Józef Bełch
Z Wikipedii
| Józef Bełch | |
| Data i miejsce urodzenia | 4 lipca 1909 Różanka |
| Data i miejsce śmierci | 10 września 1993 Korczynie |
| Święcenia | 24 czerwca 1934 |
Ks. Józef Bełch (ur. 4 lipca 1909, zm. 10 września 1993) - autor dzieł i artykułów na tematy społeczne, uczestnik ruchu oporu AK, więzień polityczny, ofiara represji stalinowskich, budowniczy budynków sakralnych, malarz, prałat, dziekan. Opiekun AK i Akcji Katolickiej. Pseudonimy: w piśmiennictwie: Józef Wieśniak, Józef Młodowiejski; w konspiracji: Róża, Szczerbiec, Lipiński, Borowicz, Barnaś, Zima.
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Urodzony w Różance k. Strzyżowa w wielodzietnej rodzinie chłopskiej, syn Izydora i Teresy Strzępek. Od 1910 mieszkał w Sobniowie obok Jasła, ponieważ jego rodzina przeniosła się do tej miejscowości. W jego rodzinie było 5 chłopców i 4 dziewcząt. Jedna z nich jako zakonnica przez dziesiątki lat była na misjach w Afryce. Tylko jeden z chłopców ożenił się, a pozostali obrali stan duchowny: Andrzej – Michalita, Stanisław, Franciszek (O. Pius M. Bełch) –Dominikanin, a Jan i Stanisław Bełch brali udział w wojnie w 1918 r i w 1920 r.
Do Szkoła Podstawowej uczęszczał: w Sobniowie przez 2 lata (1916 – 1918) i w Jaśle 2 lata (1918 – 1920). Ukończył ośmioletnie Gimnazjum Ogólnokształcące w Jaśle (1920 – 1928). Jako student organizuje we wsi drużynę ZHP, jest drużynowym, prowadzi wypożyczalnię książek, urządza przedstawienia i akademie, sam reżyseruje, maluje kulisy i charakteryzuje. Po maturze ochotniczo służył w Podchorążówce Piechoty (1928 – 1929). Wstąpił do Seminarium Duchownym w Przemyślu, studiował i odbywał formację kapłańską (1929 – 1934).
[edytuj] Działalność duszpasterska
Święcenia kapłańskie otrzymał w 24 VI 1934r. Był wikariuszem w Przybyszówce obok Rzeszowa (1934 – 1936), w Łańcucie (1936 – 1938). Tu rozpoczął działalność pisarska, którą prowadził przez całe życie.
Został administratorem parafii w Pikulicach obok Przemyśla (1938)., wikariuszem Rozwadowie – Stalowej Woli (1938), Diecezjalnym Sekretarzem Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej w Przemyślu (1939): jako taki wydaje Doniesienia. Po wybuchu wojny jest administratorem parafii Stojańce obok Mościsk (1939 – 1944).
Wstąpił do Armii Krajowej, ps. Róża, w okręgu Mościska; Został kapelanem AK; Prowadził nasłuch radiowy (Londyn, Głos Ameryki); Wydawał Biuletyn Informacyjny (1942 – 1944). Po opuszczeniu (ze względów zdrowotnych) Stojanie w Grodzisku na plebanii obok Strzyżowa nad Wisłokiem – wiosce rodzinnej matki (1944 – 1945) nadal kontynuował działalność wydawniczą.
W 1945 wstąpił do Stronnictwa Narodowego i został Szefem Propagandy na Okręg Rzeszowski jako Szczerbiec, Lipiński.
Wydaje: Jestem Polakiem, Naród w Walce i inne gazetki podziemne.
Był administratorem parafii Tytonia obok Jarosławia (1945 – 1946) pod ps. Borowicz. Ścigany przez UB ucieka i tuła się. W Krakowie na UJ otrzymuje stopień magistra za dzieło: Wici – Agraryzm – Siew (1946). W diecezji gorzowskiej pod ps. Barnaś Albin szuka możności wyjazdu za granicę. Przez jakiś czas jest administratorem parafii Goraj (1946 – 1947). Korzystając z amnestii ujawnia się w Skwierzynie (14 IV 1947). Ścigany wraca do diecezji przemyskiej. Jest administratorem parafii Sokołów Młp (1948 – 1949).
