Joris Van Severen
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Joris Van Severen (Wakken, 19 juli 1894 - Abbeville, 20 mei 1940) was een Vlaams-nationalistische politicus en leider van het Verdinaso.
Inhoud |
[bewerk] Jonge jaren
Hij was de zoon van Edmond Van Severen en Irma van de Maele en werd geboren als Georges Van Severen. Later zou hij zijn naam vernederlandsen. Van huis uit was Van Severen Franstalig en zijn vader was eerst notaris en burgemeester van Wakken. Toch zou Van Severen flamingant worden onder invloed van dorpspastoor Hugo Verriest.
Hij studeerde aan het Sint-Barbaracollege te Gent (Retorica 1912). Van Severen werd lid van het Algemeen Katholiek Vlaams Studentenverbond en leerde zo onder anderen Joris Lannoo kennen. Aan de universiteit van Gent was hij lid van de Rodenbach's vrienden.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Van Severen onder de wapens geroepen. Zijn Vlaamsgezindheid radicaliseerde onder invloed van de toestanden aan het front. Hij maakte deel uit van de Frontbeweging en werd gestraft voor zijn activiteiten.
[bewerk] In de politiek
Joris Van Severen ging na de oorlog in de politiek en werd kandidaat voor de Frontpartij. Hij werd volksvertegenwoordiger in 1921 en schreef een uitgebreid essay over het Vlaams-nationalisme, waarvan hij één van de ideologen werd.
Van Severen evolueerde van een linkse en democratische flamingant tot steeds rechtsere en ook antidemocratische gedachten. Na de invoering van algemeen enkelvoudig stemrecht (voor mannen) in 1919 waren de verwachtingen bij de Vlaamse Beweging redelijk groot. Het uitblijven van resultaten via de parlementaire democratie deden sommigen, waaronder Van Severen, twijfelen aan de "particratie".
De relatief zwijgzame Van Severen zorgde op 29 november 1928 voor een incident in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Hij hield er een radicaal anti-Belgische toespraak, zijn zogenaamde brandrede. Naar verluidt zou hij die beëindigd hebben met de woorden "La Belgique : qu'elle crève!". Het is echter onzeker of hij werkelijk die bewoording heeft gebruikt.
[bewerk] Verdinaso
Van Severen richtte daarom op 6 oktober 1931 het Verdinaso op, dat geen partij was, maar een op het fascisme geïnspireerde vereniging van nationaal-solidaristische Groot-Nederlanders. Wies Moens schreef mee aan het programma. Het Verdinaso was in al zijn verschijningsvormen een fascistische vereniging, met een militie (de DMO), uniformen, marsen, landdagen, een antidemocratisch programma en een antisemitisch woordgebruik.
Joris Van Severen ontwierp zelf het uniform van de DMO en droeg het zelf bij bijeenkomsten en landdagen. Vooral de typische pet werd een dankbaar onderwerp voor karikaturisten.
In tegenstelling tot het Italiaanse fascisme waren Van Severen en het Verdinaso voor een grote decentralisatie, onder de noemer van de subsidiariteit. Er werd ook een beweging uitgebouwd in Nederland, die nooit echt groot werd zoals in Vlaanderen. Maar het bestaan ervan was een groot wapenfeit voor deze vereniging die de hereniging van Vlaanderen en Nederland beoogde.
[bewerk] De Nieuwe Marsrichting
De Belgische staat bestreed de militante beweging van Van Severen. Onder invloed van de repressie (huiszoekingen, verbod op de Dinaso vakbond, ... ), en waarschijnlijk ook door een ideologische evolutie, kondigde Van Severen de Nieuwe Marsrichting aan. Hiermee verwierp hij het anti-belgicisme. Hij beoogde nu niet enkel de hereniging van Vlaanderen en Nederland, maar van de hele latere Benelux met Frans-Vlaanderen erbij, een Heel-Nederlands ideaal.
Deze vereniging zou plaatsvinden onder Koning Leopold III, al werden ook orangistische trekjes waargenomen. Alleszins hield Van Severen aan de monarchie. Daarvoor kreeg hij zelfs vriendschappelijke steun van belgicisten als Pierre Nothomb, die ijverde voor een Groot-België en in Van Severen een bondgenoot zag.
Bij de Vlaamse Beweging lag het moeilijker. Het VNV verweet hem het volksnationalisme te verruilen voor staatsnationalisme en dat hij graag deel uitmaakte van het Belgische establishment. Wies Moens verliet uit protest de vereniging.
[bewerk] Doodgeschoten
Ondanks het opgeven van de anti-Belgische houding bleven de traditionele kringen argwanend. Nog voor de duitsers België binnenvielen werd Van Severen op 10 mei 1940 opgepakt (cfr. Spooktreinen) en zonder duidelijke aanleiding uitgeleverd aan de fransen. Hij werd met vele anderen naar Frankrijk afgevoerd. In Abbeville werden ze, wegens plaatsgebrek, opgesloten in de kelder van een muziekkiosk. Wat die nacht gebeurd is ging later de geschiedenis in als het bloedbad van Abbeville. Door het toen heersende oorlogsklimaat, de nervositeit en een tijdsgebrek hadden de franse militaire bewakers de opdracht gekregen alle 78 gevangenen 'uit de weg te ruimen', waarna ze hen - willekeurig - in groepjes van vier à vijf uit de kelder begonnen te halen om ze vervolgens de dood in te schieten. Door het horen van deze genadeschoten hadden de gevangenen natuurlijk snel door dat ze in kleine groepjes gefusilleerd werden en na ongeloof ontstond er paniek. Na twaalf gevangenen probeerde Van Severen samen met zijn vriend en tevens secretaris Jan Rijckoort verder bloedvergieten te voorkomen. Beide werden in de nek geschoten. In totaal werden er die nacht 21 mensen, waarvan de helft met zekerheid onschuldig en zonder enige vorm van proces, neergeschoten. Overlevenden verklaarden achteraf dat ze het slachtoffer waren geweest van de oorlogshysterie die er toentertijd heerste, op het verkeerde tijdstip op de verkeerde plaats. Pas 40 jaar later heeft België zijn fout in deze zaak officieel erkend. In deze officiële verklaring laat het weten dat het Van Severen en de overige gevangenen nooit had mogen uitleveren aan Frankrijk, mede doordat er onder de gevangenen veel politieke verdachten aanwezig waren. Samen met Van Severen waren zij voor de fransen echter onbekende figuren.
[bewerk] Nawerking Van Severen
Van Severen is steeds een man gebleven die tot de verbeelding spreekt (zij het vaak in negatieve zin). Zo is hij meermaals het hoofdpersonage in romans, gedichten en toneelstukken. Zo voerde in 2005 het Raamtheater in Antwerpen het stuk De nacht leek wel een verzinsel op. Het gaat over de verhouding tussen Rachel Baes, Robert Leurquin en Joris Van Severen.
[bewerk] Externe links
| Bronnen, noten en/of referenties: |
|
|
| Zie ook: |
|---|
|
|
