Judo
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Judo (柔道 jūdō) is een van oorsprong Japanse vechtsport die rond 1882 is ontworpen door Jigoro Kano. Het woord betekent 'zachte weg', waarbij het woordje do (weg) verwant is aan tao en naast de betekenis 'manier' ook de connotatie heeft van 'levenspad'. Een beoefenaar van het judo heet een judoka.
Inhoud |
[bewerk] Opsomming van judotechnieken
Een hoofdindeling van de judopraktijk maakt onderscheid in
- tachi-waza (staande technieken)
- ne-waza (liggende technieken, grondgevecht)
Daarnaast dient de judoka goed de techniek van het ukemi-waza valbreken te beheersen.
De diverse gevechtstechnieken van judo worden verdeeld in:
- nage-waza (werptechniek, worpen)
- katame-waza (insluittechniek)
- atemi-waza (aanvalstechniek op het lichaam)
[bewerk] Nage-waza
De verschillende worpen kunnen ingedeeld worden als:
- ashi-waza (beenworpen)
- kata-waza (schouderworpen)
- goshi-waza (heupworpen)
- te-waza (armworpen, eigenlijk handtechnieken)
- sutemi-waza (offerworpen)
[bewerk] Katame-waza
De verschillende insluitingstechnieken worden onderverdeeld in:
- osae-komi-waza (houdgrepen)
- kansetsu-waza (armklemmen)
- shime-waza (verwurgingen)
De technieken zijn erop gericht een tegenstander buiten gevecht te stellen zonder hem te verwonden. Slaan, stoten en schoppen zijn in de judocompetitie verboden, maar deze technieken worden wel aangeleerd bij de hogere graden, om de ontstaansgeschiedenis van judo beter te begrijpen maar in het begin zijn ze te gevaarlijk voor de jonge judoka's.
[bewerk] Geschiedenis
Jigoro Kano had bij het ontwerpen van de sport, die ontleend is aan oudere verdedigingskunsten als jiujitsu, ook nadrukkelijk een training van de geest voor ogen. Zijn filosofie wordt gekenmerkt door twee begrippen:
- Seiryoku Zenyo (Maximale effectiviteit met minimale inzet): wat een persoon doet, moet met optimale inzet van geestelijke en lichamelijke energie gebeuren. In het judo leert men de kracht van de tegenstander te gebruiken om hem ten val te brengen. In het leven is dit het principe van de juiste dingen doen op het juiste moment.
- Jita Kyoei (Wederzijds profijt en welbevinden): de spelers dienen respect te hebben voor zichzelf en voor anderen. Bij het beoefenen van het judo leren ze samen te werken om zich de vaardigheden eigen te maken. Zonder tegenstander om mee te judoën kan men de sport immers niet leren; men werpt zelf en wordt op zijn beurt geworpen. Deze opvatting van samenwerkend leren is ook in andere gebieden van het leven geldig.
[bewerk] Traditie
Judoka's dragen een witte katoenen broek (zubon) en een jas (kimono) die door een band (obi) bijeen wordt gehouden. Het geheel noemt men een judogi. Tijdens wedstrijden van hoog niveau, zoals de Nederlandse Kampioenschappen, draagt de ene judoka een wit pak en de andere judoka een blauw pak. Door dit onderscheid is deze dynamische sport beter te volgen voor het publiek en de scheidsrechters. Meisjes dragen een wit T-shirt onder de kimono. Judolessen vinden plaats in een dojo en beginnen in geknielde houding (zazen).
