Miklós Horthy

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Miklós Horthy in 1921

Miklós Horthy de Nagybánya ([ˈmikloːʃ ˈhorti]^?; Nederlands ook: Nicolaas Horthy) (Kenderes, 18 juni 1868 – Estoril, Portugal, 9 februari 1957) was een Hongaars militair en politicus. Van 1930 tot 1944 was hij het staatshoofd van Hongarije.

[bewerk] Vroege carrière

Miklós Horthy stamde uit de protestantse landadel. Hij bezocht de marine-academie van Oostenrijk-Hongarije in Fiume. In 1909 werd Horthy vleugeladjudant van keizer Frans Jozef I (tot 1914). Tijdens de Eerste Wereldoorlog was Horthy bevelhebber van diverse schepen van de Oostenrijks-Hongaarse marine. Begin 1918 werd hij viceadmiraal en vlak voor het einde van de oorlog admiraal en opperbevelhebber van de Oostenrijks-Hongaarse marine. Na de val van Oostenrijk-Hongarije (november 1918) keerde Horthy naar Hongarije terug, dat inmiddels een soevereine staat was geworden, los van Oostenrijk.

[bewerk] Regent van Hongarije

In het voorjaar van 1919 riep Béla Kun, een Hongaarse communist, de Radenrepubliek Hongarije uit. Hij vestigde een brute dictatuur. In Szeged vormden tegenstanders van Kun een contra-revolutionaire regering onder Gyula Károlyi. De contra-revolutionaire regering werd gesteund door Roemenië. Admiraal Horthy aanvaardde de portefeuille van defensie. Tevens werd hij tot commandant benoemd van het Witte Leger dat tegen het Rode Leger van Béla Kun moest vechten. Samen met Roemeense leger wist het Witte Leger de communistische regering in Boedapest te verdrijven (november 1919) en de monarchie werd hersteld. Op 1 maart 1920 benoemde de nieuwe regering Horthy tot regent van het koninkrijk Hongarije. In 1921 poogde ex-koning Karel IV (als keizer van Oostenrijk Karel I) tot tweemaal toe de troon in Hongarije te heroveren. Na de tweede poging nam het Hongaarse parlement een wet aan dat iemand van het Huis Habsburg voortaan was uitgesloten van de troon.

In 1930 werd Horthy tot regent voor het leven benoemd en poogde hij een soort dynastie te creëren. Van het begin af aan was Horthy's bestuur over Hongarije autoritair; de communistische partij was verboden en de sociaaldemocraten mochten zich alleen plaatselijk organiseren. Vanaf het eind van de jaren twintig vestigde hij een dictatuur. Onder Horthy nam het antisemitisme toe, zeker onder premier Gyula Gömbös, die het land nauw met het fascistische Italië van Mussolini verbond.

[bewerk] Tweede Wereldoorlog

Horthy droomde van het herwinnen van het grondgebied dat bij het verdrag van Trianon verloren was gegaan. Om dit doel te verwezenlijken zocht hij toenadering tot Nazi-Duitsland. Aanvankelijk was Horthy gecharmeerd van Hitler; in november 1940 trad Hongarije toe tot de As-mogendheden. In april 1941, drie dagen voordat Duitsland aan zijn avontuur op de Balkan begon, pleegde de Hongaarse premier Pál Teleki zelfmoord ondat hij zag dat zijn land niet buiten de oorlog kon blijven. Vervolgens pikte Hongarije inderdaad enkele stukken van Joegaslavië in. Horthy's sympathie voor Duitsland was inmiddels wat bekoeld, maar op 26 juni 1941, dus vlak na de Duitse inval in de Sovjet-Unie, verklaarde de nieuwe premier Bárdossy, zonder Horthy te raadplegen, de oorlog aan de Sovjet-Unie. Spoedig daarna was Hongarije ook in oorlog met de geallieerden. In 1942/1943 zocht Horthy contact met de geallieerden om met hen een afzonderlijke vrede te sluiten. Om die reden liet Hitler in maart 1944 Hongarije bezetten. Horthy mocht wel aanblijven als staatshoofd. Achter de rug van de Duitsers om bleef Horthy naar mogelijkheden zoeken om met de geallieerden vrede te sluiten. Op 11 oktober 1944 sloot Hongarije vrede met de Sovjet-Unie. Als wraak liet Hitler Horthy's zoon gijzelen en dwong Horthy tot aftreden. Horthy werd tot het einde van de oorlog in Beieren geïnterneerd.

In Hongarije installeerden de Duitsers de wrede dictator en fascistenleider Ferenc Szálasi, die een waar schrikbewind in Hongarije voerde.

In december 1944 kwam er een door de Russen gesteunde tegenregering tot stand. Deze regering erkende Horthy aanvankelijk als staatshoofd, maar na de oorlog werd er in Hongarije een republiek uitgeroepen en werd ds. Zoltán Tildy president.

Na de oorlog werd Miklós Horthy door de Amerikanen gevangengenomen, maar in 1949 werd hij vrijgelaten en ging hij met zijn gezin naar Portugal, waar hij in 1957 overleed.