Jersey (eiland)
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
| Jersey | |||
|
|||
|
|
|||
| Basisgegevens | |||
| Officiële landstaal: | Engels, Frans | ||
| Hoofdstad: | Saint Helier | ||
| Regeringsvorm: | Brits Kroondomein | ||
| Religie: | Protestant/Katholiek | ||
| Oppervlakte: | 116 km² [1] (0% water) | ||
| Inwoners: | 87.186 (2001[2]), 91.321 (2007[3]) (787,3/km² (2007)) | ||
| Overige | |||
| Munteenheid: | Pond sterling (/ Jersey pound) (GBP) |
||
| UTC: | +0 | ||
| Web | Code | Tel. | .je | JEY | 44-1534 | ||
| Topografie | |||
Het eiland Jersey ligt op 22 kilometer afstand voor de Franse kust van Bretagne in de baai van de Mont Saint-Michel. Het is het grootste van de Kanaaleilanden. Er wonen 91.321 (2007) mensen, waarvan 30% in de hoofdstad Saint Helier. Het is net zoals Guernsey en het in de Ierse Zee gelegen Man een Crown dependency dat direct onder de Britse Kroon valt. Het is geen onderdeel van het Verenigd Koninkrijk, noch van de Europese Unie. Jersey vormt samen met de onbewoonde eilandgroepen Minquiers (Jersey), Ecréhous (Jersey), Les Pierres de Lecq (Jersey) en andere rotsen en riffen het autonome baljuwschap (Engels: bailiwick) Jersey. Het Vereningd Koninkrijk is verantwoordelijk voor de verdediging van Jersey. Jersey maakt deel uit van de Common Travel Area; een gebied waarin inwoners van de Republiek Ierland, het Vereningd Koninkrijk, Jersey, Guernsey en het Isle of Man vrij kunnen reizen zonder paspoort met alleen minimale identifcatie papieren.
Inhoud |
[bewerk] Geografie
Het eiland Jersey meet 16 km van oost naar west en 10 km van noord naar zuid.
- Oppervlakte: 116 km²
- Lengte van de kustlijn: 70 km
- Territoriale wateren: 3 zeemijlen
- Visserijzone: 12 zeemijlen
- Klimaat: gematigd; milde winters en koele zomers
- Type landschap: golvende vlakte met ruige kliffen aan de noordkust
- Hoogste punt: 143 meter boven zeeniveau (Les Platons)
- Totale lengte wegennet: 577 km (1995)
- Havenplaatsen: Gorey, Saint Aubin, Saint Helier
[bewerk] Geschiedenis
 Zie Geschiedenis van Jersey voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De herkomst van de naam van het eiland Jersey is onzeker. Er zijn meerdere rivaliserende verklaringen over de herkomst. Deze verklaringen zien verbanden tussen Jersey en woorden uit het Latijn, het Oudnoords, en Gallisch. Waarschijnlijk komt het achtervoegsel "-ey" (dat terugkomt in de namen van de andere Kanaaleilanden) van het Oud-Noords "ey", dat overeenkomt met de "ei" in "eiland" en ook dezelfde betekenis heeft.
Het eiland Jersey en de andere Kanaaleilanden zijn de laatste overblijfselen van het middeleeuwse Graafschap van Normandië dat zowel in bezit van Engeland als Frankrijk als inzet van strijd is geweest. Jersey ligt in de Baai van Mont Saint-Michel en is het grootste van de kanaaleilanden. Jersey kent sinds de afscheiding van het Graafschap van Normandië in 1204 zelfbestuur.
Het oudste bewijs van menselijke activiteit dateert uit de prehistorie. Jersey maakte deel uit van het Romeinse Rijk, maar er zijn geen Romeinse resten te zien. Over de middeleeuwen is zo mogelijk nog minder bekend. Er zijn vrijwel geen geschreven bronnen over de periode vóór de 11e eeuw. Jersey is vele eeuwen deel geweest van de strijd om de heerschappij over grondgebied op het Franse vaste land tussen de Engelse en de Franse Koningen. Gedurende deze eeuwen zijn er vele oorlogen om Jersey gevoerd. Aan de kust van Jersey zijn dan ook vele verdedigingswerken gebouwd.
