Portaal:Fascisme en nationaalsocialisme in Nederland

Inleiding

• Dit portaal bevat informatie over fascisme en nationaalsocialisme in Nederland tussen 1918 en 1945.
• Fascisme in Nederland geeft een overzicht (met een tijdslijn) van het Nederlandse fascisme tussen 1918 en 1945.
• Een overzicht van Nederlandse nationaalsocialistische letterkunde vindt u hier.

Wist u dat...

• Pas in 2023 weer een krant zich mag tooien met de titel Volk en Vaderland?
  
• De leider van de Nationaal-Socialistische Partij Albert de Joode heette maar dat hij zich altijd Albert van Waterland noemde?
  
• De eerste Nederlandse fascistische partij, het Verbond van Actualisten, werd opgericht binnen 2 maanden na Mussolini's mars op Rome van november 1922?
  
• Bertus Smit, een van de oprichters van de NSNAP, een groot deel van de Tweede Wereldoorlog doorbracht in een concentratiekamp?
  
• Cornelis van Geelkerken de later fameus geworden NSB-groet Hou Zee! voor het eerst gebruikte op 27 mei 1933 na afloop van een een propagandabijeenkomst in IJmuiden?
  
• Het beste verkiezingsresultaat dat de NSB ooit haalde 7,94% bij de Provinciale statenverkiezingen 1935 was?
  
• De NSB een stichting was, met ir. A.A. Mussert als enige bestuurder?

Uitgelicht

Het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten (27 november 1940 - mei 1945) was een van de twee nationaalsocialistische departementen die er tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland zijn geweest. Het behoorde tot de officiële nazi-politiek om de Nederlandse samenleving te ontwikkelen in nationaalsocialistische richting. Hierbij werd gestreefd naar de 'gelijkschakeling' van Nederland. In samengang hiermee richt­te Reichskommissar Arthur Seyss-Inquart op 27 november 1940 een nieuw departement op: het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten (DVK). Dit werd gevormd naar analogie van het Reichsmi­nisterium für Volksaufklärung und Propaganda in Berlijn. Onder lei­ding van Josef Goebbels hield dit Duitse ministerie zich bezig met voorlichting, propaganda en het was verantwoor­delijk voor de gehele kunstsector. Het toenmalige Nederlandse Departement van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen (OKW) werd als gevolg van deze maatregel omgedoopt tot het Departement van Opvoeding, Weten­schap en Kultuurbescherming (OWK), dat onder meer verantwoordelijk was voor wetenschappelijke uitgaven en schoolboeken. Dit OWK kwam onder leiding te staan van de Duitsgezinde hoogleraar dr. Jan van Dam. Seyss-Inquart wilde voor de functie van secretaris-generaal van het DVK vanzelfsprekend een nationaal-socialist. Veeleer een Duits georiënteerde, 'Grootgermaans' denkend persoon, dan een NSB-aanhanger. De keus viel op dr. Tobie Goedewaagen, toentertijd privaat-docent in de geschie­denis van de post-Kantiaanse filosofie aan de universiteit van Utrecht.

Lees verder...

Fascistische politieke partijen

Fascistische politici en activisten

Nationaalsocialistische politieke partijen

Hier vindt u een overzicht van politieke partijen die hun ideologie baseerden op het Duitse nationaalsocialisme, zoals dat door Hitlers NSDAP werd gepropageerd.

• Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland
• Nationaal-Socialistische Nederlandsche Arbeiderspartij
  • NSNAP-Van Rappard
  • NSNAP-Smit
  • NSNAP-Haighton
  • NSNAP-Smit (2)
  • NSNAP-Van Waterland
  • NSNAP-Kruyt
  • NSNAP-Van Waterland (2)
• Nationaal-Socialistische Partij
• Nederlandsche Nationaal-Socialistische Partij

Nationaalsocialistische ambtenaren

Nationaalsocialistische politici

Nationaalsocialistische politieke activisten

Nationaalsocialistische journalistiek, uitgevers en uitgeverijen

Nationaalsocialistische overheidsorganen

• Departement van Volksvoorlichting en Kunsten
• Nederlandsche Kultuurkamer
• Nederlandsche Kultuurraad
• Referat Schrifttum
• Secretarie van Staat

Partijen en politici, niet-zelfverklaard fascistisch of nationaal-socialistisch

Niet iedere politieke partij of iedere politicus is eenduidig onder te brengen in de klassering fascisme/fascist of nationaalsocialisme/nationaalsocialist. Toch is er in een aantal gevallen gerede aanleiding om die partijen of personen te relateren aan het fascistische of nationaalsocialistische gedachtegoed. Deze relatie kan tijdsgebonden zijn (het betreft dan 'voorlopers'), ook kan de relatie inhoudelijk/ideologisch zijn (het betreft dan partijen of personen wier ideologie een inhoudelijke samenhang vertoont met die van het fascisme of nationaalsocialisme - zonder dat zij zichzelf beschouwden als fascistisch of nationaalsocialistisch). Voor al die gevallen wordt een subcategorie gehanteerd, waarmee duidelijk kan worden gemaakt hoe die partijen en personen zich verhielden tot fascisme en nationaalsocialisme.

Fascistische en nationaalsocialistische auteurs

Hier vindt u een groot aantal Nederlandse auteurs, die (tussen 1932 en 1945) hun literaire talenten in dienst hebben gesteld van de nationaalsocialistische en fascistische ideologie.

Diverse personen

Hier vindt u diverse personen die op enigerlei wijze gelieerd zijn geweest aan het Nederlandse nationaalsocialisme - vrijwel altijd dat van de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB).

Diverse zaken

Hier vindt u diverse zaken die direct of indirect voortkomen uit de nationaalsocialistische ideologie.

Nationaalsocialistische publicaties

Hier vindt u enige nationaalsocialistische kranten, weekbladen en tijdschriften.

• De Gil
• Hamer
• De Misthoorn
• Het Nationale Dagblad
• Nederland
• Nieuw Nederland
• De Schouw
• Storm
• Volk en Vaderland
• Volksche Wacht
• De Waag

Gewenste lemma's

Te schrijven

Afdeeling Boekwezen - Arbeidsfront - Bezuinigingspartij - H.P. Blok - L.G.A. Coremans - C.C.A. Croin - J.A. Dekker - Departement van Opvoeding, Wetenschap en Kultuurbescherming - C.J.M. van Eijsden - W. Emmens - P.C.L. Eschauzier - Fascistische Jongeren Bond - Genootschap voor Opbouwende Staatkunde - L.M.E.H.J. Geradts - Johan Göbel - Dirk Hannema - A.J.W. Harloff - W.A. Herweyer - J. Hogewind - Tony W. Hooykaas - K.H.E. de Jong - M. Kardoes - H.M. Kempenaar - K. Keyer - H.J. Leeuwenberg - L. Lindeman - Hendrik Lindt - Simon Maas - Arie Meyer Schwenke - Sybren Modderman - Ben Moritz - Nationale Bond voor Bezuiniging - Nationale Werknemersvereeniging - Nederlandsche Agrarisch Front - Nederlandsch Arbeidsfront - Nederlandsche Legioen - Nederlandsche Arbeidsdienst - Nederlandsche Landstand - NSNAP-De Nederlandsche Hakenkruisers - A.J.D. van Oosten - F.H.M. Ouwerling - Johan Pelzer - Johan Polet - J. Raatgever - Eduard Rijff - Gerda Schaap - J.G. Schürmann - Rudolf Steinmetz - Miep van der Velde - C. van der Voort van Zijp - De Vuurslag - Max Wolters (vul aan↓)

Te verbeteren