Ekliptyka
Z Wikipedii
Ekliptyka – wielkie koło na sferze niebieskiej, po którym w ciągu roku pozornie porusza się Słońce obserwowane z Ziemi.
Płaszczyzna ekliptyki zawiera w sobie orbitę Ziemi. Orbity wszystkich planet Układu Słonecznego leżą bardzo blisko tej płaszczyzny. Wzdłuż niej usytuowane są konstelacje zodiakalne. Inklinacja płaszczyzny ekliptyki względem równika niebieskiego wynosi ~23,5°, co jest następstwem nachylenia osi Ziemi. Kąt ten po raz pierwszy wyznaczono w Chinach na 1100 lat p.n.e. Dokonano tego na podstawie obserwacji długości cienia rzucanego przez gnomon. Inklinacja płaszczyzny orbity księżyca względem ekliptyki wynosi ~5°.
Ponieważ mamy ~365,25 dni w roku oraz 360° w kole, Słońce zdaje się przesuwać około 1° dziennie wzdłuż linii ekliptyki. Ruch ten odbywa się z zachodu na wschód przeciwstawnie do pozornego ruchu sfery niebieskiej ze wschodu na zachód.
Ekliptyka oraz równik niebieski przecinają się w dwóch punktach. Gdy Słońce pojawia się w tych punktach następuje zrównanie dnia z nocą, tzn. noc i dzień trwają około 12 godzin w każdym punkcie na Ziemi.
Gdy Słońce osiąga najdalej oddalony na północ od równika niebieskiego punkt, na półkuli północnej mamy do czynienia z letnim przesileniem, natomiast na półkuli południowej z przesileniem zimowym. Gdy Słońce znajdzie się w punkcie najdalej oddalonym na południe, sytuacja jest odwrotna. Pozorny ruch Słońca wzdłuż linii ekliptyki – rezultat ruchu Ziemi wokół Słońca oraz jej pochylenia osiowego pokazany jest na poniższej animacji. Oś odciętych jest to rektascensja Słońca, natomiast oś rzędnych to deklinacja.
Gdy Księżyc w pełni lub nowiu znajduje się w dostatecznie blisko przecięcia swej orbity z ekliptyką (węzła orbity) na części Ziemi można zaobserwować zjawisko zaćmienia. W przypadku pełni będzie to zaćmienie Księżyca związane z jego przejściem przez półcień lub cień Ziemi, w nowiu będzie to zaćmienie Słońca związane z rzucaniem cienia lub półcienia Księżyca na Ziemię.
