Gammalprøyssarane

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Historia til Brandenburg og Preussen
Nordmark før 1100-talet		Gammalprøyssarane før 1200-talet
Markgrevskapet Brandenburg 1157–1618 (1806)		Ordensstaat 1224–1525
		Hertugdømet Preussen 1525–1618	Det kongelege (polske) Preussen 1466–1772
Brandenburg-Preussen 1618–1701
Kongedøme i Preussen 1701–1772
Kongedømet Preussen 1772–1918
Fristaten Preussen 1918–1947
Brandenburg 1947–1952 / 1990–

Sjå òg Preussen

Gammalprøyssarane eller baltiske prøyssarar (tysk Pruzzen eller Prußen; latinsk Pruteni; latvisk Prūši; litauisk Prūsai; polsk Prusowie) var ei folkegruppe av baltiske stammer busett i Preussen, landområdet søraust for Austersjøen i området rundt Wisłalagunen og Den kuriske bukta. Dei talte ei språk som i dag vert kalla gammalprøyssisk og følgde ein religion som lærde i dag meiner var nært knytt til litauisk heidenskap med gudar som Perkūnas. På 1200-talet vart gammalprøyssarane erobra av Den tyske riddarordenen og gradvis germanisert i løpet av dei neste hundreåra. Den tidlegare tyske staten Preussen fekk namnet sitt frå denne folkegruppa, sjølv om staten vart styrt av tyskarar som hadde assimiliert gammalprøyssarane. Det gammalprøyssiske språket var ikkje lenger i bruk på 1600-talet.^[1]

Dei prøyssiske stammene saman med dei andre baltiske stammene, om lag 1200. Dei austlege baltarane er vist i brune fargetonar, medan dei vestlege baltarane er vist i grønt. Grensene er berre omtrentlege.

Landområda til gammalprøyssarane utgjorde om lag sentrale og sørlege delar av Aust-Preussen, dagens Ermelandskmasuriske voivodskap i Polen, Kaliningrad oblast i Russland og den sørlege Klaipėda-regionen i Litauen.

[endre] Kjelder

[endre] Bakgrunnsstoff

• M. Gimbuta si bok om baltarar med kart
• 1584 Tysk kart over Preussen
• Nordaust-Preussen
• Milepælar i prøyssisk historie