Daniel Apostoł
Z Wikipedii
Daniel Pawłowicz Apostoł (ukr.: Дани́ло Па́влович Апо́стол, łać.: Dănilă Apostol) urodzony 4 (kalendarz juliański 14) grudnia 1654, w Wielkim Soroczyńcu(?) (ukr.: Велики Сорочинці) — zm. 17 (kalendarz juliański 28) stycznia 1734 — ukraiński wojskowy i przywódca końca 17 wieku i pierwszej połowy 18 wieku. Pułkownik mirhorodzki w latach 1683—1727, hetman Ukrainy lewobrzeżnej w latach 1727—1734.
Spis treści |
[edytuj] Młodość
Daniel Apostoł urodził się we wsi Wielki Soroczyniec niedaleko Mirhorodu, w okręgu połtawskim. Pochodził ze znanego kozackiego rodu Apostołów, którzy przez niemal 80 lat (od 1659 do 1736) trzymali w swoich rękach urząd pułkownika w pułku mirhorodzkim. Ojciec Daniela pochodził z mołdawskiego bojarstwa skąd przybył na Ukrainę. W chwili śmierci ojca Apostoł miał 10 lat.
Wybrany na pułkownika pułku mirhorodzkiego w chwili śmierci ojca, lecz urząd objął dopiero W 1682 roku, w 1687 zwolniony z urzędu przez hetmana Iwana Mazepę jako zwolennik Iwana Samojłowycza, z którym Mazepa był w konflikcie. W 1693 ponownie wybrany pułkownikiem, tym razem urząd sprawował do 1727 roku. Odznaczył się podczas Pochodu azowskiego 1695-96, a w roku 1696 razem z pułkownikiem Borychowiczem (ukr.: Борухович) rozbił nad rzeką Worsklą wojska chana krymskiego i hetmana Iwanienko Petryk (ukr.: Іваненко Петрик). Następnie zdobył fortece Kyzykermen (ukr.: Кизи-Кермен) i Oczaków. Niestety Mazepa, który nie lubił Apostoła nie wysłał go z wieściami o udanej wyprawie do Moskwy, wiedząc, że posłańcy będą szczodrze obdarowani.
Już w 1697 roku Mazepa, który udał się bronić zdobytych wcześniej tatarskich umocnień wybrał Apostoła hetmanem nakaźnym.
W 1700 roku udał się na granicę ze Szwecją.
[edytuj] III Wojna Północna
W czasie III wojny północnej Rosji (w latach 1700-21) odznaczył się w walkach w Liwoni (dziś na północ od Rygi na Łotwie), pod rozkazami Borysa Szeremietiewa.
W 1704 wysłany na czele kozackiego oddziału 3000 ludzi na pomoc królowi polskiemu, gdzie brał udział w bitwie pod Warszawą w 1705 roku.
Daniel Apostoł był stronnikiem niezależnej polityki Iwana Mazepy i jednym z negocjatorów zawiązania ukraińsko-szwedzkiego sojuszu. 25 października 1708 wraz z ukraińskimi pułkami przyłączył się do armii szwedzkiej. Ale już w listopadzie, przeanalizowawszy porażki szwedzkie na terenie Ukrainy zmienił front i przeszedł na stronę Piotra Wielkiego. Brał udział w Bitwie pod Połtawą po stronie rosyjskiej.
W 1711 roku brał dział w Pochodzie Prutskim (ataku wojsk Piotra Wielkiego na Mołdawię), jako hetman nakaźny wojsk kozackich. W 1722 roku Apostoł na czele 10 tysięcy kozaków brał udział przy boku armii rosyjskiej w ataku na Persję (Wojna Rosyjsko-Perska 1722-1723) Stracił oko podczas walk o Perską twierdzę Derbent, co dało mu przydomek Ślepy Hetman.
Był jednym z najbliższych współpracowników hetmana nakaźnego Pawło Połubotok, aktywnie działał przeciwko Kolegium Małorosyjskiemu, które ograniczało autonomię Ukrainy. Polityka ta doprowadziła w roku 1723 do jego aresztowania (na polecenie Katarzyny I) wraz z całym rzędem wysokich przedstawicieli władz Ukraińskich (także Pawło Połubotok) i osadzenia ich w Twierdzy Pietropawłowskiej.
[edytuj] Wybór na hetmana
Po śmierci Piotra Wielkiego, w styczniu 1725 roku Daniel Apostoł został zwolniony na początku roku. Z kolei w 1727, z powodu rosnącego zagrożenia dla Rosji ze strony Turcji, car Piotr II, zlikwidował Kolegium Małorosyjskie ponownie oddał władzę w ręce kozaków, którzy znowu mogli wybierać swojego hetmana.
1 października 1727 roku na radzie w mieście Głuchów oddano buławę hetmańską w ręce Apostoła. w 1728 roku pojechał na koronację Piotra II, gdzie przekazał petycję z prośbą o rozszerzenie autonomii Ukrainy Lewobrzeżnej.
Daniel Apostoł zmarł w roku 1734 i został pochowany we wsi Soroczyniec (dziś Wielki Soroczyniec), w ufundowanej przez siebie cerkwi. Nowego hetmana nie wybrano aż do 1750 roku.
[edytuj] Inne informacje
18 sierpnia 2006 roku Prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko odsłonił pomnik hetmana we wsi Wielkie Soroczyńcy (ukr.: Велики Сорочинці). Popiersie hetmana odsłonięto obok cerkwi w której został on pochowany.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Źródła
- Українська радянська енциклопедія
- Малий словник історії України. — К.: Либідь, 1997.
- Марченко М. І. Українська історіографія (з давніх часів до середини XIX ст.). К. 1959:
- Модзалевский В. Л. Малороссийский родословвик, т. 1, А—Д. К., 1908.
- Історія Української РСР, т. 1. К., 1955;
- Шутой В. Народна війна в Україні проти шведських загарбників у 1708—1709 рр. К., 1951;
