Graafschap Luxemburg
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
 Voor de geschiedenis van Luxemburg van 1354-1795, zie Hertogdom Luxemburg |
|
||||
|
||||
| Algemene gegevens | ||||
| Hoofdstad | Luxemburg | |||
| Talen | Luxemburgs, Waals | |||
| Religie(s) | Rooms-Katholicisme | |||
| Regering | ||||
| Dynastie | Huis Luxemburg (963-1136) Huis Namen (1136-1354?) |
|||
| Staatshoofd | Graaf | |||
Het graafschap Luxemburg is ontstaan als Duits leen in 963 vergeven aan een graaf Siegfried, die de stamvader van het huis Luxemburg is.
[bewerk] Ethymologie
De oorspronkelijke benaming van "Luxemburg" is Lützelburg. De naam bestaat uit twee Germaanse woorden: "lutila" (klein) en "Burg" (burcht). Lützelburg betekent dus zoveel als een kleine burcht. Het Germaanse woord "lutila" komt overeen met het Nederlandse woord "luttel" dat ook klein of onbeduidend betekent.
In de loop van de middeleeuwen veranderde de tweede boekstaaf "l" tot een "n". In het Frans kan geen "n" voor een "b" staan omwille van de uitspraak. Dus in Franse oorkonden veranderde die "n" in "m".
Lützelburg => Lützenburg => Lützemburg
Ook ontwikkelde de "tz" naar "c" en later tot "cc".
Lützelburg => Lucelburg => Luccelburg.
De dubbele "cc" stelt waarschijnlijk een dubbele s-klank voor. In oude Franse oorkonden wordt die dubbele s-klank voorgesteld door een "x" zoals in het geval van Auxerre (uitgesproken als "Ausserre").
Luccemburg => Lussemburg => Luxemburg
In het hedendaags Duits en Nederlands wordt de (gedeeltelijke verfranste) benaming "Luxemburg" steeds gebruikt. Daar de 'x' in het Nederlands en Duits niet als dubbele s-klank geldt, maar als ks, wordt het uitgesproken als Luksemburg. In het Waals is de dubbele s-klank in de spelling bewaard gebleven: Lussembork.
In het Luxemburgs zelf heeft de naam een iets andere ontwikkeling gehad: de 'ü' veranderde in een 'ë', de 'l' voor de b viel weg en burg veranderde in buerg.
Lützelburg => Lëtzelburg => Lëtzebuerg
[bewerk] Geschiedenis
Oorspronkelijk was Lützelburg niet meer dan een fort, waar nu de huidige stad Luxemburg is gelegen, tezamen met enige gebieden aan de Sûre en de Alzette. Spoedig kwamen de abdijen van Stavelot en Echternach ook onder invloed van de vorst van Luxemburg. In 1136 sterft het eerste huis Luxemburg uit met Koenraad II en erft Hendrik de Blinde, graaf van Namen, het graafschap Luxemburg, dat daarmee tijdelijk een vereniging met het Graafschap Namen aangaat.
Deze eenheid hield geen stand, want wanneer Hendrik op ruim 80-jarige leeftijd sterft wordt de erfenis van zijn 10-jarige dochter Ermesinde II van Namen en Luxemburg betwist door haar achterneef Filips van Henegouwen. Het uiteindelijk resultaat van deze strijd is een schikking, waarbij in 1199 Namen wordt toegewezen aan Filips, terwijl Ermesinde en haar echtgenoot Theobald van Barde graafschappen Luxemburg, La Roche en Durbuy tezamen met de abdijen mogen houden. Na de dood van Theobald huwt Ermesinde met Walram III van Limburg, waardoor haar zoon Hendrik V, ook het graafschap Aarlen zou erven, waarmee een groot deel van de huidige Belgische provincie Luxemburg tot het graafschap ging behoren.
In 1312 wordt graaf Hendrik VII van Luxemburg keizer en dat versterkte de positie van Luxemburg aanzienlijk. Zijn zoon Jan de Blinde wordt door huwelijk ook koning van Bohemen, en daarmee één van de machtigste vorsten in het Duitse Rijk. In 1354 werd het graafschap tot Hertogdom Luxemburg verheven.
