Alfaro

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Alfaro

País

Espanha

Comunautat

194,23 km²

9 576 (2007)

42°10' N

1º44' O

302 m

Localizacion de la vila en La Rioja

Alfaro es una ciutat de la Comunautat Autonòma de La Rioja (Espanha). Se situa a l'èst de la província, dins la Rioja Bassa, e constituís la entèsta de la comarca e lo municipi pus grand de La Rioja e lo segond pus grand d'Espanha. Confronta la vila navarra de Castejon. Lo riu Èbre transcorrís pel nòrd del municipi e se geta puèi dins lo riu Alhama après d'enrodar la ciutat per l'oèst.

A una populacion de 9550 abitants (INE 2006).

Lo nom d'Alfaro sembla venir del mot arabi ispanic Al-Faruh que vòl dire 'lo far' o 'la torre'. La situacion geografica del luòc es en fach privilegiada, que se i pòt observar tota la zòna de la riba d'Èbre. Dins l'escut d'armas de la ciutat apareis una clau que fa referéncia a sa localizacion estrategica e la devisa Alfaro, clavis Castellae (Alfaro, clau de Castelha).

Los primièrs testimoniatges de l'ocupacion umana d'aquestas tèrras correspondon a las trobalhas arqueologicas de la Primièra Edat del Fèrre de l'installacion d'Ilurcis, del sègle V abans l'èra crestiana. Lo general roman Tiberi Semproni Gracco conquistèt Ilurcis en 179 abans l'èra crestiana, que li donèt son nom en latin Gracchuris de la ciutat novèla. Graccurris foguèt una plaça fòrta que venguèt municipium a l'epòca de l'emperaire Tiberi. Los arabis prenguèron lo municipi e ne cambièron lo nom per Alfaro e ne modifiquèron

Lo rei crestian Anfós I d'Aragon 'lo Batalhaire' prenguèt la ciutat e rebastiguèt sos murs. Aquel rei faguèt lo primièr partejament d'aigas, qu'encara avuèi es remembrat. En 1253 Anfós X de Castelha 'lo Savi' li autregèt una carta de vila. Sos privilègis foguèron aumentats en 1287 per Sanç IV de Castelha el Bravo, en 1331 per Fernando IV de Castelha e en sègle XV per Joan II de Castelha. Lo litigi sus las aigas del riu Alhama continuèt e s'ensagèt de lo resòlver en 1437 mejançant lo matrimòni d'Enrique IV de Castelha e Blanca II de Navarra. Felipe IV d'Espanha li autregèt lo títol de ciutat en 1629 e faguèt partida de la província de Sòria fins a 1833 que se creèt la província de Logronh.

La superfícia del nuclèu urban es 2,4 km² (dempuèi l'estadi de fotbòl de la Molineta fins a l'Estacion de Renfe, en linha drecha). La ciutat se pòt devesir en divèrsas zònas residencialas: la partida anciana, las baumas, lo quartièr d'Aureilhan, l'Ensanche, la Molineta, la Florida e l'Estacion; e industrialas: Tambarria, Pilar, Saragossa Nòrd, Saragossa Sud, la Llanada, lo Cementèri e La Senda. Lo tèrme municipal d'Alfaro confronta al nòrd-oèst amb las comunas riojanas de Rincón de Soto e Aldeanueva d'Èbre (que fan partida de la comarca d'Alfaro); al sud-oèst amb Grávalos e Cervera del Riu Alhama; al nòrd amb Milagro e Cadreita (Navarra); a l'èst amb Castejón (Navarra) e al sud amb Corella e Cintruénigo.

La montanha Yerga (1101 m d'altitud) es la pus nauta d'Alfaro. La montanha Tambarria, apelafa tanben La Plana, se situa a l'èst de la ciutat. Son altitud es 374 m e s'i tròban las rèstas del castèl ancian, lo *guardader e los *réservoirs d'aigua.

Lo clima es continental, amb de sasons intermediàrias doças, d'estius cauds e d'ivèrns freds. La mejana annala es 14 ºC amb de variacions grandas entre las sasons de fins a mai de 30 ºC.

[Modificar] Economia

La majoritat de las entrepresas son del sector dels servicis (52,7%), seguit pel sector industrial (26,2%), lo sector de la construccion (11,2%), l'agricultura (9,9%). La majoritat de las personas son emplegadas dins lo sector de l'indústria (40,6%), seguit pel dels servicis (34,5%), l'agricultura (12,8%) e la construccion (12,2%). (Donadas de Caixa Espanha, 2005).

