton (m.in. odpowiada na listy słuchaczy)
- Inspicjentka: Zofia Bajda-Szymańska (zmarła), Maria Chludzińska (obecnie)
- Serwis internetowy, poczta elektroniczna Janusz Adam Dziewiątkowski
[edytuj] Obsada
Losy rodziny Matysiaków przez cały okres nadawania audycji odtwarzało łącznie ponad 250 osób.
[edytuj] Kiedyś
- Stanisława Perzanowska (ur. 1898, zm. 1982) – Helena Matysiakowa, żona Józefa, ślub w 1931 (złote wesele w odcinku z 18.04.1981), gospodyni domowa, matka Stacha, Gienka i Danki, zmarła w odcinku z 29.05.1982
- Jan Ciecierski (ur. 1899, zm. 1987) – Józef Matysiak, mąż Heleny, robotnik wykwalifikowany; w odcinku z 28.01.1978 obwieszczono, że przechodzi na emeryturę od 01.02.1978; zmarł w odcinku z 21.02.1987
- Tadeusz Janczar (ur. 1926, zm. 1997) – Stanisław "Stach" Matysiak, syn Helenki i Józefa, mąż Wisii od 1959, muzyk, ojciec Kasii (Piekarskiej); rola przejęta przez Janusza Bukowskiego
- Janusz Bukowski (ur. 1941, zm. 2005) – Stanisław "Stach" Matysiak; przejął rolę po Tadeuszu Janczarze; rola przejęta przez Tadeusza Borowskiego
- Stefan Friedmann (ur. 1941) – do bojkotu w okresie stanu wojennego; Eugeniusz "Gienek" Matysiak, syn Helenki i Józefa, początkowo nastolatek; ojciec Justyny (z Dorotą) i Piotra (z Elżbietą); rola przejęta przez Jerzego Bończaka (Gienek powrócił z Niemiec w odcinku z 28.03.1987)
- Janina Seredyńska (ur. 1917, zm. 1990) – Zosia Matysiak, krewna z wsi, uczennica szkoły krawieckiej, późniejsza żona Antka Borkiewicza (od odcinka z 25.10.1975), matka Magdy i Jacka, zmarła w odcinku z 26.01.1991
- Stanisław Jaworski (ur. 1895, zm. 1970) – Klemens Kolasiński, zmarł w odcinku z 31.10.1970
- Tadeusz Fijewski (ur. 1911, zm. 1978) – Wojciech Grzelak, przyjaciel i kolega Józefa z fabryki, umarł w odcinku z 18.11.1978
- Barbara Klimkiewicz (ur. 1936) – Sokorska – Elżbieta Matysiakowa, pierwsza żona Gienka Matysiaka, poznana w odcinku z 23.02.1963, ślub w odcinku z 27.12.1969, matka Piotra, razem z Gienkiem w stanie wojennym wyjechała do Chociebuża (NRD); aktorka rzeczywiście wyjechała do Niemiec
- Jarema Stępowski (ur. 1925, zm. 2001) – sąsiad Kalbarczyk, zmarł w odcinku z 27.01.2001
- Eugeniusz Robaczewski (ur. 1931, zm. 2003) – Lucjan Będkowski, 2. mąż Danki Matysiak, zmarł w odcinku z 06.12.2003
- Wanda Łuczycka (ur. 1907, zm. 1996) – Stefania Frączakowa
- Wiesław Drzewicz (ur. 1927, zm. 1996) – Krzysztoń, dozorca domu na Dobrej
- Czesław Wołłejko (ur. 1916, zm. 1987) – Antoni Borkiewicz; mąż Zosii Matysiak od odcinka z 25.10.1975, ojciec Magdy i Jacka; "ciamajdowaty skąpiec"; rola przejęta przez Ryszarda Barycza
- Barbara Drapińska (ur. 1921, zm. 2000) – Aniela Grzelakowa; rola przejęta przez jej siostrę-bliźniaczkę Krystynę Ciechomską
- Sławomira Łozińska (ur. 1953) – Dorota Matysiakowa, druga żona Gienka Matysiaka (ślub 22.04.1990 obwieszczony w odcinku z 21.04.1990), matka Justyny; zrezygnowała po kilkunastu latach; rola przejęta przez Ewę Kanię w 2001
- Kazimierz Mazur (ur. 1948) – Mietek Piekarski
- ? – Rozalka, matka Zosii, zmarła w odcinku z 12.09.1970
- ? – Kajtek Bartoszewicz, mąż Halinki Rączkównej
- ? – Magda Borkiewicz, córka Zosii i Antoniego, urodzona w odcinku z 27.03.1976
- ? – Krzyś Rączka, syn Iwony i Adama, urodzony w odcinku z 28.05.1977
- ? – Jacek Borkiewicz, syn Zosii i Antoniego, urodzony w odcinku z 21.07.1979
- Józef Nowak (ur. 1925, zm. 1984) – Bronek Grzelak, 1. mąż Danki, przybrany ojciec Józia, zmarł w odcinku z 04.02.1984
- Jerzy Tkaczyk (ur. 1923, zm. 2006) – Zygmunt Kotlarz
Pozostałe role w przeszłości odgrywali m.in. Hanka Bielicka (ur. 1915, zm. 2006), Maciej Damięcki (ur. 1944), Jan Englert (ur. 1943), Emilian Kamiński (ur. 1952), Krzysztof Kołbasiuk (ur. 1952, zm. 2006), Tomasz Knapik, Tadeusz Łomnicki (ur. 1927, zm. 1992), Zofia Merle (ur. 1938), Bronisław Pawlik (ur. 1926, zm. 2002), Tadeusz Ross (ur. 1938), Karol Strasburger (ur. 1947), Roman Wilhelmi (ur. 1936, zm. 1991) i Zbigniew Zapasiewicz (ur. 1934).
