Świętokrzyska Kolej Dojazdowa
Z Wikipedii
Świętokrzyska Kolej Dojazdowa, zwana także Ciuchcia-Express Ponidzie - powstała w 1917 roku. Trasa biegnie z Jędrzejowa, poprzez Jasionną, Motkowice, Umianowice do Pińczowa, z odgałęzieniem trasy do Hajdaszka (i dalej Stawian Pińczowskich) w Umianowicach.
Jako ciekawostkę można podać fakt, że linia ŚKD krzyżuje się w okolicy wsi Wygoda z linią LHS na 14,6 km biegu linii wąskotorowej od stacji Jędrzejów Wąski. Jest to jedno z dwóch w Polsce skrzyżowań linii szerokotorowej z wąskotorową, a dodatkowo jeden z kilku nielicznych wiaduktów na trasie przebiegu linii wąskotorowej
Spis treści |
[edytuj] Historia
Historycznie kolejka miała za zadanie obsługę lokalnych PGR i ZPO Pińczów, wykonywała takie usługi jak: dowóz pracowników, odbiór produktów rolniczych, zaopatrzenie w węgiel, nawozy itd. Kolejka obsługiwała także nieczynny już kamieniołom w Ptaszniku k. Chmielnika. Po upadku PGR zapotrzebowanie na usługi transportowe spadło, i kolej wobec braku zainteresowania zawiesiła swoje działanie.
[edytuj] Kolej współcześnie
Z uwagi na położenie szlaku w dolinie Nidy (tzw. Ponidzie) w 1998 roku, po kilku latach przerwy, postanowiono wznowić ruch turystyczny, który od tamtej pory rozwija się i funkcjonuje do dziś. Kolejka dysponuje obecnie trzema lokomotywami Lxd2 oraz sprawnym parowozem Px48. Warsztaty wykonują naprawy taboru wąskotorowego na zlecenie obsługując kolejki z całego kraju (specjalizują sie w remontach układów jezdnych). Dostawy odbywają się transportem samochodowym.
Odjazd pociągu odbywa się ze stacji Jędrzejów Wąski w lecie w każdą niedzielę o godzinie 10:00, zaś powrót o 18:00. Prowadzone są także pociągi specjalne i na zamówienie. W chwili obecnej nie są prowadzone pociągi towarowe ani codzienny ruch lokalny, choć trwają rozmowy nad ich przywróceniem.
Istnieje możliwość dojazdu za pośrednictwem KKA na stację kolejki w Pińczowie. Kolejkowa Komunikacja Autobusowa uruchamia specjalnie dwie linie:
- Linia numer 1: Kielce, ul. Żelazna (przystanek busów) - Pińczów dworzec Świętokrzyskiej Kolejki Dojazdowej. Odjazd z Kielc w niedziele o godzinie 11:15.
- Linia numer 2: Busko-Zdrój, dworzec PKP - Pińczów dworzec Świętokrzyskiej Kolejki Dojazdowej. Odjazd z Buska w niedziele o godzinie 11:45.
Po powrocie z przejazdu kolejką na ognisko i zabawę do Umianowic, obydwa busy czekają na pasażerów w Pińczowie i o 14:30 jadą odpowiednio do Kielc i do Buska-Zdroju.
Spółka "Świętokrzyska Kolejka Dojazdowa Ciuchcia Ekspres Ponidzie" powstała w 2002 roku. Udziałowcami są: gmina Jędrzejów (144,5 tys zł), gmina Pińczów (109 tys zł), samorząd województwa (100 tys zł), powiaty jędrzejowski i pińczowski (po 50 tys zł), gminy Imielno i Kije (po 23 tys zł).
Kolejka zatrudnia kilkunastu pracowników. W latach 2002-2006 spółka przyniosła ok. 700 tys. zł straty. W 2006 roku z wycieczek kolejką skorzystało ponad 15 tys. osób. W roku poprzednim około 12 tys. osób.
[edytuj] Przyszłość kolejki
Obecnie trwają rozmowy nad przyszłością kolejki. Rozważane jest m.in skorzystanie z dofinansowania unijnego, wniosek i dofinansowanie z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zmiana formuły prawnej. Rozważane jest także przedłużenie trasy przejazdu do Sędziejowic. W 2003 r. został przywrócony przejazd w Hajdaszku, w październiku 2007 miała miejsce odbudowa mostu udrażniająca szlak do stacji stycznej z torem normalnym w Stawianach Pińczowskich.
