Wojska Ochrony Pogranicza

Z Wikipedii

Wojska Ochrony Pogranicza (WOP) - formacja wojskowa, część Wojska Polskiego, odrębny rodzaj sił zbrojnych powołany do ochrony granic Polski.

Już 17 maja 1945 roku dowódca 2 Armii Wojska Polskiego otrzymał rozkaz Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 00264 nakazujący mu obsadzenie wschodniego brzegu Odry i Bystrzycy siłami pięciu dywizji piechoty - 5, 7, 8, 10 i 12. Jeszcze w trakcie prac związanych z realizacja tego rozkazu, kolejna decyzja Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego przesunęła dywizje -7, 8 i 10 dalej na zachód, tj. na linię Odry i Nysy Łużyckiej. Całość prac związanych z z przegrupowaniem i obsadzeniem granicy państwowej przewidziano na 10 czerwca 1945 roku. Dzień ten stał się świętem utworzonych później Wojsk Ochrony Pogranicza. W sumie na granicy państwowej rozmieszczono jedenaście dywizji piechoty i jeden korpus pancerny.

Zabezpieczenie granic wojskami liniowymi trwało do listopada 1945 roku tj. do czasu zorganizowania Wojsk Ochrony Pogranicza. Do tej chwili struktura wewnętrzna dywizji stanowiła podstawę w organizowaniu służby granicznej. Dywizja ochraniała odcinek granicy długości ok. 120-160 km, pułk 40-70 km, batalion 15-25 km, kompania 8-15 km.

Ochronę granicy przez jednostki liniowe traktowano jako stan przejściowy. Problem ten rozstrzygnięto rozkazem Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 0245 z 13 września 1945 roku, którym to utworzono Wojska Ochrony Pogranicza

Struktura organizacyjna przedstawiała się następująco:

Departament WOP w Ministerstwie Obrony Narodowej
Wydziały WOP przy Dowództwach Okręgów Wojskowych.
Oddziały WOP
Strażnice
Przejściowe Punkty Kontrolne(PPK) – powołane rozkazem z 28 października 1945 r.

Departament WOP i wydziały przy okręgach wojskowych nie stanowiły w ścisłym tego słowa znaczeniu organów dowodzenia terenowymi jednostkami organizacyjnymi, jakimi były oddziały i podległe im komendy odcinków, strażnice i przejściowe punkty kontrolne. Były to instytucje nadzorująco – kontrolne.

W 1948 roku na mocy rozkazu MON z 20 marca w wyniku przeformowania Oddziałów utworzono dwanaście brygad WOP rozlokowanych promieniście wzdłuż granic Polski (Szczecin, Koszalin, Gdańsk, Kętrzyn (ośrodek szkoleniowy), Białystok, Chełm, Przemyśl, Nowy Sącz, Gliwice, Kłodzko, Lubań, Krosno Odrzańskie).

4 grudnia 1948 WOP wyłączono ze struktur MON i podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego.

Liczebność formacji osiągała nawet do 20 tysięcy żołnierzy. Pierwszym dowódcą WOP był płk Gwidon Czerwiński, ostatnim gen. dyw. Feliks Stramik. Podczas swojej 46-letniej historii istnienia WOP wielokrotnie zmieniał tak zwaną podległość strukturalno-służbową, to znaczy kilkakrotnie przechodził z podległości MON do MSW i odwrotnie, by w końcowej fazie swojego istnienia (od 1972 roku) pozostawać w podległości MSW, ale jako formacja wojskowa.

W latach 80. formacje i sprzęt (głównie pojazdy) WOP wspomagały działania milicji i ZOMO w walkach z demonstrantami sprzeciwiającym się stanowi wojennemu. Niektóre pododdziały WOP kierowane były w tym celu do służby w tak zwanych Rezerwowych Oddziałach Milicji Obywatelskiej (ROMO).

[edytuj] Brygady WOP w 1986 roku

Łużycka Brygada WOP w Lubaniu Śląskim
Lubuska Brygada WOP w Krośnie Odrzańskim
Pomorska Brygada WOP w Szczecinie
Bałtycka Brygada WOP w Koszalinie
Kaszubska Brygada WOP w Gdańsku
Morska Brygada Okrętów Pogranicza im. kmdr. Franciszka Dąbrowskiego w Gdańsku
Podlasko-Mazurska Brygada WOP w Białymstoku
Nadbużańska Brygada WOP w Chełmie
Bieszczadzka Brygada WOP w Przemyślu
Karpacka Brygada WOP w Nowym Sączu
Górnośląska Brygada WOP w Gliwicach
Sudecka Brygada WOP w Kłodzku

W wyniku przemian i transformacji ustrojowej Wojska Ochrony Pogranicza zostały rozformowane w dniu 16 maja 1991 roku, a w ich miejsce utworzono Straż Graniczną, jako formację typu policyjnego o charakterze prewencyjnym, powołaną do ochrony granic Polski.