Lokomobila
Z Wikipedii
Lokomobila (z łac. locus mobilis) - początkowo był to przewoźny zespół napędowy, zawierający: kocioł parowy, maszynę parową i urządzenie transmisyjne (np. koło pasowe), konstrukcyjnie zbliżony do małego parowozu, ale bez własnego napędu. W miarę rozwoju konstrukcji dodawano przymiotniki uściślające, ale zawsze był to zespół napędowy stanowiący zwartą całość w przeciwieństwie do siłowni z wydzielonym kotłem i silnikiem. Przeważnie silnik parowy był mocowany na kotle, rzadziej do jego boku.
Szeroko stosowana w XIX i na początku XX wieku do napędu: małych zakładów, maszyn rolniczych w folwarkach, pomp itd. Zastąpiona silnikiem spalinowym i elektrycznym. Często dodatkowo dostarczały parę odlotową do ogrzewania i gorącą wodę, a w późniejszym czasie wyposażone w prądnicę były lokalną elektrownią.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pierwszą lokomobilę wykorzystaną praktycznie prawdopodobnie zbudował w 1805 O. Evans. Z połączenia lekkiej lokomobili i pompy w 1829 roku powstała sikawka parowa.
W późniejszym czasie produkowane były lokomobile benzynowe posiadające na czterokołowym podwoziu prosty silnik spalinowy zamiast maszyny parowej. Wraz z rozwojem konstrukcji silników spalinowych i ich miniaturyzacją, lokomobile spalinowe przekształciły się w proste i niewielki silniki zwane patataj.
Na przełomie XIX i XX wieku powstały rzadko spotykane lokomobile turbinowe z turbiną parową, przekształcone stopniowo w blok energetyczny.
Oprócz lokomobil przewoźnych (na kołach bez napędu) budowane były lokomobile stałe pozbawione kół i ustawione na stałym fundamencie.
Dla ułatwienia przewożenia lokomobile przejezdne zostały wyposażone w przekładnię pasową napędzającą koła. Były to nadal ciężkie maszyny zdolne jedynie do sporadycznego transportu o własnych siłach. Np. przy orce stały nieruchomo a pług przeciągały liną. Późniejsze, lżejsze ich odmiany wyposażone w układ kierowniczy były stosowane do ciągnięcia pojazdów. Z nich wykształciły się produkowane we Francji i Anglii od lat 1830-40 ciągniki parowe nazywane lokomobilą samojezdną. Zaletą parowego napędu pojazdów była nawrotność i duża elastyczność maszyny parowej pozwalająca na rezygnację ze skrzyni biegów.
Ostatnie lokomobile parowe były produkowane seryjnie w latach sześćdziesiątych XX wieku, a niewielkie ilości, głównie małych, są nadal produkowane.
[edytuj] Budowa
Lokomobile parowe budowane były w różnych wielkościach. Najmniejsze działające zabawki (modele) wielkości pudełka zapałek. Użytkowe od mieszczących się na stole po zajmujące średni budynek, ale najpopularniejsze były lokomobile przewoźne, wielkości małego samochodu dostawczego, łatwe do przemieszczania za pomocą zaprzęgu, o mocy 5-20 KM.
Ponieważ ciężar lokomobili nie odgrywał większej roli posiadały większe i cięższe od parowozów kotły lokomobilowe (wersja kotła płomienicowo-płomieniówkowego), przystosowane do spalania kiepskich, często lokalnych paliw jak torf, drewno, trociny. Stosowano proste, jednocylindrowe, nienawrotne maszyny parowe z suwakowym rozrządem mimośrodowym bez kulisy. Pojedyncza pompa zasilająca napędzana była mimośrodem od głównej maszyny parowej. Dzięki temu były tanie w eksploatacji, odporne na błędy obsługi i cenione za wysoką niezawodność.
Polscy producenci: H. Cegielski Towarzystwo Akcyjne
[edytuj] Zachowane
- Zakłady im. Hipolita Cegielskiego w Poznaniu - eksponat przed bramą fabryki
- Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie koło Poznania - największa w Polsce kolekcja siedmiu eksponatów, w tym jeden czynny - uruchamiany podczas pokazów (strona muzeum).
- Muzeum - Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich sprawna, uruchamiana przeważnie raz do roku w lipcu w czasie Jarmarku Wdzyckiego napędza tartak. (strona skansenu)
- Ciechocinek - eksponaty - (zdjęcia)
- Pionki - Skansen Leśnej Kolei Wąskotorowej w Pionkach - [1]
- Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku - eksponat
- Bóbrka - Skansen Przemysłu Naftowego - [2]
- Elektrownia Latarni Morskiej Rozewie - lokomobila stała z kotłem Wolfa napędzająca przez małą pędnię sprężarki i prądnice.