Planowane jest także rozszerzenie szlaku w stronę Wiślicy do zniszczonego mostu w Skrzypowie. Prawdopodobnie zostanie także zwiększona ilość przystanków o stacje: centrum Jędrzejowa, Piaski, Borki, Wygoda, Holendry, Ptasznik, Suchowola, Podlesie, Wierzbie, Rudki, Kamienna Góra, Pągowiec, Skowronno Górne i Dolne, Kopernia, Pińczów naprzeciw dworca PKS, Skrzypiów, Wojsławice, Rudawa i Biskupice.
[edytuj] Wydarzenia z życia kolejki
[edytuj] Historyczne
- luty 1915 otwarcie pierwszego odcinka z Jędrzejowa do Motkowic
- 1924 budowa parowozowni w Pińczowie
- 1 stycznia 1930 przejęcie przez zarząd PKP
- 1951 przekucie toru z 600 na 750 mm
- 1987 zawieszenie ruchu pasażerskiego
- 1993 zawieszenie ruchu towarowego
- 1998 uruchomienie ruchu turystycznego
- 2001 zawieszenie ruchu turystycznego przez PKP
- 2003 przejęcie przez władze samorządowe i wznowienie ruchu turystycznego
[edytuj] Bieżące
- 5 sierpnia 2005 r. Minister Gospodarki odznaczył Świętokrzyską Kolejkę Dojazdową odznaką honorową "Za zasługi dla turystyki".
- 7 lipca 2006 r. w Umianowicach odbyły się obchody 90-lecia istnienia kolejki. Hasłem imprezy było "Spotkajmy się za 10 lat". Patronat nad uroczystością objęli: wojewoda świętokrzyski Grzegorz Banaś, marszałek województwa Franciszek Wołodźko, zarząd kolejki oraz Stowarzyszenie Sympatyków Zabytkowej Jędrzejowskiej Kolei Dojazdowej.
- 9 lipca 2006 r. z okazji Światowego Dnia Turystyki za szczególne zasługi dla rozwoju turystyki w regionie świętokrzyskim kolejkę uhonorowano statuetką "Wędrowiec Świętokrzyski". Nagrodę Świętokrzyskiej Kolejce Dojazdowej przyznał marszałek województwa świętokrzyskiego.
- 9 lipca 2006 kolejka otrzymała także wyróżnienie w plebiscycie "Słowa Ludu" i rozgłośni Radia "TAK": "Ziemia Świętokrzyska Piękna Nieznajoma", jako jedna z największych atrakcji turystycznych województwa.
- 3 stycznia 2007 krótkofalowa kolejkowa stacja klubowa HF7JKD nadająca z budynku biurowego na stacji Jędrzejów Wąski uzyskała w Zawodach Zielonogórskich im. Juliusza Schmidta Polskiego Związku Krótkofalowców, z okazji Dni Zielonej Góry - Winobrania, wysoką 5 lokatę otrzymując łącznie 6251 punktów.
- 12 czerwca 2007 w wyniku przeprowadzonego przeglądu parowóz Świętokrzyskiej Kolejki Dojazdowej - Px48-1724 uzyskał przedłużenie rewizji do czerwca roku 2009. Jest to obecnie jedyny zachowany sprawny parowóz na terenie województwa i regionu.
- 10 lipca 2007 Ciuchcia Express Ponidzie zdobyła trzecie miejsce w plebiscycie "Wybieramy skarb turystyczny województwa świętokrzyskiego" zorganizowanym przez Gazetę Wyborczą. Warto nadmienić, iż spośród głosów nadesłanych przez internautów kolejka zdobyła pierwsze miejsce.
