Dźwięczność
Z Wikipedii
Dźwięczność (fonacja) to jedna z cech artykulacji głosek związana z pracą więzadeł głosowych. Głoski wymawiane z wymuszeniem drgań więzadeł przy produkcji dźwięku nazywane są głoskami dźwięcznymi, natomiast wymawiane bez ich drgania nazywane są głoskami bezdźwięcznymi.
W węższym znaczeniu dźwięczność oznacza cechę artykulacyjną głoski dźwięcznej odróżniającą ją od odpowiadającej jej pod względem miejsca i sposobu artykulacji głoski bezdźwięcznej, np. głoska [d] różni się od głoski [t] właśnie dźwięcznością. Cecha braku tak zdefiniowanej dźwięczności, charakteryzująca głoskę [t], nazywa się bezdźwięcznością. Dźwięczność jest stałą cechą samogłosek, w przypadku spółgłosek jest cechą fakultatywną (tzn. istnieją spółgłoski dźwięczne i spółgłoski bezdźwięczne).
W wielu językach świata, w tym w języku polskim, dźwięczność jest cechą fonologicznie relewantną - pełni funkcję rozróżniania fonemów, np. w języku polskim wyrazy pary minimalnej "kody" i "koty", różniące się dźwięcznością jednej z głosek, różnią się też znaczeniem (a więc /d/ i /t/ są oddzielnym fonemami). Istnieją też języki, w których dźwięczność nie posiada funkcji dystynktywnej, ponieważ w systemie fonologicznym tych języków brak jest rozróżnienia na spółgłoski dźwięczne i bezdźwięczne, a fonologicznie relewantna jest na przykład opozycja spółgłoska przydechowa: spółgłoska nieprzydechowa (tak jest m.in. w języku chińskim mandaryńskim).
Inne rodzaje dźwięczności spotykane w językach naturalnych to:
- dysząca dźwięczność (ang. breathy voice),
- skrzypiąca dźwięczność (ang. creaky voice),
- szorstka dźwięczność (ang. harsh voice),
- luźna dźwięczność (ang. slack voice),
- sztywna dźwięczność (ang. stiff voice).
Zobacz też: ubezdźwięcznienie, udźwięcznienie
