Komora Cieszyńska
Z Wikipedii
Komora Cieszyńska (niem. Teschener Kammer) - oficjalna nazwa połączonych majątków należących bezpośrednio do książąt cieszyńskich w latach 1654-1918, a jednocześnie nazwa instytucji zarządzającej tymi majątkami w imieniu księcia.
[edytuj] Historia
Komorę Cieszyńską powołano po przejęciu władzy w Księstwie Cieszyńskim przez Habsburgów w 1653 roku. Celem jej utworzenia było uzyskanie możliwości sprawnego, centralnego zarządzania wszystkimi dobrami należącymi do księcia na terenie Księstwa Cieszyńskiego, które w owym czasie znajdowało się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej i gospodarczej. Zarządcą Komory był mianowany przez księcia regent.
Początkowa działalność Komory związana była głównie z uzyskiwaniem jak największych dochodów z podporządkowanych jej dóbr oraz z zakrojoną na szeroką skalę akcją kontrreformacyjną. Zarządcy Komory od samego początku zwiększali obciążenia wobec poddanej ludności oraz nie respektowali praw ekonomicznych podporządkowanych im miast, tj. Cieszyna, Skoczowa, Strumienia i Jabłonkowa. Spowodowało to masową emigrację z podległych Komorze terenów i w efekcie dalszy regres gospodarczy Księstwa Cieszyńskiego. Na początku XVIII wieku wstrzymano akcję kontrreformacyjną, jednak nadal wzrastły obciążenia pańszczyźniane. W 1736 roku doszło do pierwszego otwartego buntu chłopów, jednak dopiero wielkie powstanie chłopskie w 1766 roku doprowadziło do zajęcia się całą sprawą osobiście przez cesarzową Marię Teresę. W 1771 wydała ona patent pańszczyźniany dla Śląska Austriackiego, który uregulował wysokość pańszczyzny i poprawił sytuację chłopów.
Gwałtowny rozwój Komory Cieszyńskiej nastąpił po I rozbiorze Polski w 1772 roku, kiedy do cesarstwa austriackiego włączono Galicję, a Księstwo Cieszyńskie stało się niejako łącznikiem pomiędzy Wiedniem a Krakowem. W 1781 roku ostatecznie zniesiono poddaństwo osobiste chłopów. Rozpoczął się okres rozwoju przemysłowego, którego pierwszym aktem było otwarcie przez Komorę w 1772 roku huty w Ustroniu. Książę Albert Sasko-Cieszyński od 1791 roku zaczął też regularne powiększanie majątku Komory Cieszyńskiej, nabywając całe wsie i miasta (m.in. Frydek) w różnych zakątkach księstwa. W niedługim czasie Komora Cieszyńska stała się jednym z głównych źródeł dochodów księcia, a Księstwo Cieszyńskie urosło do rangi jednego z najbogatszych regionów cesarstwa.
XIX wiek to gwałtowny rozwój Komory Cieszyńskiej. Zarządcy skupili się na rozwoju rolnictwa, jak i uprzemysłowieniu miast i wsi. Budowano kopalnie, huty, tartaki, browary, gorzelnie, przędzalnie i cukrownie. Nastąpiło też znaczne powiększenie Komory, i to nie tylko o majątki na terenie Księstwa Cieszyńskiego. Już w 1838 roku książę Karol Ludwik Habsburg nabył państwo Żywieckie, które włączono do dóbr Komory Cieszyńskiej. Później pod zarząd Komory włączono także tak odległe majątki, jak: państwa Masonmagyarovar, Bellye, Véghles i Topolovac na Węgrzech, państwo Židlichovice na Morawach oraz Klachau-Wörschach w Austrii.
W 1918 roku, po upadku monarchii austriackiej, Komorę Cieszyńską zlikwidowano. Ostatecznie Śląsk Cieszyński podzielono w 1920 roku, a majątek Komory Cieszyńskiej znacjonalizowano zarówno w polskiej, jak i w czechosłowackiej jego części.
