Języki polisyntetyczne
Z Wikipedii
Języki polisyntetyczne - jedna z odmian struktury języków według typologii morfologicznej. W językach takich znika w praktyce różnica między wyrazem a zdaniem (nawet złożonym), np. w jupik:
- Anisaxtuxtyfkagatapixnakakjagaka
- Zdarzyło się, że chciałem go ostatecznie zmusić do chodzenia i przynoszenia śniegu.
Wyraz języka polisyntetycznego składa się z jednego lub kilku rdzeni niosących informację leksykalną, oraz z afiksów niosących informację gramatyczną. W takich językach nie ma ściśle określonej kategorii części mowy, ponieważ każdy morfem znaczeniowy posiada szerokie pole znaczeniowe precyzowane przez licznie dołączane morfemy gramatyczne, i pełni funkcję czasownikową lub rzeczownikową wyłącznie w zależności od użytych morfemów gramatycznych. Niekiedy trudno powiedzieć nawet, czy dany morfem to rdzeń czy afiks.
Języki polisyntetyczne można zaliczyć do typu aglutynacyjnego lub fleksyjnego w zależności od tego, czy afiksy mają tylko jedną funkcję, czy też wiele. Istnieją również języki polisyntetyczne, w których informację gramatyczną przenosi głównie kolejność morfemów semantycznych, jak ma to miejsce w językach izolujących. Polisyntezie zazwyczaj towarzyszy inkorporacja rzeczowników.
Pojęcie polisyntezy wprowadził Peter Stephen DuPonceau w 1819 roku.
Przykłady języków polisyntetycznych to:
Tendencje polisyntetyczne występują również w niektórych dialektach arabskich, a także w baskijskim i językach bantu.
Przykład z dialektu egipskiego:
- ma-bi-t-gib-u-ha-lnā-š
- [negacja]-[tryb oznajmujący]-[2sg]-przyprowadzić-[liczba mnoga]-ją-nam-[negacja]
- Wy nie przyprowadzacie jej do nas