- 10 października 2007 odbudowa mostku i udrożnienie szlaku do Stawian Pińczowskich, pierwszy pociąg po 11 latach
- 20 października 2007 pociąg specjalny prowadzony trakcją parową parowozem Px48 dla miłośników kolei, z dojazdem do stacji Hajdaszek i Stawiany Pińczowskie
[edytuj] Trasa przejazdu
[edytuj] Stan obecny
Linia czynna
Jędrzejów Wąski | |
Jasionna | |
Motkowice | |
Umianowice | Hajdaszek |
Stawiany Pińczowskie | |
Pińczów |
Linie planowane do przywrócenia do ruchu
- Pińczów - Młodzawy - Mozgawa - Chroberz - Nieprowice - Złota Pińczowska - Jurków - Wiślica
- Umianowice - Hajdaszek - Stawiany Pińcz. - Sędziejowice - Chmielnik - Strojnów - Drugnia - Potok Wąsk. - Raków Opatowski
[edytuj] Linie historyczne
[edytuj] Węzeł Umianowice
Trasa kolejki zaczynała się przy stacji normalnotorowej Jędrzejów i biegła do Umianowic:
- Jędrzejów
- Jędrzejów Wąski
- Jasionna
- Motkowice Wąsk
- Umianowice
W Umianowicach było rozwidlenie linii na kierunku do Cudzynowic i Bogorii:
- Umianowice
- Pińczów
- Młodzawy
- Mozgawa
- Chroberz
- Nieprowice
- Złota Pińczowska
- Jurków
- Wiślica
- Brodek
- Kolosy
- Jadzinek
- Bagaj
- Broniszów
- Cudzynowice
- Umianowice
- Hajdaszek
- Stawiany Pińcz
- Sędziejowice
- Chmielnik
- Strojnów
- Drugnia
- Potok Wąsk
- Raków Opatowski
- Rakówki
- Arkuszów
- Wola Małkowska
- Bogoria
[edytuj] Węzeł Bogoria
W Bogorii trasa kolejki rozwidlała się i biegła w kierunkach na Szczucin i Koprzywnicę oraz Iwaniska:
- Bogoria
- Dobra Sztambergów
- Staszów Wąsk
- Rytwiany
- Sichów
- Sierogi
- Łubnice Buskie
- Zborówek
- Komorów Wąsk
- Rataje Wąsk
- Szczucin k. Tarnowa Wąsk
- Bogoria
- Józefów Kielecki
- Nawodzice
- Jachimowice
- Koprzywnica
- Ciszyca
- Tarnobrzeg Wąsk.
- Bogoria
- Przyborowice
- Gryzikamień
- Iwaniska
[edytuj] Węzeł Cudzynowice
W Cudzynowicach trasa kolejki rozwidlała się i biegła w kierunkach na Kocmyrzów i Charsznicę:
- Cudzynowice
- Kazimierza Wielka
- Donosy
- Wielgus
- Ksawerówka
- Kościelec
- Stągniowice
- Szreniawa Miechowska
- Proszowice
- Posądza
- Łyszkowice
- Biurków
- Zielona Wąsk
- Kocmyrzów Wąsk
- Cudzynowice
- Topola Pińczowska
- Skalbmierz
- Podgaje
- Działoszyce
- Słaboszów
- Janowice n. Nidzicą
- Kalina Wielka
- Kalina Mała
- Miechów Wąsk
- Chodów
- Charsznica
Przed przekuciem linii z toru 600 mm na 750 mm istniało także połączenie Hajdaszek-Pińczów.
[edytuj] Bibliografia
- Koleje, Judyta Kurowska-Ciechańska, Ariel Ciechański, Wyd. Carta Blanca, Warszawa 2007, ISBN 978-83-60887-80-6, str. 232-235
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Strona kolejki
- Relacje i materiały TVP na temat kolejki
- Informacje w ogólnopolskiej bazie kolejek wąskotorowych
Czynne: Bieszczadzka • Ełcka • Gnieźnieńska • Górnośląskie • Grójecka • Gryficka • Kaliska • Mławska • Nałęczowska • Przeworska • Rogowska • Sochaczewska • Śmigielska • Średzka • Świętokrzyska • Wigierska • Żnińska • Żuławska
Zamknięte: Białogardzka • Gdańska • Hrubieszowska • Stargardzka
Zlikwidowane: Bialska • Dobre Kujawskie–Aleksandrów Kujawski • Jabłonowska • Krotoszyńska • Marecka • Opalenicka • Pionki • Struga–Zegrze • Wrocławska
Kolejki parkowe: Chorzów (WPKiW) • Ostrów Wlkp. • Poznań (Maltanka)