Odznaczony Expositorio Canonicali. Znowu ścigany ucieka i ukrywa się. Aresztowany wraz z innymi kapłanami we Wrocławiu na Psim Polu, na plebanii (21 X 1950), przebywał we w więzieniu Wrocławskim i tam na na śledztwie (1950 – 1952), a potem w Rzeszowie, gdzie zostaje skazany na 7 lat więzienia w 1954 z zaliczeniem.
Karę odbywa na Zamku w Rzeszowie i w Rawiczu.
Warunkowo zostaje zwolniony w listopadzie 1954 na 1 rok. W 1956 r. darowano mu resztę kary. Po wyjściu z więzienia zaprzestaje działalności politycznej. Przechodzi tzw. chorobę powięzienną. Zamieszkał u swojej siostry w Sobniowie i u znajomych księży.
Ekskardynowany z diecezji przemyskiej 27 IV 1955 r. przybył do archidiecezji wrocławskiej i tu został mianowany administratorem parafii Smogorzów Wielki.
I tu mimo utrudnień odbudował z ruin kościół i zbudował plebanię.
Na 25-lecie kapłaństwa otrzymuje prawo noszenia Rochettum et Mantolettum (1 VII 1959).
18 VIII 1959 r. przeniesiony do archidiecezji wrocławskiej.
Papież Jan XXIII zalicza go do swych Tajnych Szambelanów (24 XII 1962); to samo czyni Paweł VI (14 V 1964).
Potem jest administratorem parafii Sobótka pod Wrocławiem (1965 – 1987), dziekanem od 15 II 1967 w nowoutworzonym dekanacie sobóckim. Remontuje kościoły, buduje w Strzegomianach kaplicę jako salę katechetyczną. Bierze żywy udział w przekładzie Sumy św. Tomasza i w pracy nad żywotem św. Stanisława biskupa
Za zgodą ks. bp Ignacego Tokarczuka, po opuszczeniu Sobótki, zamieszkał w Domu Księży Emerytów w Korczynie, koło Krosna (1987 – 1993). Mieszka obok swego brata — Stanisława: Pomaga mu w odprawianiu Mszy św. w Korczynie i w Krośnie.
Wydał kilka artykułów, napisał życiorys swego brata — Stanisława, dzieje przekładu Sumy Teologicznej, przełożył dramat o Bolesławie Śmiałym.
Zmarł w Korczynie 10 września 1993. Pochowany 12 IX 1993 na cmentarzu nowo powstałej parafii w Jasło – Soboniów.
Pośmiertnie został rehabilitowany na procesie w Rzeszowie w 1994 roku, w maju. 7 II 1996 roku złożono obok niego trumnę ze zwłokami jego brata — Stanisława, który spoczywał na cmentarzu komunalnym w Jaśle.
[edytuj] Namalował obrazy
- Liwocz w chmurach,
- Kwiaty w doniczce,
- Przemienienie Pańskie,
- Portrety (1954 – 1955)
- Serca P. Jezusa
- św. Michała
Ostatnie dwa są w wielkim ołtarzu w kościele parafialnym w Smogorzowie.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- O. Pius M. Bełch:Życiorys ks. Józefa Bełcha.
- Draus Jan: Ks. Józef Bełch: Studia Rzeszowskie, Rzeszów 1997, tom 4, s. 158 – 169.
- Chrobak Tadeusz: Katolicka myśl społeczna wobec agraryzmu. Krytyka i afirmacja, s. 241 – 252; w Chłopi, Naród, Kultura. Tom I Myśl polityczna Ruchu Ludowego, praca zbiorowa pod red. Jan Jachymek, Kazimierz Z. Sowa, Michał Śliwa, s. 391, Rzeszów 1996, wyd. WSP.
- Chrobak Tadeusz: Filozoficzne przesłanki agraryzmu, s. 342, Rzeszów 1998, wyd. WSP.
- Informator o nielegalnych antypaństwowych organizacjach i bandach działających w Polsce Ludowej w latach 1944 – 1956, wyd. Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, biuro C, tajne, Warszawa 1964, wyd. retro, Lublin 1993, Wydział Propagandy (tu wymieniony jest ks. Józef Bełch pod pseud. Szczerbiec, Lipiński).
- Ks. Edward Rusin: Działalność Społeczna ks. Stanisława Bełcha na emigracji; praca doktorska broniona 14 XII 1998 na ATK u ks. prof. Henryka Skowrońskiego.
