Marie Curie

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

___
(download/info)

Maria Salomee (Marie) Skłodowska-Curie (Warschau, 7 november 1867 – Sancellemoz, Haute-Savoie, 4 juli 1934) was een Pools-Frans natuur- en scheikundige. Zij was een pionier op het gebied van de radioactiviteit,won twee Nobelprijzen en ontdekte de elementen polonium en radium.

Inhoud 1 Levensloop 2 Werk 3 Nobelprijzen 4 Dochters 5 Marie Curie na haar dood 6 Literatuur

[bewerk] Levensloop

Marie Curie werd op 7 november 1867 geboren in het door Rusland bezette Polen. Ze was de jongste van vijf kinderen van Władysław en Bronisława Skłodowski. Haar jeugd werd getypeerd door het overlijden van haar zus (vlektyfus) en vier jaar later dat van haar moeder. Ze verhuisde naar Parijs om scheikunde,natuurkunde en wiskunde te studeren aan de Sorbonne. Voor Parijs volgde ze al colleges aan de Vliegende Universiteit van Warschau, een geheime universiteit waar vrouwen wél in het door Rusland bezette Polen konden studeren. In juni 1903 promoveerde ze in Frankrijk op het proefschrift Recherches sur les substances radioactives en werd de eerste vrouwelijke docent aan deze universiteit. Aan de Sorbonne ontmoette zij een andere docent, Pierre Curie, met wie zij in het huwelijk trad. Ze kregen twee dochters (zie verderop). Het echtpaar Curie heeft veel onderzoek gedaan naar het door Becquerel ontdekte verschijnsel radioactiviteit. Pierre verongelukte in 1906. Tijdens de Eerste Wereldoorlog reed Marie met een röntgenapparaat langs het oorlogsfront. Een liefdesaffaire met de Franse natuurkundige Paul Langevin gaf een schandaal. Ze overleed in 1934 op 66-jarige leeftijd aan leukemie, vrijwel zeker ontstaan doordat zij door haar werk aan een enorme stralingsdosis was blootgesteld.

[bewerk] Werk

Samen met haar echtgenoot bestudeerde Curie radioactieve materialen, met name uraniumerts, ook wel Uraniniet of pekblende genoemd. De pekblende bleek sterker radioactief te zijn dan het uranium en thorium dat eruit werd gewonnen, terwijl er geen andere radioactieve elementen bekend waren. De logische verklaring hiervan was dat pekblende sporen van een andere, onbekende, radioactieve stof moest bevatten, die veel meer straling produceerde dan uranium. Door verscheidene jaren van onophoudelijk werk isoleerden zij uit een aantal ton erts uiteindelijk twee nieuwe scheikundige elementen. Het eerste element werd polonium genoemd naar Maries geliefde, onderdrukte vaderland, en het tweede radium, vanwege de intense radioactiviteit van het element. Marie Curie heeft het achteraf betreurd dat polonium veel minder toegepast werd dan radium. In 1904 ontving ze de Matteucci Medal.

[bewerk] Nobelprijzen

Samen met haar man won Marie Curie in 1903 de Nobelprijs in de natuurkunde, "als erkenning voor de buitengewone diensten die zij hebben bewezen door hun gezamenlijke onderzoek naar de stralingsverschijnselen ontdekt door professor Henri Becquerel". Hiermee was ze de eerste vrouw die een Nobelprijs in ontvangst mocht nemen. Acht jaar later ontving Marie opnieuw een Nobelprijs, deze keer voor de scheikunde, "als erkenning voor haar diensten ter bevordering van de scheikunde door de ontdekking van de elementen radium en polonium, door de isolatie van radium en de studie van de aard en samenstelling van dit opmerkelijke element". Madame Curie was de eerste persoon ooit die twee Nobelprijzen won, en een van slechts twee personen (de ander was Linus Pauling) die dat in twee verschillende disciplines deed.

[bewerk] Dochters

Pierre en Marie Curie hadden twee kinderen.

• de oudste dochter, Irène Joliot-Curie (1897-1956) kreeg samen met haar man ook een Nobelprijs voor scheikunde, in 1935, een jaar na het overlijden van haar moeder.
• hun andere dochter Ève Curie (1904-2007) schreef een biografie van haar moeder met de titel Madame Curie, en onder die naam is Marie Curie thans algemeen bekend. Zij overleefde haar vader meer dan een eeuw.

[bewerk] Marie Curie na haar dood

Op grond van haar eigen verdiensten was Marie Curie in 1995 de eerste vrouw die werd bijgezet in het Panthéon, Parijs. Tijdens een periode van hyperinflatie stond de beeltenis van Madame Curie op de Poolse bankbiljetten van 20.000 złoty.

Het element Curium en een eenheid voor radioactiviteit, de Curie, zijn vernoemd naar Marie en Pierre Curie.

[bewerk] Literatuur

• Curie, Ève, Madame Curie, 1938 (klassieke biografie door dochter)
• Curie, Marie , Irène Joliot-Curie en Gillette G. Ziegler, Correspondance
• Curie, Marie en Irène Joliot-Curie, Prace Marii Skłodowskiej-Curie
• Enquist, Per Olov, Blanche et Marie, roman, 2006
• Giroud, Françoise, Une femme honorable, 1981
• Goldsmith, Barbara , Marie Curie, portrait intime d’un génie obsessionnel, 2006
• Labbé, Brigitte en Michel Puech, Marie Curie, 2006
• Laurent-Petit,Xavier, Marie Curie, 2005
• Quinn, Susan, Marie Curie, a life, New York 1995 (weinig aandacht voor wetenschappelijk werk)

Winnaars van de Nobelprijs voor de Scheikunde (1901-1925)

1901: Hoff | 1902: E.Fischer | 1903: Arrhenius | 1904: Ramsay | 1905: Baeyer | 1906: Moissan | 1907: Buchner | 1908: Rutherford | 1909: Ostwald | 1910: Wallach | 1911: Curie | 1912: Grignard, Sabatier | 1913: Werner | 1914: Richards | 1915: Willstätter | 1918: Haber | 1920: Nernst | 1921: Soddy | 1922: Aston | 1923: Pregl | 1925: Zsigmondy Volledig overzicht | (1901-1925) | (1926-1950) | (1951-1975) | (1976-2000) | (2001-2025)

Winnaars van de Nobelprijs voor de Natuurkunde (1901-1925)

1901: Röntgen | 1902: Lorentz, Zeeman | 1903: Becquerel, P.Curie, M.Curie | 1904: Rayleigh | 1905: Lenard | 1906: Thomson | 1907: Michelson | 1908: Lippmann | 1909: Marconi, Braun | 1910: van der Waals | 1911: Wien | 1912: Dalén | 1913: Kamerlingh Onnes | 1914: von Laue | 1915: W.L.Bragg, W.H.Bragg | 1917: Barkla | 1918: Planck | 1919: Stark | 1920: Guillaume | 1921: Einstein | 1922: N.Bohr | 1923: Millikan | 1924: Siegbahn | 1925: Franck, Hertz Volledig overzicht | (1901-1925) | (1926-1950) | (1951-1975) | (1976-2000) | (2001-2025)