5 Saska Dywizja Piechoty

Z Wikipedii

5 Saska Dywizja Piechoty - związek taktyczny piechoty ludowego Wojska Polskiego.

Sformowana 1944 w rejonie Łukowa. Przysięgę złożyła 22 października w Łukowie. Wakczyła w składzie 2 Armii WP w operacji łużyckiej i praskiej.

Po zakończeniu działań wojennych dywizja ochraniała granicę zachodnią. Wchodziła w skład OW Poznań (OW IV). Sztab dywizji stacjonował w Międzyrzeczu. 30 września 1950 przeniesiony został do Sulęcina. W 1949 roku dywizja weszła w skład 2 KP, a następnie w 1952 do 2 KA. Rozformowana w 1957.

Rozkazem NDWP Nr 180 z 19 sierpnia 1945 5 Dywizji Piechoty nadano nazwę wyróżniającą "Saska"

Spis treści 1 Formowanie 2 Działania zbrojne 3 Okres pokojowy 3.1 W ochronie granicy państwowej 3.2 Kolejne przeformowania 3.3 Rozmieszczenie po przedyslokowaniu 4 Dowódcy 5 Rozformowanie 6 Przypisy 7 Bibliografia 8 Zobacz też

[edytuj] Formowanie

Formowanie 5 Dywizji Piechoty pod dowództwem płk. Aleksandra Waszkiewicza rozpoczęło się 5 lipca 1944 początkowo w rejonie Żytomierza, a następnie Łukowa.

Oddziały i pododdziały dywizji formowały się w następujących miejscowościach: ^[1]

Dowództwo 5 Dywizji Piechoty - Nowa Berezowka - Trzebieszów k. Łukowa

• 13 Pułk Piechoty^[2] - Małe Koszaryszcze - Kurów, Wierzejki, Szczepanki, Jakusze
• 14 Pułk Piechoty ^[2] - Małe Koszaryszcze
• 15 Pułk Piechoty^[2] - Charytanówka - Leszczanki
• 17 Pułk Piechoty^[2] - Strzakły , Dębowierzchy
• 22 Pułk Artylerii Lekkiej - Korczunok - Pościsze
• Samodzielny Szkolny Batalion Piechoty - Trzebieszow
• 6 Samodzielny Dywizjon Artylerii Samochodowej - Popławy
• 5 Samodzielna Kompania Zwiadowcza - Nowa Berezowka - Trzebieszów
• 14 Samodzielny Batalion Saperów - Nowa Berezowka - Karwów k. Łukowa
• 12 Samodzielna Kompania Łączności - Nowa Berezowka - Rogale
• 5 Samodzielna Kompania Obrony Chemicznej - Nowa Berezowka - Rogale
• 7 Samodzielna Kompania Transportu Samochodowego - Nowa Berezowka - Nurzno
• 8 Piekarnia Polowa - Trzebieszów
• 5 Samodzielny Batalion Sanitarny - Nowa Berezowka - Trzebieszów
• 7 Ambulans ( Szpital ) Weterynaryjny - Nowa Berezowka - Trzebieszów
• Pluton Dowództwa Artylerii - Trzebieszów
• Ruchome Warsztaty Mundurowe - Trzebieszów
• 1864 Bank Polowy - Nowa Berezowka - Trzebieszów
• Oddział Informacji Dywizji - Trzebieszów

[edytuj] Działania zbrojne

16 kwietnia 1945 dywizja przeprawiła się na zachodni brzeg Nysy Łużyckiej. 17 kwietnia jej oddziały przegrupowały się w lasie w rejonie Uhsmannsdorf. 18 kwietnia dywizja została wprowadzona do pierwszej pierwszego rzutu zza prawego skrzydła 9 DP. Wspólnie z 1 KPanc zdobyła Trebus, z marszu sforsowała Schwarzer Schops i pod koniec dnia dotarła do miejscowości Buchwalde. 19 kwietnia 15 pp i 17 pp dotarły do Szprewy w rejonie Neudorfu, zdobywając przyczółek pod Halbendorf. 20 kwietnia dywizja rozwijała natarcie w dwóch kierunkach: 15 pp i 17 pp w kierunku zachodnim, a 13 pp - na północ. 17 pp opanował Holschdubrau i walczył pod Neschwitz, 15 pp walczył o Lieske, a 13 pp o Rietschen. 21 kwietnia w Tauer został rozbity niemieckim uderzeniem sztab dywizji. Dowódca dywizji, gen. A. Waszkiewicz został wzięty do niewoli, a następnego dnia zamordowany. W dniach 21 i 22 kwietnia 17 pp zdobył Deutschbaselitz. 24 kwietnia dywizja walczyła z niemieckim przeciwnatarciem.

[edytuj] Okres pokojowy

W drogę powrotną do kraju dywizja wyruszyła 13 maja 1945. 15 maja ześrodkowała się w rejonie Zgorzelca .

Następnie dywizja ochraniała granicę zachodnią państwa.

[edytuj] W ochronie granicy państwowej

Rozkaz dowódcy 2 Armii WP Nr 17 z 19 maja 1945 nakazywał 5 Dywizja Piechoty z dniem 20 maja 1945 przystąpić do obsadzenia granicy państwowej^[3] na odcinku od Gryfina do Słubic. Sztab dywizji nakazano rozmieścić w Myśliborzu.

