Enceladus (księżyc)

Z Wikipedii

**Enceladus**
Zdjęcie z sondy Voyager 2.
Odkrycie
Odkrywca	William Herschel
Data odkrycia	28 sierpnia 1789
Charakterystyka orbity
Min. odległość od planety	237 070 km
Maks. odległość od planety	238 970 km
Mimośród	0,0045
Okres orbitalny	32 h 53 m 07 s
Nachylenie do ekliptyki	0,019°
Charakterystyka fizyczna
Średnica (wymiary)	504,2 km (512×494×490 km)
Masa	8,6×10¹⁹ kg
Średnia gęstość	1,61 g/cm³
Grawitacja na powierzchni	0,113 m/s²
Okres obrotu	synchroniczny
Nachylenie osi do orbity	0°
Albedo	0,99
Atmosfera	jest
Obserwacje
Maks. jasność obs.	11,8^m

Enceladus (Saturn II) to jeden z księżyców Saturna, odkryty w 1789 roku przez Williama Herschela. Jego nazwa pochodzi od mitologicznego Enkeladosa, sturękiego, najpotężniejszego z gigantów, który został przygnieciony przez Zeusa górą Etna.

[edytuj] Odkrycie

Został odkryty wraz z Mimasem w 1789 roku przez W. Herschela, słynnego odkrywcę Urana. Nastąpiło to aż 105 lat później po odkryciu Tetydy i Dione.

[edytuj] Rozmiar i kształt

Porównanie wielkości Enceladusa i Wysp Brytyjskich

Enceladus jest stosunkowo niewielkim satelitą. Jego średnica wynosi około 505 kilometrów, czyli siedem razy mniej niż średnica ziemskiego Księżyca. Jego powierzchnia całkowita przekracza 800 tysięcy km², czyli jest ponad dwa razy większa niż powierzchnia Polski.

Pod względem masy i średnicy Enceladus jest szóstym co do wielkości satelitą Saturna po Tytanie, Rei, Iapetusie, Dione i Tetydzie. Z drugiej strony, jest jednym z najmniejszych satelitów Saturna o regularnym, sferycznym kształcie, ponieważ wszystkie mniejsze księżyce z wyjątkiem Mimasa mają nieregularny kształt.

Enceladus ma kształt spłaszczonej elipsoidy. Jego rozmiary obliczone na podstawie zdjęć wykonanych przez sondę Cassini wynoszą 513 na 503 na 497 km.

[edytuj] Orbita i budowa

Powierzchnia Enceladusa jest stosunkowo młoda, bogata w twory takie jak kratery, gładkie równiny oraz rozległe szczeliny i grzbiety. Przypuszcza się, że ukształtowała się ok. 100 milionów lat temu wskutek wydobywania się wody z wnętrza księżyca. Pokrywający ją świeży, czysty lód sprawia, że Enceladus ma największe albedo ze wszystkich obiektów w Układzie Słonecznym - odbija on ponad 99% padającego nań światła. Niewielka ilość pochłanianej energii słonecznej powoduje, że temperatura powierzchni tego księżyca wynosi zaledwie -201°C. Przypuszcza się, że na tym księżycu mogą być aktywne, lodowe wulkany (potwierdzają to najnowsze badania).

Rozmiary Enceladusa nie są na tyle duże, by zachodzące w jego wnętrzu reakcje rozpadu pierwiastków promieniotwórczych mogły obecnie dostarczać znaczące ilości energii. Jednak występujące na powierzchni księżyca pęknięcia, szczeliny i inne deformacje terenu świadczą, że jego wnętrze wciąż pozostaje ciekłe, pomimo że powinno ostygnąć już dawno temu. Źródłem ciepła może być tutaj grzanie pływowe, wynikające ze złożenia rezonansu orbitalnego Enceladusa z innym księżycem, Dione, w stosunku 1:2.

[edytuj] Gejzery

Dzięki odkryciom sondy Cassini w roku 2005 odkryto na Enceladusie występowanie gejzerów zaislających swoją materią pierścień E Saturna. Gejzery wyrzucają cząsteczki lodu 1500 km ponad powierzchnię księżyca. Cząsteczki lodu są wyrzucane z prędkością ok. 400 m/s a ich rozmiary są porównywalne z grubością ludzkiego włosa.

Gejzery na Enceladusie wydają się być stale aktywne. Wylatują z nich dwa rodzaje cząsteczek. Jeden to czysty lód wodny, a drugi to lód wymieszany z innymi substancjami. Z obserwacji struktury księżyca wynika że czysty lód pochodzi z powierzchni księżyca, a ten zabrudzony z jego wnętrza.^[1].

Enceladus jest źródłem przynajmniej części materii pierścienia E Saturna. Materia taka opada na planetę w ciągu najwyżej kilku tysięcy lat, co dowodzi aktywności księżyca, choć możliwe jest też, że pierścienie są zasilane również odłamkami powstałymi podczas zderzeń księżyców z niewielkimi meteoroidami.

[edytuj] Loty do Enceladusa

Zdjęcie z sondy Cassini 9 marca 2005. Zdjęcie zostało sztucznie pokolorowane

Przeloty sondy Cassini 17 lutego i 9 marca 2005 pozwoliły zbliżyć się odpowiednio na 1167 i 500 km, odkrywając jednocześnie cienką atmosferę i rejestrując tysiące cząsteczek kosmicznego pyłu wokół satelity. Podczas bliskiego przelotu sondy 9 marca 2005, wykonano bardzo szczegółowe zdjęcia, pokazujące wielką różnorodność jego powierzchni. Było to jak do tej pory największe zbliżenie podczas czteroletniej misji Cassiniego. Zdjęcia te mogą pomóc w odtworzeniu sekwencji procesów geologicznych, które zachodziły na powierzchni księżyca przez miliony lat. Enceladus tak zainteresował naukowców, że zdecydowali się skorygować trasę Cassiniego w taki sposób, aby także podczas następnego przelotu (14 lipca 2005) sonda zbliżyła się do księżyca na odległość zaledwie 175 km.

W trakcie lipcowego zbliżenia sonda wykryła na południowym biegunie księżyca miejsce cieplejsze aż o kilkadziesiąt stopni od obszarów okołorównikowych. Analiza zdjęć uzyskanych z sondy Cassini potwierdziła istnienie w tym miejscu lodowego wulkanu. Z ostatnich badań wynika, że na Enceladusie płynna woda może znajdować się zaledwie kilka metrów pod powierzchnią lodu w postaci niewielkich zbiorników, które mogą uwalniać swą zawartość podobnie jak ziemskie gejzery. W związku z tym uczeni uważają, że na tym księżycu mogą istnieć warunki do powstania organizmów żywych.

Według alternatywnej hipotezy, źródłem wyrzucanej z powierzchni księżyca pary i kryształków lodu może być tarcie o siebie bloków lodowych, wywołane przez siły pływowe pochodzące od Saturna. Jeżeli hipoteza ta byłaby prawdziwa, oznaczałoby to, że lodowa skorupa Enceladusa ma wszędzie grubość kilku kilometrów, ale pod nią musi znajdować się ocean wody umożliwiający na tyle silne ruchy skorupy, by wywołać jej pęknięcia^[2].