Koninkrijk Navarra
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
|
|||||
|
|||||
| Kaart | |||||
|
|
|||||
| Algemene gegevens | |||||
| Hoofdstad | Pamplona | ||||
| Regering | |||||
| Regeringsvorm | Monarchie | ||||
| Dynastie | Capet, Bourbon e.a. | ||||
| Staatshoofd | Koning | ||||
Navarra (Spaans: Navarra, Frans: [la] Navarre, Baskisch: Nafarroa) was de naam van een voormalig koninkrijkje gelegen in het Noorden van Spanje en het Zuidwesten van Frankrijk, aan beide zijden van de Pyreneeën.
Oorspronkelijk sloeg de benaming enkel op een gebied ten zuiden van de Pyreneeën, waarvan de gedeeltelijk Baskische, gedeeltelijk Visigotische bevolking in de 8e en 9e eeuw een zelfstandig staatje stichtte, in de strijd tegen de opdringende Moren en de Franken. De stad Pamplona met het omliggende gebied was wellicht de oudste kern van het rijk.
De eerste koning die als authentieke historische figuur herkenbaar is, was Sancho I (905–925). Hij voerde hevige strijd tegen Abdoerrahman III. Onder zijn opvolgers was Navarra in feite een vazalstaat van het Spaanse kalifaat. In de 10e eeuw begon de interventie van Navarra in de strijd tussen de koninkrijken León en Castilië.
Koning Sancho III García, bijgenaamd de Grote (ca. 1000 – 1035) veroverde een deel van Baskenland, Castilië en een gebied ten noorden van de Pyreneeën, waardoor Navarra onder zijn bewind het machtigste rijk in Spanje werd. Voor zijn dood verdeelde hij zijn rijk onder zijn zonen, zodat het weer uiteen viel. Strijd tussen verschillende troonpretendenten en inmenging van Franse vorsten beheersten hierna enige eeuwen de geschiedenis van Navarra.
Theobald IV van Champagne erfde in 1234 het gehele koninkrijk Navarra, dat inmiddels ook gebied ten noorden van de Pyreneeën omvatte. Na het uitsterven van het Huis Champagne in de mannelijke lijn ontstond een hevige opvolgingstrijd om Navarra tussen Frankrijk, Castilië en Aragón.
Johanna, dochter van de laatste koning, koos ten slotte partij voor Frankrijk. Haar dochter Johanna werd uitgehuwelijkt aan de latere Filips IV van Frankrijk (1275). Navarra behield onder Franse soevereiniteit zijn eigen wetten en instellingen. Telkens wanneer een telg uit het Franse koningshuis die de titel koning van Navarra droeg, ook koning van Frankrijk werd, nam een andere telg het koningschap van Navarra over. In 1322 werd op die manier Johanna, dochter van Lodewijk de Woelzieke, koningin van Navarra. Door haar huwelijk met graaf Filips III van Évreux ging Navarra over op het Huis van Évreux. In de 15e eeuw wisselden weer tal van dynastieën elkaar af onder voortdurende opvolgingsstrijd: o.m. het Huis van Aragón regeerde een tijdlang in Navarra, daarna het Huis Foix.
Het koninklijk gezag bestond echter alleen nog theoretisch en de koningen hadden al sinds lang geen enkele reële betekenis meer. Van deze feodale anarchie maakten de steden misbruik om hun macht en hun privileges uit te breiden. Ook Ferdinand II van Aragón profiteerde van deze verdeeldheid om het zuiden van Navarra bij zijn eigen rijk in te lijven, waarna dit definitief in de Spaanse geschiedenis opging. Het gebied ten noorden van de Pyreneeën (tegenwoordig Neder-Navarra, in het huidige Franse departement Pyrénées-Atlantiques) kon hij niet ontnemen aan het Huis Albret, een Zuidfrans geslacht, dat in 1484 door het huwelijk van Jean d'Albret met Catharina van Foix, erfgename van Jan III van Navarra, geheel Navarra had verworven.
Hendrik II, de zoon van Jean d'Albret, trouwde met Margaretha, zus van de Franse koning Frans I. Hij probeerde vruchteloos het zuidelijke deel van Navarra opnieuw te annexeren.
Zijn dochter Jeanne d'Albret maakte van Navarra, nu gereduceerd tot Neder-Navarra, een calvinistische staat. Haar zoon Hendrik, die als Hendrik IV koning van Frankrijk werd, bracht uiteindelijk in 1589 dit koninkrijk Navarra onder de Franse kroon (zelf beweerde hij altijd trots dat het in feite andersom was!). Officieel bleven Navarra en Frankrijk gescheiden koninkrijken (verbonden door een personele unie) tot 1620, toen koning Lodewijk XIII de landen verenigde. Tot aan de Franse Revolutie droegen de Franse koningen officieel de titel "koning van Frankrijk en Navarra"; ook de koningen Lodewijk XVIII en Karel X deden dit nog. Ook de Spaanse koningen bedienden zich overigens van de titel "koning van Navarra"; zij bezaten immers het grootste deel van het oude koninkrijk met de hoofdstad Pamplona.