Pułkom piechoty przydzielono do ochrony następujące odcinki granicy:

• 13 Pułk Piechoty - od Gryfina do Szumiłowa
• 15.Pułk Piechoty - od Szumiłowa do Orzechowa - sztab w Barwicy (Mieszkowice)
• 17 Pułk Piechoty - od Orzechowa do Słubic - sztab w Łamierzycach

Na podstawie kolejnego rozkazu dowódcy 2 Armii WP Nr 18 z 27 maja 1945^[4] dywizja przystąpiła do obsadzenia granicy państwowej w pasie: ujście rzeki Rurzycy do Odry - ujście Nysy Łużyckiej do Odry. Na miejsce postoju dowództwa wyznaczono Krzeszyce

• 15 Pułk Piechoty ochraniał odcinek Grossneuendorf - Dębno (sztab w Barwicy)
• 17 Pułk Piechoty ochraniał odcinek Grossneuendorf - Słubice (sztab w Ośnie)
• 22 Pułk Artylerii Lekkiej ześrodkowany we wsi Krasnołęg

Pod koniec sierpnia 1945 dywizja przekazała odcinek Krajnik - Kostrzyn 12 Dywizji Piechoty, a przyjęła zaś na lewym skrzydle od 11 DP odcinek do Mielna.

[edytuj] Kolejne przeformowania

Rozkaz Naczelnego Dowódcy WP Nr 133 z dnia 2 czerwca 1945 podporządkowywał 5 Dywizję Piechoty dowódcy 1 Korpusu Armijnego. Rozkazem Naczelnego Dowódcy WP Nr 00510 z 5 września 1945 w 5 DP podporządkowano dowódcy Poznańskiego Okręgu Wojennego.

Na etaty pokojowe dywizja przeszła na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy WP Nr 0305/Org. z 10 listopada 1945. Zmniejszono wtedy stan liczbowy dywizji do 5500 zołnierzy. Rozformowaniu uległy:

• 5 Samodzielny Batalion Sanitarny
• 5 Samodzielna Kompania Zwiadowcza
• Samodzielny Szkolny Batalion Piechoty
• 5 Samodzielna Kompania Obrony Chemicznej
• Samodzielny Pluton Dowództwa Artylerii Dywizyjnej
• 7 Samodzielny Ambulans Weterynaryjny
• 8 Piekarnia Polowa
• Ruchomy Warsztat Taborowo - Mundurowy

Na podstawie rozkazu MON Nr 0045/0rg z 17 maja 1951 dywizja została przeformowane na etaty 2/119-2/128 (typu A) o stanach 8018 żołnierzy oraz 160 pracowników cywilnych (do końca 1951 r. miała funkcjonować w stanach zmniejszonych, 7857 żołnierzy i 160 pracowników cywilnych).

Dywizję też wydatnie wzmocniono. W jej skład wszedł daplot z 18 armatami plot. W pułkach utworzono kompanię plot liczącą 12 km plot oraz baterię artylerii samobieżnej z 4 (czas "W" 6) działami SU-76 i baterię artylerii z 4 armatami ZiS-30. W batalionach utworzono pluton plot z 4 km plot oraz wprowadzono ponownie (wycofane w końcu lat czterdziestych) armaty 45 mm wz 37/42, zwiększono nasycenie bronią maszynową.

Na etatowym wyposażeniu dywizji piechoty typu A było: 12 dział samobieżnych SU-76 (etat "W" - 18 sztuk), 78 dział, 18 armat plot, 99 moździerzy oraz 650 ciągników i samochodów (etat "W" 1154 pojazdy).

[edytuj] Rozmieszczenie po przedyslokowaniu

W 1949 dywizja stacjonowała w następujących garnizonach:

• Dowództwo - Międzyrzecz
• 13 Pułk Piechoty - Międzylesie
• 15 Pułk Piechoty - Skwierzyna
• 17 Pułk Piechoty - Międzyrzecz
• 22 Pułk Artylerii Lekkiej - Sulechów
• 6 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej - Sulechów
• 14 Batalion Saperów - Międzyrzecz
• 39 Batalion Łączności - Międzyrzecz (sformowany na bazie 25 kłącz)
• 9 bateria przeciwlotnicza - Cibórz
• 23 kompania obrony przeciwchemicznej - Międzyrzecz
• 25 kompania rozpoznawcza (zwiadu) - Międzyrzecz
• pluton samochodowo - transportowy - Międzyrzecz

[edytuj] Dowódcy

• płk Gabriel Walikowski 1944
• płk (gen. bryg.) Aleksander Waszkiewicz 1944-1945
• płk Piotr Wiesieński(AR) 24 kwietnia 1945 — 12 grudnia 1945
• płk Stanisław Kupsza 1945
• płk Jan Siewko(AR) 1946 12 grudnia 1945 — 7 sierpnia 1946
• gen. bryg. Stanisław Grodzki 7 sierpnia 1946 — 16 listopada 1946
• płk dypl. Stanisław Habowski 16 listopada 1946 — 13 września 1947
• płk Kazimierz Ilnicki (AR) 13 września 1947 — 3 listopada 1948
• ppłk Napoleon Naruszewicz (AR) 3 listopada 1948—2 lutego 1950
• ppłk Grzegorz Derus (AR) 1950
• ppłk Franciszek Bąk 1951-1952
• płk Józef Sobiesiak 1952-1955
• płk Józef Dziadura 1955-1956
• płk Florian Siwicki 1956-1957

[edytuj] Rozformowanie

Wiosną 1957, w ramach kolejnej redukcji, rozformowano 5 Saską Dywizję Piechoty. Jednocześnie 19 Dywizję Pancerną przemianowano na 5 Saską Dywizję Pancerną, która to przejęła tradycje bojowe 5 SDP.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

Edward Kopath-Pawłowski: 5 Dywizja Piechoty w dziejach oręża polskiego, Pruszków 1997. ISBN 83-87103-20-9

[edytuj] Zobacz też

Dywizje polskie