[bewerk] Graduatiesysteem van judo
| Graad | Kleur | Naam |
|---|---|---|
| 6e Kyu | wit | rok-kyu |
| 5e Kyu | geel | go-kyu |
| 4e Kyu | oranje | yon-kyu of shi-kyu |
| 3e Kyu | groen | san-kyu |
| 2e Kyu | blauw | ni-kyu |
| 1e Kyu | bruin | ichi-kyu |
| 1e Dan | zwart | sho-dan |
| 2e Dan | zwart | ni-dan |
| 3e Dan | zwart | san-dan |
| 4e Dan | zwart | yon-dan |
| 5e Dan | zwart | go-dan |
| 6e Dan | zwart (rood-wit) | roku-dan |
| 7e Dan | zwart (rood-wit) | shichi-dan (nana-dan) |
| 8e Dan | zwart (rood-wit) | hachi-dan |
| 9e Dan | zwart (rood) | ku-dan |
| 10e Dan | zwart (rood) | ju-dan |
| 12e Dan | wit (brede band) | juni-dan |
De kleur van de band geeft de graad van gevorderdheid in het judo aan; een beginner heeft een witte band, waarna geel, oranje, groen, blauw, bruin en zwart volgen (de kyu-graden, die van hoog naar laag genummerd zijn — een hoge graad heeft een laag nummer). De wachttijd tussen kyu's bedraagt minimaal zes maanden. Tussen 1e kyu en 1e dan is de wachttijd minimaal een jaar. Hoe hoger de dan, hoe langer de wachttijd.
Voor kinderen en jonge judoka's tot 12 jaar is er nog een onderverdeling waarbij aan een band een andersgekleurde slip kan zitten om aan te geven dat de beoefenaar tussen de gedragen band en de volgende in zit. Tussen de meestergraden (zwarte banden; dangraden) is het onderscheid te zien aan witte streepjes dwars op het uiteinde van de zwarte band.
Alle judoka's moeten lid zijn van een nationale judovereniging en bezitten ook een judopaspoort voor wedstrijden en examens.
NB 1: het systeem van gekleurde banden is een westers systeem. In Japan heeft men de indeling: wit(6e t/m 4e kyu) - bruin (3e tot 1e kyu) - zwart. NB 2: een judoka moet voor zijn zwarte band een examen afleggen en aan wedstrijden meedoen waarin danpunten kunnen worden behaald. Bij 100 danpunten krijgt men vrijstelling voor kata. Alle kandidaten moeten hun vaardigheden bewijzen. Vroeger kregen judoka's die geen wedstrijden hadden gedaan een zwarte band met een witte streep in de lengte, in plaats van een geheel zwarte band. Daar vrouwen in die tijd geen wedstrijden mochten spelen, werd deze band al snel een 'vrouwenband' genoemd. Deze punten worden in een judopaspoort geregisteerd.
De kyu-examens worden afgenomen door de judoclubs. 1e t/m 3e dan-examens worden afgenomen door regionale examencommissies. Alleen 4e en 5e dan-examens worden afgenomen door landelijke examencommissies. De kandidaten van 4e of 5e dan worden beoordeeld door de meesters die 6e of hogere dan hebben. Dangraden boven 6e dan worden meer op grond van verdiensten voor de judosport dan voor exceptionele bekwaamheid in het uitvoeren ervan toegekend. Bij de 6e, 7e en 8e dan is er een roodwitte band, bij de 9e en 10e dan een rode band. Deze behaalde banden worden in een judopaspoort afgetekend.
Tot nu toe is de 10e dan toegekend aan slechts 17 judoka's in de hele wereld. De meeste 10e danhouders zijn Japanners. Slechts een Nederlandse en een Britse judoka zijn in het bezit van deze dangraad. Op 8 januari 2006 werden drie nieuwe 10e danhouders verkozen door de Kodokan, dit was voor het eerst in 22 jaar. Jigoro Kano verkreeg na zijn dood de hoogste graad, de 12e dan, een brede witte band. Deze graad is exclusief voorbehouden aan de stichter van het judo.