Gedurende de 18e eeuw was er vaak politieke spanning tussen Engeland en Frankrijk omdat beide landen over de hele wereld hun imperium uitbreidden. Door zijn ligging verkeerde Jersey bijna doorlopend in een oorlogsdreiging. Langs de hele kust van Jersey zijn dan ook nog dertig ronde torens te zien. Met de bouw hiervan werd in 1778 begonnen.
In de 19de eeuw werd Jersey een belangrijke plaats voor scheepsbouw; in die tijd werden er meer dan 900 schepen op het eiland gebouwd. Tegen het eind van de 19e eeuw profiteerden boeren van de ontwikkeling van de Jersey-melkkoe en de Jersey-aardappel.
De 20e eeuw wordt, emotioneel gezien, gedomineerd door de bezetting door Duitse troepen tussen 1940 en 1945. De regering in Londen gaf al in het begin van de oorlog aan dat de Kanaaleilanden onverdedigbaar waren. Jersey werd gedemilitariseerd om zoveel mogelijk geweld te voorkomen. Ongeveer 8000 eilanders werden geëvacueerd naar Engeland.
Bevrijdingsdag, 9 mei, vond plaats een dag na de algemene Duitse capitulatie van 8 mei. 9 mei is daarom een lokale feestdag.
Vanaf de 60-er jaren van de 20e eeuw is de groei van de financiële industrie zeer belangrijk geweest voor Jersey.
[bewerk] Bestuur
| Zie Het bestuur van Jersey voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De bestuurlijke inrichting van Jersey bestaat uit het staatshoofd, de Staten van Jersey, de regering, de gemeenten en vingtaines.
[bewerk] Staatshoofd
Staatshoofd: koningin Elizabeth II (sinds 6 februari 1952). De Engelse monarch is het staatshoofd van Jersey; het koningschap is erfelijk. De traditionele titel van het staatshoofd is Duke of Normandy; de monarch heeft deze titel echter niet formeel. De monarch bestuurt het kroondomein Jersey alleen formeel. Jersey wordt in werkelijkheid bestuurd door de Staten van Jersey samen met de regering.
[bewerk] Staten van Jersey
| Zie Staten van Jersey voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
De wetgevende macht van Jersey berust bij de Staten van Jersey (Engels: States of Jersey). In de Staten zitten drieënvijftig gekozen leden en tevens zitten in de Staten vijf niet-gekozen leden, zonder stemrecht, maar met het recht van spreken. Alle huidige Statenleden zijn onafhankelijk gekozen. Politieke partijen zijn er eigenlijk niet, al opereren er groepen die een gelijk gedachtegoed aanhangen.
[bewerk] Regering
Het bestuur van Jersey wordt uitgevoerd door de regering, waarvan de eerste minister het hoofd is. De regering van Jersey bestaat uit de koningin van het Verenigd Koninkrijk, de luitenant gouverneur, de baljuw, de Staten, de eerste minister en zijn kabinet (Engels: council of ministers). Formeel is de koningin het staatshoofd en de luitenant gouverneur haar vervanger.
[bewerk] Gemeenten
| Zie Gemeenten van Jersey voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Jersey is opgedeeld in twaalf gemeenten (Engels: parish). Alle gemeenten liggen aan zee. Op één na zijn de gemeenten vernoemd naar de heiligen waar de gemeentekerk aan gewijd is. Een Parish Assembly of de gemeenteraad in Jersey is het besluitvormende orgaan van het lokale bestuur. De gemeenteraad bestaat uit belastingbetalers en gekozen leden.
