Duke Kahanamoku
Z Wikipedii
Książę Paoa Kahinu Mokoe Hulikohola Kahanamoku (albo Duke) (24 sierpnia, 1890 – 22 stycznia, 1968), "Wielki Kahuna" - hawajski pływak, wielokrotny medalista Igrzysk Olipijskich, uważany za wynalazcę nowoczesnego surfingu.
Przydomek Książę nie jest tytułem ale nadanym Kahanamoku imieniem. Jego ojciec został nazwany Księciem na cześć Alfreda ks. Edynburga, który odwiedzał Hawaje w czasie jego narodzin. Młodszy Książę odziedziczył po nim to imię jako najstarszy syn.
W młodości Kahanamoku preferował starą szkołę "surfowania", którą nazywano papa nu. Pływano wtedy na drewnianych deskach z drzewa koa, długich na 4,8 m i ważących ok. 52 kg, przy czym nie posiadały one płetwy dennej, która została wprowadzona później. W czasie swojej późniejszej kariery przesiadł się na mniejsze deski przy czym zawsze używał tych wyrabianych z drewna.
11 sierpnia 1911 r. w czasie zawodów amatorskich Kahanamoku osiągnął czas 55 sekund na 91 metrów w stylu dowolnym. Pobił wtedy rekord świata na słonych wodach Zatoki Honolulu o 4,6 sekundy. Pobił także rekord na 201 metrów i wyrównał go na 46 metrów. Ale Amatorski Związek Atletyczny nie uwierzył w te wyniki i uznał je dopiero wiele lat później.
Następnie Kahanamoku z łatwością zakwalifikował się do amerykańskiej drużyny pływackiej na olimpiadę, przy okazji ustanowił nowy rekord na 200 metrów (w sztafecie 4x4). Na Igrzyskach Olimpijskich w Sztokholmie w 1912 e. wygrał złoty medal na 100 metrów i srebrny w sztafecie. Na igrzyskach w Antwerpii w 1920 r. zdobył 2 złote medale w stylu dowolnym na 100 m (pokonał wtedy Hawajczyka Puę Kealohę i w sztafecie. W Paryżu w 1924 r. na 100 metrów w stylu dowolnym osiągnął srebro, wygrał wtedy Johnny Weissmuller a brąz zdobył brat Księcia Samuel Kahanamoku.
Pomiędzy poszczególnymi zawodami Kahanamoku podróżował po świecie, szczególnie do Australii i do Stanów Zjednoczonych dając tam pokazy pływackie. W tym okresie popularyzował nowy sport - pływanie na desce, który wcześniej był znany tylko na Hawajach. Jego pokazy "surfowania na plaży Freshwater Beach w Sydney w 1914 r. są uważane za najbardziej znaczący dzień w historii rozwoju tego sportu w Australii. Deska, którą wtedy Kahanamoku używał jest po dzień dzisiejszy przechowywana w klubie sportowym "Freshwater Surf Club". Wystawiono mu także pomnik na cyplu Freshwater. Książę był wtedy znany jako "Ojciec surfingu".
W okresie pobytu w Kalifornii Książę wystąpił w paru filmach w Hollywood. Nawiązał wtedy cenne kontakty ze znanymi ludźmi, którzy mogli być pomocni w propagowaniu pływania na desce. Kahanamoku należał także do Klubu Atletycznego Los Angeles, gdzie pracował jako ratownik oraz brał udział w zawodach pływackich i w piłce wodnej.
Mieszkając w Newport Beach w Kalifornii 14 czerwca 1925 r. Kahanamoku uratował 8 ludzi z kutra rybackiego, który przewrócił się na wysokiej fali podczas próby wejścia do przystani morskiej. 29 rybaków znalazło się w wodzie, z czego 17 utonęło. Używając swojej deski surfingowej Książę mógł szybko przemieszczać się na ląd i z powrotem do wody zwiększając tym samym liczbę ocalonych. Dwóch innych "surfingowców" uratowało jeszcze czterech rybaków. Szef policji z Newport nazwał ta akcję "najbardziej nadludzką i heroiczną jaką kiedykolwiek widział świat". Tak też narodziła się tradycja posiadania w pogotowiu przez ratowników wodnych desek surfingowych.
Książę Kahanamoku jako pierwszy został członkiem Swimming Hall of Fame i Surfing Hall of Fame. na jego cześć urządzane są także zawody Duke Kahanamoku Invitational Surfing Championships. Pod koniec swego życia w latach 1931-61 pełnił służbę szeryfa na Hawajach.