De 17 judoka's met 10e dan:
- Kyuzo Mifune (1883-1965)
- Kunisaburo Iizuka (1875-1958)
- Kaichiro Samura (1880-1964)
- Hidekazu Nagaoka (1876-1952)
- Yoshitsugu Yamashita (1865-1935)
- Haijme Isogai (1871-1947)
- Shotaro Tabata (1884-1950)
- Kotaro Okano (1885-1967)
- Matsutaro Shoriki (1885-1969)
- Shozo Nakano (1888-1977)
- Tamio Kurihara (1896-1979)
- Sumiyuki Kotani (1903-1991)
- Anton Geesink (1934) *
- Charlos Palmer (1930-2001) *
- Toshiro Daigo (1926)
- Ichiro Abe (1923)
- Yoshimi Osawa (1925)
* = 10e dan Internationale IJF
[bewerk] Wedstrijd
In wedstrijden worden, naar idee van Anton Geesink, ook wel een blauw en een wit judopak gebruikt omdat de scheidsrechter dan tijdens het gevecht beter kan zien welk lichaamsdeel bij welke sporter hoort. Bovendien is het op film en tv allemaal veel duidelijker. Bij kleine wedstrijden wordt een rode en een witte band gebruikt.
Het judoën wordt gedaan op een mat of tatami die enigszins meegeeft, zodat zelfs als men er krachtig op geworpen wordt er meestal geen letsel ontstaat. De techniek van het 'breken' (verzachten) van de val, van zowel het eigen lichaam als die van de tegenstander, is een belangrijk onderdeel van judo.
Doel van het spel is om de tegenstander in volle vaart plat op de rug te gooien. Als dit lukt, is het gevecht direct afgelopen. De scheidsrechter geeft hiervoor ippon. Ook een gevecht afmaken met een verwurging, armklem of een houdgreep (een controletechniek die je 25 seconden vast moet houden) levert een ippon op. Omdat dit doel heel moeilijk te verwezenlijken is, zijn er scores voor worpen die niet perfect lukken, of houdgrepen die korter duren dan 25 seconden.
Een worp waarbij Uke (degene die gegooid wordt) op de billen landt, geeft koka. Bij een val op de zijkant van het lichaam krijg je yuko en net niet perfect is waza-ari. Een tweede waza-ari staat gelijk met een ippon en beëindigt dus ook de wedstrijd. Wanneer binnen een afgesproken tijd (maximaal 5 minuten) geen van beide judoka's een ippon heeft gemaakt, wordt de winnaar bepaald aan de hand van de volgende criteria:
- indien een van beide judoka's een waza-ari heeft gemaakt, wint hij de wedstrijd, ongeacht het aantal yuko's en koka's
- indien het aantal waza-ari's gelijk is voor beide judoka's, wint de judoka met de meeste yuko's, ongeacht het aantal koka's
- indien het aantal waza-ari's en yuko's voor beide judoka's gelijk is, wint de judoka met de meeste koka's
- indien het aantal waza-ari's, yuko's en koka's gelijk is, begint de wedstrijd opnieuw. Het scorebord wordt op 0 gezet en de tijd opnieuw ingesteld. Wie het eerste een resultaat maakt wint. Dit noemt men 'golden score'
- wanneer het resultaat op het eind van deze golden score partij nog steeds 0-0 is, dan wordt de winnaar aangewezen door de scheidsrechters
Straffen worden direct omgezet in punten voor de tegenstander. Je krijgt een kleine straf (shido) voor het riskeren van blessures, bij jezelf of bij je tegenstander, voor het verlaten van de gevechtsruimte, anders dan in het ontwijken van een aanval, of voor het 'vergeten' van het doel van het spel (het gooien van je tegenstander). Wie te veel bezig is met het verdedigen op de aanval van de tegenstander en niet probeert te gooien, krijgt een straf. Vier van die straffen leveren diskwalificatie voor die wedstrijd op.
Wie geen respect heeft voor de scheidsrechter of de tegenstander, of een techniek uitvoert waarbij de eigen nek-/ruggenwervels of die van de tegenstander in gevaar komen, krijgt direct han-soku-make (diskwalificatie). Dit is dus het einde van het toernooi voor deze persoon. Han-soku-make komt weinig voor.
