Camerata florencka

Z Wikipedii

Camerata florencka (Camerata fiorentina) - grupa włoskich kompozytorów, poetów i teoretyków muzyki, powstała we Florencji w końcu XVI wieku.

[edytuj] Początki. Idee i zamierzenia. Członkowie

Camerata florencka została powołana przez włoskiego humanistę, hrabiego Giovanniego Bardiego i podstawowym jej celem było badanie kultury antycznej. Posiedzenia Cameraty rozpoczęły się najprawdopodobniej w roku 1576. Jej najważniejszymi członkami byli:

• • Giovanni Bardi (1534-1612) – humanista, literat, kompozytor-amator; mecenas Cameraty
  • Giulio Caccini (po 1545-1618) – kompozytor, śpiewak, pedagog
  • Gabriello Chiabrera (1552 – 1638) - poeta
  • Jacopo Corsi (1561 – 1604) – humanista, mecenas sztuki, muzyk-amator
  • Emilio de Cavalieri (ok.1550-1602) – kompozytor
  • Marco da Gagliano (1582-1643 – kompozytor
  • Vincenzo Galilei (po1520-1591) – teoretyk muzyki, kompozytor
  • Christofano Malvezzi – (1547 – 1599) kompozytor, pedagog, organista
  • Girolamo Mei (1519 – 1594) – humanista, badacz kultury starożytnej Grecji
  • Ottavio Rinuccini ( 1563 - 1621) – poeta, librecista

Podstawowym postulatem Cameraty było wskrzeszenie starożytnego teatru greckiego muzycznego. Epoka Renesansu odkryła wprawdzie (choć bardzo pobieżnie) sztukę antyczną, ale fascynowano się zwykle mitologią, rzeźbą czy architekturą antyczną, natomiast muzyka antyczna pozostawała zupełnie nieznana. Powód był prosty: z zabytków muzyki antycznej nie zachowało się prawie nic, a to co się zachowało było trudne do rozszyfrowania i wykonania. Jeszcze do niedawna znano jedynie osiem (!) odczytanych starożytnych zabytków z melodią zapisaną grecką notacją literową (tylko jeden z nich znany był członkom Cameraty). Nieporównanie więcej informacji o muzyce starożytnej zachowało się dzięki traktatom teoretycznym i filozofii (Platon , Arystoteles). Z tych źródeł czerpali uczeni i muzycy Cameraty – w 1581 Vincenzo Galilei opublikował dzieło teoretyczne Dialogo della musica antica e della moderna, w którym ogłosił odnaleziony przez Girolama Mei starożytny utwór – hymny kreteńskiego kitarzysty Mesomedesa z II wieku n.e. Był to pierwszy opublikowany w czasach nowożytnych zabytek muzyki antycznej.

[edytuj] Monodia akompaniowana. Powstanie opery.

Traktat Vincenzo Galileiego Dialogo della musica antica e della moderna miał znaczenie epokowe dla ówczesnej muzyki. Duży wpływ na jego powstanie miał Girolamo Mei, świetny znawca greki i humanista. Był to swego rodzaju manifest artystyczny. Na podstawie wiedzy teoretycznej i swojego wyobrażenia muzyki starożytnej członkowie Cameraty wykształcili nowy styl muzyki – monodię akompaniowaną, czyli deklamacyjny śpiew z towarzyszeniem rozłożonych akordów instrumentu strunowego (lutnia, chitarrone, klawesyn). Dzieło Vincenzo Galileiego propagowało monodię, jako typową dla muzyki antycznej i przeciwstawiało ją polifonii, jako obcej duchowi antyku.

Pod koniec stulecia idee Cameraty stawały się coraz popularniejsze – nadszedł czas na zmiany. W jednym roku – 1596 - zmarli dwaj bodaj najwięksi mistrzowie muzyki polifonicznej XVI wieku – Giovanni Pierluigi da Palestrina i Orlando di Lasso. Rok śmierci tych znakomitych kompozytorów bywa uznawany przez niektórych twórców za koniec epoki renesansu i początek baroku. Częściej spotykaną cezurą jest jednak rok 1600 – data powstania pierwszej zachowanej opery („Euridice”).

Po raz pierwszy spektakl operowy odbył się prawdopodobnie w karnawale 1598 roku w pałacu Jacopo Corsiego we Florencji. Było to oparta na fragmencie Metamorfoz Owidiusza sceniczne dzieło muzyczne Dafne Jacopo Periego. Niestety, większość tej opery zaginęła – ocalały jedynie dwa fragmenty. Możliwe zresztą, że już kilka lat wcześniej członkowie Cameraty podejmowali próby napisania opery, ale nie dochowały się one do dnia dzisiejszego.

Dwa i pół roku później Jacopo Peri wystawił swoją nową operę – Euridice (Eurydyka). Wystawiono ją 6 października 1600 roku, w pałacu Pittich we Florencji, z okazji wesele Marii de Medici i Henryka IV. Autorem libretta był (podobnie jak w przypadku Dafne) poeta Ottavio Rinuccini, poeta, członek Cameraty. To dzieło dochowało się do naszych czasów i w ostatnich latach bywa chętnie wykonywane. Jego premiera uważana jest za początek nowego gatunku muzycznego – opery. W tym samym roku inny członek Cameraty wystawił w Rzymie Rappresentazione di anima e di corpo, dzieło, będące swoistą operą religijną ( rappresentazione sacra).

To właśnie – stworzenie nowego gatunku muzycznego, który zrobił w następnych stuleciach niebywałą karierę – jest podstawowym osiągnięciem Cameraty. Również ważne dla historii muzyki jest rozpowszechnienie przez Cameratę monodii akompaniowanej, przełamanie dominacji polifonii oraz powstanie basso continuo ( terminu tego użył po raz pierwszy Giulio Caccini we wstępie do opery swojego kolegi Jacopo Periego w roku 1600). Dzięki temu Camerata wywarła pośredni wpływ na wielkich mistrzów muzyki baroku - wśród nich Claudia Monteverdiego. Dorobek twórczy Cameraty przez stulecia pozostawał niedoceniany, ale w ostatnich dekadach XX wieku sytuacja się zmieniła i dziś można tę muzykę usłyszeć na spektaklach, koncertach lub kupić jej nagrania.