Karol Kalita
Z Wikipedii
Karol Kalita (pseud. Rębajło) (ur. 4 listopada 1830 w Komarnie k. Rudek, zm. 25 maja 1919 we Lwowie) – pułkownik, dowódca oddziału partyzanckiego w powstaniu styczniowym.
Jego rodzina pochodząca z Inflant osiedliła się w Galicji po trzecim rozbiorze. Już jako szesnastoletni uczeń gimnazjalny brał udział w pracach konspiracyjnych za co został w 1846 r. oddany do wojska. Zwolniony w 1847 powraca do szkół ale na krótko, gdyż w 1848 zaciągnął się do legionu Józefa Wysockiego i pod jego sztandarami brał udział w Powstaniu Węgierskim (1848-1849). Mimo amnestii, po powrocie do kraju został aresztowany i wcielony znów do wojska austriackiego, w którym dosłużył się stopnia nadporucznika, biorąc udział w wojnie włoskiej 1859 r. Na wieść o wybuchu powstania w Królestwie Polskim pośpieszył z 12 kolegami oficerami swego pułku do ojczyzny i oddał się do dyspozycji władz narodowych.
Został mianowany majorem i skierowany do powiatu stopnickiego. Był organizatorem pułku stopnickiego, który wchodził w skład dywizji sandomierskiej korpusu gen. Józefa Hauke-Bosaka.
Stoczył kilka zwycięskich bitew z Rosjanami, m.in. pod Mierzwinem (5 grudnia 1863) oraz pod Lubienią i Iłżą (17 stycznia 1864). Po tej ostatniej bitwie został awansowany na pułkownika. Z powodu choroby nie uczestniczył w Bitwie opatowskiej, w której rozbity został jego pułk. Po upadku powstania udał się na emigrację do Turcji, skąd w 1871 wrócił do Lwowa. Ostatecznie znalazł pracę w szpitalu psychiatrycznym i ustatkował się.
Został pochowany na Górce powstańców na cmentarzu Łyczakowskim.
Jest autorem książki Ze wspomnień krwawych walk, w której zawarł wspomnienia z kampanii powstańczej.
Zachowały się do naszych czasów jego dwie szable:
- znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie; ostrze szabli ozdobione jest nakładanym złotym wizerunkiem Tadeusza Kościuszki, datą 1794 i napisem: W twoją dzielną, bitną dłoń, wdzięczni bracia dają broń. Bij jak dotąd mężnie wroga, za Ojczyznę w imię Boga oraz Dzielnemu Rębajle życzliwi rodacy 1864.
- znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie; po prawej stronie ostrza jest inkrustowany srebrem napis: W Imię Boga Dobądź Szali / A Moskali Wezmą Diabli, a po lewej stronie umieszczono dedykacje: Od Przyjaciół Rembajle [!] 1864.
Rębajło był jednym z najdzielniejszych i najbardziej uzdolnionych oficerów powstania styczniowego; potrafił połączyć braterski stosunek do żołnierza przy równoczesnym zachowaniu surowej dyscypliny a dając osobisty przykład w dzieleniu trudów życia partyzanckiego zdobył sobie szacunek i popularność wśród własnych ludzi.
[edytuj] Bibliografia
- Chwała Oręża Polskiego, nr 19 (40) z 2 XII 2006 (dodatek „Rzeczpospolitej”)
- Galeria „Broń i barwa w Polsce”. Muzeum Narodowe w Krakowie. Przewodnik, Kraków 2004.
- Kozłowski E. - Od Węgrowa do Opatowa (3 II 1863-21 II 1864) Wybrane bitwy z powstania styczniowego, Warszawa 1962.
- Kozłowski E., Wrzosek M. - Historia Oręża Polskiego 1795-1939, Warszawa 1984.
- Kwaśniewicz W. - Historia szablą pisana, czyli szable znanych Polaków I i II rzeczpospolitej, Zielona Góra 1998.
- Kwaśniewicz W. - Dzieje szabli w Polsce, Dom Wydawniczy BELLONA, Warszawa 2007.
- Kwaśniewicz W. - Szable sławnych Polaków, Dom Wydawniczy BELLONA, Warszawa 2008.