Het gevecht vangt staande aan; de tegenstanders grijpen elkaar bij de jas, bij voorkeur een mouw en revers en proberen elkaar op de grond te werpen. De manier waarop de jas vastgepakt wordt, is erg belangrijk voor het gevecht en heel bepalend voor het verloop van de wedstrijd. Om een bepaalde worp perfect te kunnen maken, is een bepaalde 'pakking' nodig. Men vecht voor die pakking en probeert er tegelijk voor te zorgen dat de tegenstander zijn favoriete pakking niet kan maken. Als het goed is, ken je de specialiteit van je tegenstander. Het gevecht begint dus vaak met wat leken omschrijven als: dat gepluk.
Ook weet je van je tegenstander of je daarmee het grondgevecht wel aan moet gaan. Je weet dus of je een reële kans hebt om met een houdgreep, verwurging of armklem te winnen, of dat je meer kans hebt in het staande gevecht. Als je geen zin hebt in een grondgevecht, dan probeer je dit te voorkomen. Andersom zijn er ook technieken om zonder spectaculaire worp een grondgevecht aan te kunnen gaan. Voor publiek is dit gevecht minder spectaculair dan een staande partij en daarom wordt tegenwoordig het grondgevecht door de scheidsrechters veel sneller afgebroken dan een aantal jaar geleden. De meeste partijen worden derhalve staande beslist.
Ieder gevecht wordt beslist. Als de speelduur voorbij en de stand gelijk is, volgt er golden score. Is er na de tijd van de golden score nog geen winnaar, zal de hoofscheidsrechter de winnaar aanwijzen. Bij wedstrijden waar hoekscheidsrechters aanwezig zijn zal er door middel van het opsteken van een gekleurde vlag gestemd worden. En overeenkomstig de meerderheid de winnaar aangewezen worden. Tegenwoordig komen dergelijke situaties niet, of slechts zelden voor.
De sport wordt over de gehele wereld beoefend door jonge en oude judoka's en maakt deel uit van het olympisch programma. De meeste judoka's nemen nooit deel aan officiële wedstrijden en maken die alleen onderling tijdens de trainingen. Gehandicapte sporters zijn geïntegreerd, maar hebben wel hun eigen wedstrijdkalender.
De pedagogische waarden van het recreatief judo zijn aangetoond. Ook voor mensen met beperkingen kan het judo van waarde zijn. Een positieve effect is aangetoond voor (met name kinderen met) autisme en ADHD[bron?].
[bewerk] Judoka's
Zie: lijst van judoka's
Zie ook artikel: voeding bij gewichtsklassesporten
[bewerk] Judoschool
Is een vereniging, vaak judovereniging genoemd, of sportschool waar les wordt gegeven in judo door een judoleraar. Kinderen en volwassenen zijn hiervan lid en beoefenen en leren hier de judosport. Bij grote verenigingen zijn professionele krachten bij andere veel vrijwilligers. Een judovereniging verzorgt ook wedstrijden. Veel wedstrijden die door clubs waren georganiseerd zijn bestemd voor kinderen tot 18 jaar om behoud van het aantal leden te stimuleren.
[bewerk] Judobond
De Judobond Nederland is een overkoepelende organisatie waarvan veel judoscholen zijn bij aangesloten en judoka's lid van kunnen worden.
[bewerk] Actueel
2007 is een belangrijk jaar voor de judoka’s. Vanaf het EK in april start de olympische kwalificatiereeks voor Peking (zie ook: Judo op de Olympische Zomerspelen 2008). Directe plaatsing voor de Spelen kan in september 2007 worden behaald tijdens de WK in Rio de Janeiro.
[bewerk] Wereldkampioenschappen
 Zie Wereldkampioenschappen judo voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe links
| Olympische sporten |  |
|---|---|
|
Olympische zomersporten Olympische wintersporten Voormalige Olympische sporten |
|
 |
Zoek judo op in het WikiWoordenboek. |
