Goryczka trojeściowa
Z Wikipedii
| Goryczka trojeściowa | |
 |
|
| Systematyka wg Reveala | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | Rosopsida |
| Rząd | goryczkowce |
| Rodzina | goryczkowate |
| Rodzaj | goryczka |
| Gatunek | goryczka trojeściowa |
| Nazwa systematyczna | |
| Gentiana asclepiadea L. 1753 | |
 Galeria zdjęć i grafik |
|
Goryczka trojeściowa (Gentiana asclepiadea L.) - gatunek byliny należący do rodziny goryczkowatych. Jeden z największych gatunków krajowych goryczek. Rośnie w górach Południowej i Środkowej Europy, oraz na Kaukazie. W Polsce jest pospolita w całym pasmie Karpat oraz w Karkonoszach. Spotkać ją też można w Górach Świętokrzyskich i w okolicach Ojcowa, ale jest tam znacznie bardziej rzadka.
.jpg/200px-Gentiana_asclepiadea_-_blossom_top_(aka).jpg)
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Łodyga
- Wzniesiona, czasami łukowato zwisła, gładka i cienka. Osiąga 1 m wysokości. Pod ziemią roślina posiada długie, żółtego koloru kłącze, silnie poskręcane.
- Liście
- Długie, szeroko lancetowate lub jajowate, zaokrąglone przy nasadzie, na końcu zaostrzone, siedzące. Blaszka liściowa z wyraźnie widocznymi nerwami, całobrzega. Liście normalnie są ustawione naprzeciwlegle, ale u roślin rosnących w cieniu ustawione po jednej tylko, zwróconej do słońca stronie rośliny.
- Kwiaty
- Wyrastają po jednym, lub po dwa w górnej części łodygi z kątów liści. Korona o długości ok. 5 cm jest zrosłopłatkowa. Płatki korony mają barwę ciemnolazurową, błękitną, lub różową. Z zewnętrznej strony korona jest jaśniejsza niż wewnątrz i ma podłużne smugi. Płatki w górnej części korony są silnie wywinięte na zewnątrz. Kielichy mają zrosłodziałkowe z 5 małymi ząbkami. Pręciki o białych pylnikach są zrośnięte i otaczają szyjkę słupka. Słupek ma płaskie, podzielone na dwie części znamię. Kwitnie od lipca do września. Przedprątne kwiaty zapylane są głównie przez trzmiele.
- Owoc
- Dwudzielna, podłużna torebka. Zielono ubarwione, okrągłe nasiona posiadają skrzydełka.
- Biotop, wymagania
- Roślina górska. Rośnie na obrzeżach lasów, na polanach śródleśnych, halach górskich, na piargach, brzegach potoków, w kosówce, pomiędzy skałami. Jest częstym składnikiem ziołorośli górskich. Jest niewymagająca - rośnie na różnych typach podłoża, zarówno na wapieniu, jak i na podłożu niewapiennym. W Tatrach dochodzi do wysokości 1900 m n. p. m. Najwyższe jej stanowisko znajduje się na Miedzianem. Zwykle tworzy populacje liczące po kilkaset osobników, rzadziej kilka tysięcy. Hemikryptofit.
- Roślina trująca
- Ziele zawiera trującą gencjopikrynę, korzenie trujące alkaloidy - gencjaninę i gencjanidynę. U ludzi powodują one przekrwienie błony śluzowej i wzmożenie kurczliwości żołądka, nudności i wymioty. Zwierzęta nie jedzą tej rośliny, ze względu na jej gorzki smak.
[edytuj] Zagrożenie i ochrona
W Polsce gatunek znajduje się pod ścisłą ochroną od 2004 r. Zagrożenie dla rośliny stanowi pozyskiwanie w dużych ilościach jej kłączy do celów leczniczych z naturalnych stanowisk.
[edytuj] Ciekawostki
- Przez Górali nazywana była świecznikiem (przypomina nieco swoim wyglądem świeczniki kościelne).
- Nazwa goryczka pochodzi od gorzkich substancji wytwarzanych przez rośliny z rodzaju goryczka.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Zbigniew Mirek, Halina Pięknoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
- Jan Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982.
- Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- Halina Pięknoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