[bewerk] Internationale relaties
| Zie Het bestuur van Jersey voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Hoewel diplomatieke vertegenwoordiging voorbehouden is aan de Kroon, onderhandelt Jersey direct met buitenlandse mogendheden betreffende zaken die onder de verantwoordelijkheid van de Staten vallen. Jersey heeft een permanente niet-diplomatieke vertegenwoordiging in Caen (Frankrijk), "Bureau de Jersey", en een bijkantoor in Rennes (Frankrijk). Een soortgelijk kantoor, "La Maison de Normandie", in St. Helier (Jersey) vertegenwoordigt de Franse Kamers van Koophandel (Frans: Conseil général of Manche), de regio Basse-Normandie (Frans: Conseil régional of Basse-Normandie) en daar resideert het Franse consulaat.
Jersey is lid van de Brits-Ierse Raad (Engels: British-Irish Council), de Vereniging Commonwealth Parlementen (Engels: Commonwealth Parliamentary Association), de Vereniging van Frans sprekende parlementen (Frans: Assemblée parlementaire de la Francophonie ) en waarnemend lid van de Raad van Europa. Jersey heeft zich tot doel gesteld zelfstandig lid te worden van de Gemenebest van Naties (Engels: Commonwealth of Nations).
[bewerk] Economie
Vanouds was het eiland afhankelijk van met name de visvangst. Vissers van Jersey gingen vissen bij IJsland en verkochten de vis (in die tijd waarschijnlijk in gezouten vorm) in vele andere landen, en kwamen met de handelsproducten weer terug naar huis.
Tegenwoordig is de economie van Jersey voornamelijk gebaseerd op internationale financiële diensten. Dit komt door het gunstige belastingklimaat. Het eiland kent bijvoorbeeld geen BTW. De tarieven voor de inkomstenbelasting zijn lager dan algemeen op het Europese vasteland. Ook is de belastingvrije voet gunstiger, evenals het erfrecht.
Het toerisme is hierna de belangrijkste bron van inkomsten.
In 1996 was de financiële sector verantwoordelijk voor 60% van de inkomsten en toerisme voor 24%.
Daarnaast is de landbouw vanouds een bron van inkomsten. Aardappelen, bloemkool, tomaten en vooral bloemen zijn de voornaamste exportproducten die voornamelijk naar het Verenigd Koninkrijk gaan. De Jersey-melkkoe is wereldwijd bekend en is een belangrijke inkomstenbron. Melkproducten gaan naar het Verenigd Koninkrijken andere Europese landen.
De laatste jaren is de regering actief bezig om lichte industrie naar het eiland te halen met als resultaat dat de elektronische industrie zich heeft ontwikkeld naast de traditionele fabricage van breiwerk.
Alle grondstoffen en benodigde energie worden geïmporteerd evenals een groot deel van de voedselbehoefte.
[bewerk] Bevolking
- Bevolking: 88.915 (schatting juli 2000)
30% woont in de hoofdstad Saint Helier - Bevolkingsopbouw:
- 0-14 jaar: 18% (mannen 8140; vrouwen 7563)
- 15-64 jaar: 68% (mannen 30.036; vrouwen 30.329)
- 65 jaar en ouder: 14% (mannen 5454; vrouwen 7393) (2000 est.)
- Bevolkingsaanwas: 0,52% (2000)
- Geboorte: 11,65 geboorten per 1000 inwoners
- Overlijden: 9,26 overlijdens per 1000 inwoners
- Immigratie-saldo: 2,81 migranten per 1000 inwoners
- Verhouding geslachten:
- bij geboorte: 1,11 mannen/vrouwen
- beneden 15 jaar: 1,08
- 15-64 jaar: 0,99
- 65 jaar en ouder: 0,74
- totale bevolking: 0,96
- Kindersterfte: 5,71 overlijdens per 1000 levend geborenen
- Levensverwachting:
- totale populatie: 78,48 jaar
- mannen: 76,07 jaar
- vrouwen: 81,07 jaar
- Vruchtbaarheid: 1,56 kinderen per vrouw (totaal)
[bewerk] Festivals
Op Jersey vindt jaarlijks de Battle of Flowers plaats.
| Bronnen, noten en/of referenties: |