[Modificar] Luòcs d'interès

[Modificar] Bastiments e monuments

[Modificar] Monuments religioses

Collegiata de Sant Miquèl Arcàngel: foguèt declarada Monument Nacionala lo 23 d'abril de 1976. Es lo temple pus grand de La Rioja. S'son mes mai de 100 ans en lo bastir, entre los sègles XVI e XVII. S'i accedís a la façada classica dempuèi una escalinata granda. Aquela façada es protegida per doas torres bessonas de 4 còsses e 50 mètres d'altitud caduna. Cal far remarcar son còr que s'i accedís a de nombroses retaules e a d'òbras d'art que se trapan dins son interior. Son cabildo (nom del còs o comunautat d'eclesiastics capitulars d'una glèisa catedrala o collegiala) es un dels pus ancians d'Espanha, e foguèt presidit per un abat mitrat de presentacion reiala. En 2009 la colegiata aculhirà la fèira d'art La Rioja Tèrra Dobèrta, que ja s'es anteriorament celebrada a Calahorra e a Nájera.
Convent d'Immaculada Concepcion: de monges concepcionistas e franciscans, foguèt bastit entre 1639 e 1647 e se trapa sul costat nòrd de sa glèisa que s'i accedís per un arc de punt mejan. A l'interior se trapa l'altar màger, d'estil rococó.
Glèisa de Sant Francés: se començèt a bastir en 1634 e es d'estil classic. Es bastida en brica e amb pèiras del castèl ancian. Se situa dins la plaça del meteis nom. Al costat es lo convent ancian que fa ara de collègi. Aquesta glèisa es actualament barrada, dins l'espèr d'òbras de reforma.
Ermita de Sant Roque: se trapa sus la carrièra de Sant Roque, al cant del centre de Salut. Se bastiguèt al sègle XVII e es d'estil barròc. S'i accedís per un arc de punt mejan e n'a de tech, pr'amor que fa qualques ans se n'enfonsèron las vòltas.
Glèisa de Nòstra Dona del Burgo: situada dins la carrièra del meteis nom, dins lo quartièr crestian ancian de La Puebla, es d'estil classic a l'exterior e barròc a l'interior. N'a una torre de quatre còsses, un altar màger e un retaule rococó de 1752. Aquesta glèisa a l'imatge de la Vèrge del Burgo, patrona d'Alfaro.
Ermita del Pilar: se tròba a 3 km del cèntre urban d'Alfaro, d'estil classic. Cada 12 d'octobre los alfarenhs s'i desplaçan per tal d'aquerir los cordons consagrats tipics.

[Modificar] Monuments civils

Aubèrja juvenila/ Prison anciana: foguèt bastida en 1867 coma prison e es actualament l'aubèrja juvenila "Riu Alhama". Se gardan encara de celhas amb lors pòrtas grandas e lors disciplinars qu'an de cadenas... L'aubèrja es gestionada per lo govèrn de La Rioja e a de cambras confortablas (celhas ancianas), sala per manjar, sala de juòcs e TV, cosinas...
Palais Sáenz de Heredia: foguèt bastit per Gregorio Sáenz de Heredia (lo grand del fondador de la Falanja Espanhòla) en 1871. Se garda en un estat magnific. La façada a 23 fenèstras e 12 balcons al torn de la pòrta principala. A l'interior s'i trapa un escalièr majestuós, la galariá principala e los sosterranhs. Sul terren qu'ocupa (que foguèt la residéncia anciana de la familha) èra l'ostal que'i se lotgèt Felipe V d'Espanha en 1711. Lo palais es actualament la residéncia e lo collègi dels monges de l'Amor Misericordiós.
Palais Remírez: foguèt bastit per Teodoro Remírez al luòc que s'i trapava lo convent ancian dels augustins.
Ostal de vila: se trapa a la plaça d'Espanha. A una façada neoclassica e un fronton triangular. Foguèt anteriorament l'ajuntament d'Alfaro; s'i tròban ara l'ofici de torisme e lo centre d'interpretacion de la natura.
Palais de l'abat: foguèt bastit dins la segonda mitat del sègle XVIII per l'abat Del Río. Es lo bastiment civil pus important per sas dimensions. Es actualament la sedença de l'ajuntament d'Alfaro, la bibliotèca, la cibertèca, l'archiu municipal e lo futur musèu.

[Modificar] Monuments arqueologics

Ninfèu roman a Alfaro

Ninfèu roman: aquesta fònt romana del sègle I es la partida mièlhs conservada d'un ensemble idraulic compausat d'un canal e d'un pònt. La fònt se trapa dins un dels murs del pònt. Malgrat lo nom de ninfèu, n'èra pas adreçat a las ninfas de del riu Alhama, senon que lo nom s'aplica a las fònts monumentalas de l'arquitectura classica. Se trapa dins un costat de l'avenguda de Saragossa en direccion de Logronh.

Alfaro es una ciutat amb 3000 ans d'istòria, dempuèi los primièrs poblants, los vascons, seguits pels celtibèrs, los romans, los visigòts e los arabis. Se pòt trapar de rèstas arqueologicas nombrosas dins tot lo municipi.