[edytuj] Obecnie
- Ryszard Barycz (ur. 1924) – Antoni Borkiewicz; przejął rolę po Czesławie Wołłejko
- Jerzy Bończak (ur. 1949) – Eugeniusz "Gienek" Matysiak, od stanu wojennego
- Tadeusz Borowski – Stanisław "Stach" Matysiak; przejął rolę po Januszu Bukowskim
- Henryk Boukołowski (ur. 1937) – Feliks Grabowski, zegarmistrz, lokator od odcinka z 14.12.1963, jego żona umiera w odcinku z 01.11.1980
- Ewa Konstancja Bułhak (ur. 1971) – Marysia, druga żona Antka Borkiewicza, pochodząca z Lwowa
- Stanisława Celińska (ur. 1947) – Iwona Rączkowa, "zawsze sprytna i obrotna", od 1966, żona Adama Rączki od odcinka z 31.08.1974, matka Krzysia
- Krystyna Ciechomska (ur. 1921) – Aniela Grzelakowa, "nieco zgorzkniała"; rolę przejęła po Barbarze Drapińskiej, swej siostrze-bliźniaczce
- Bożena Dykiel (ur. 1948) – Iza Jędrzejczakowa, siostra Tadeusza Szymkowskiego
- Joanna Jędryka (ur. 1940) – Elżbieta, pierwsza żona Gienka, ślub w grudniu 1969, matka Piotra
- Ewa Kania (ur. 1948) – Dorota Matysiakowa, druga żona Gienka Matysiaka, matka Justyny; przejęła rolę po Sławomirze Łozińskiej w 2001
- Aleksandra Karzyńska (ur. 1927) – Danka Grzelakowa, córka Helenki i Józefa, 1. mąż Bronek Grzelak, drugi mąż Lucjan Będkowski
- Emilia Krakowska (ur. 1940) – dozorczyni Lola Pojemnicka
- Krystyna Królówna (ur. 1939) – Monika Biegłowska
- Monika Kwiatkowska (ur. 1975) – Stella
- Ludmiła Łączyńska (ur. 1923) – Jadwiga "Wisia" Matysiakowa, żona Stacha od 1959, matka Kasi Piekarskiej; najczęstsza postać i "fundament" słuchowiska
- Tomasz Marzecki (ur. 1949) – Tomasz Piekarski, mąż Kasii, ojciec Małgosii i Krysii
- Agnieszka Migalska – Kasia Piekarska z domu Matysiak, córka Wisii i Stacha, urodzona w 1960 (odcinek z 25.06.1960), żona Tomasza Piekarskiego, matka Małgosii i Krysii
- Melania Migalska – Krysia Piekarska, córka Tomasza i Kasi, nastolatka
- Zuzanna Migalska – Justyna Matysiak, córka Doroty i Gienka
- Jan Mateusz Nowakowski (ur. 1946) – Józio Grzelak, adoptowany w wieku 4 lat (odcinek z 17.04.1965) syn Danki i Bronka Grzelaka
- Joanna Pach (ur. 1980) – Małgosia Piekarska, urodzona w odcinku z 06.09.1986, córka Tomasza Piekarskiego i Kasii
- Artur Pontek (ur. 1975) – Janek Bocianowski
- Jacek Rozenek (ur. 1969) – Piotr Matysiak, syn Gienka Matysiaka z Elżbietą, urodzony w odcinku z 26.08.1972, mąż Lusi Matysiak
- Marek Siudym (ur. 1948) – dozorca Edward Klimczuk
- Wacław Szklarski (ur. 1934) – Tadeusz Szymkowski, brat Izy Jędrzejczakowej
- Barbara Szyszko – Ola Szymkowska
- Katarzyna Tatarak (ur. 1965) – Lusia Matysiak, żona Piotra Matysiaka
- Jolanta Wołłejko (ur. 1942) – Ola Szymkowska (od 2005 r.). Aktorka jest córką Czesława Wołłejko (odtwarzającego kiedyś Antoniego Borkiewicza) i siostrą Magdaleny Wołłejko (odtwarzającej Alę Grzelak).
- Magdalena Wołłejko (ur. 1955) – Ala Grzelak z domu Kotarska, żona Józia Grzelaka (ślub w odcinku z 22.09.1984), matka Marty i Adasia
- ? – Marta Grzelak, córka Ali i Józia, ur. 05.02.1985 w odcinku z 09.02.1985, siostra Adasia
- ? – Ewa Marczak, córka Oli Szymkowskiej, urodzona w odcinku z 06.05.1978
- Aleksandra Rojewska – Joasia Szymucha, córka Elżbiety, urodzona w odcinku z 27.02.1988
- Łukasz Lewandowski (ur. 1974) – Adam Grzelak, syn Ali i Józia Grzelaków, brat Marty, urodzony w 1988 r.
- Justyna Sieńczyłło (ur. 1969) – Halina Rączkówna, siostra Stefana, żona Kajtka Bartoszewicza od odcinka z 06.03.1974
- Emilian Kamiński (ur. 1952) – Stefan Rączka, brat Haliny i szwagier Iwony Rączkowej
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑ Głogowski, Tomasz: Summer in the City. 4 sierpnia 2007, Blog Tomasza Głogowskiego [dostęp 7 sierpnia 2007].
- ↑ Kozielski, Maciej: Jedynka: „Matysiakowie” na razie zostają. 6 sierpnia 2007. [dostęp 7 sierpnia 2007].
