Gewelf

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Een gotisch gewelf

Een laatgotisch gewelf

Een gewelf is een gebogen schaalvormige bouwconstructie voor het vrij overdekken van een ruimte, zoals bij kerken, kelders, kasteelzalen of bruggen.

Gewelven kunnen in allerlei materialen zoals baksteen, beton, natuursteen, glas of hout worden uitgevoerd.

[bewerk] Ontwikkeling van het gewelf

[bewerk] Rome

De Romeinen waren zeer bedreven in de gewelfbouw, denk aan de koepel die het Pantheon overspant met een diameter van ca 43 meter. Deze kennis is verloren gegaan, getuige de eenvoudige houten kapconstructies in de Vroeg-Christelijke en vroege Romaanse bouwkunst.

[bewerk] Romaans

Bij het bouwen van gewelven in de romaanse kerken werd gebruik gemaakt van de techniek die de Romeinen al voor hun gebouwen gebruikten, namelijk de techniek van de gordelboog met daarop een tongewelf. Dit had echter als groot nadeel dat de boog niet heel breed en de ruimte niet heel hoog kon zijn. Bij te hoog bouwen, werden de muren uit elkaar geduwd waardoor de boog doorzakte en het dak uiteindelijk instortte.

Daar waar twee tongewelven elkaar kruisen ontstaat het kruisgewelf, binnen het vierkant van de vier bogen rusten de vier gewelfdelen tegen elkaar, op deze manier ontstaat een stabiele constructie. Het volledig ronde gewelf is verleden tijd, wat in de romaanse stijl zo kenmerkend was, en ontstonden meer spitsvormige gewelven.

[bewerk] Gotiek

Het kruisgewelf ontwikkelde zich door tot het kruisribgewelf in de gotiek. Hierbij werd naast de gordelboog ook twee diagonaalribben gebouwd. Doordat spitsvormige bogen werden gebruikt - waar doorzakken een minder groot risico is - kon men fragieler gaan bouwen.

[bewerk] Soorten gewelven

Uiteindelijk zijn er verschillende vormen van gewelven te onderscheiden:

Waaiergewelf

een gewelf met fantasie	een bijzonder gewelf	kruisribgewelf in de Cathedraal van Coutances	voorbeeld van een netgewelf
stergewelf in Granada	Interieur van de Basiliek van Vézelay met tongewelf	stergewelf in de kathedraal van Torun	waaiergewelf in de Abdij van Bath

Architectonische aspecten kruiskerk
Onderdelen kruiskerk: Apsis · Chevet · Crypte · Doksaal · Doopkapel · Kerktoren · Kloostergang · Kooromgang · Kruising of viering · Narthex · Oksaal · Priesterkoor · Transept · Schip · Straalkapel · Vieringtoren · Westwerk · Zijbeuken Bouwkundige onderdelen: Arcade · Beuk · Boog · Gordelboog · Kapiteel · Kraagsteen · Kruispijler · Latei · Lichtbeuk · Luchtboog · luchtboogstoel · Steunbeer · Travee · Triforium · Ui · Zuil Gewelfvormen: Koepelgewelf · Kruisgewelf · Kruisribgewelf · Netgewelf · Stergewelf · Tongewelf · Waaiergewelf Decoratieve onderdelen: Archivolt · Communiebank · Dakruiter · Frontaal · Gebrandschilderd · glas in lood · Hogel ·Koorhek · Kruisbloem · Lantaarn · Maaswerk · Pinakel · Register · Roosvenster · Timpaan · Waterspuwer · Zwik

Architectonische aspecten kruiskerk