Franciscanen
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
De franciscanen of minderbroeders (Ordo Fratrum Minorum, O.F.M.) vormen een kloosterorde, bestaande uit volgelingen van Franciscus van Assisi. Franciscus kwam uit Umbrië (Italië) en samen met zijn metgezellen schonk hij al zijn bezittingen aan de armen om zelf in pure armoede verder te leven. De franciscanen behoren tot de bedelorden. Zo probeerden zij Christus na te volgen.
De eerste versie van de regel van de minderbroeders, waarmee Franciscus met zijn eerste elf broeders naar Rome trok om bij de paus goedkeuring te vragen en die ook mondeling te ontvangen, stamt uit 1209. Deze regel ontwikkelde zich verder op de kapittels van de broeders, waar zij hun ervaringen uitwisselden en met elkaar spraken over de dingen die op God betrekking hadden. De oudste editie van de regel voor de minderbroeders, waarover wij nu beschikken, staat bekend als de Regula Non Bullata en dateert uit 1221. Deze legde naar de mening van de paus te radicaal de nadruk op de armoede en de onderlinge broederschap. Hij stelde voor de Regel te wijzigen, waar Franciscus niet helemaal van ganser harte mee akkoord ging. Volgens de overlevering werkte Franciscus aan een nieuwe editie in Fonte Colombo. Deze Regel, de Regula Bullata, kreeg in 1223 de goedkeuring van Paus Honorius III en zo ontstond de orde der minderbroeders. In 1228, twee jaar na zijn dood, verklaarde Paus Gregorius IX Franciscus heilig.
In snel tempo kwamen er steeds meer volgelingen bij, van de twaalf leden uit 1209 tot - naar men zegt - 5000 in 1221. In 1274 waren het er al 35.000. Franciscanen zijn er in vrijwel alle werelddelen, verdeeld over vele provincies en viceprovincies. De Nederlandse provincie bestaat uit Nederland, Noorwegen en Zweden. De vrouwelijke tak, de orde der Clarissen ontstond al rond 1212.
Franciscus vormde een broederschap die niet zakelijk was, maar meer een menselijke personengemeenschap. Bij de dood van Franciscus was de broederschap nog in volle ontwikkeling, en er ontstonden twee stromingen: de spirituele en de conventuele. De spirituele steunde vooral op het begin: zij bleven trouw aan de oorspronkelijke norm, terwijl de conventuele richting meer in ontwikkeling was en minder letterlijk volgens de regel van Franciscus leefde. De spirituelen kwamen uiteindelijk ook in conflict met de kerkelijke hiërarchie. Later zijn er nog enkele scheuringen en afsplitsingen geweest. Zo zijn er nu drie takken: de minderbroeders franciscanen - die in grote lijnen teruggaan op de eerste grote afsplitsing, die van de observanten -, de minderbroeders kapucijnen en de minderbroeders conventuelen - die eigenlijk de rechtstreekse voortzetting vormen van de eerste broeders.
In 1228 kwamen de eerste minderbroeders in Nederland. Het eerste klooster werd in 's-Hertogenbosch gesticht. In korte tijd ontstonden veel stichtingen, waaronder een in Utrecht in 1240. In Utrecht is ook het provincialaat van de Nederlandse provincie. Dit klooster is niet de rechtstreekse opvolger van het klooster uit 1240, maar een herstichting. In de Reformatie en in mindere mate gedurende de Franse tijd werden bijna alle minderbroederskloosters in deze gebieden opgeheven. Thans vindt men nog franciscanen onder meer in Weert, Utrecht, Megen, Nijmegen, Delft en Amsterdam. Franciscanessen vindt men in Amersfoort, Maastricht en Denekamp en talloze andere plaatsen in den lande.
In Vlaanderen hebben de franciscanen elf kloosters en huizen, onder meer in Maaseik. Het provincialaat van de Vlaamse Provincie bevindt zich sinds een aantal jaren in Vaalbeek, niet ver van Leuven. Eerder was Mechelen de bestuurszetel.
De overste van een klooster van minderbroeders is de gardiaan. Deze term benadrukt de zorg die een franciscaner overste voor zijn broeders moet hebben. Franciscus benadrukte dat een gardiaan niet als een overste boven zijn medebroeders moest staan, maar eerder moet handelen als een moeder die voor haar kinderen zorgt.
[bewerk] Bekende franciscanen
- Alexander van Hales (1186 - 1245)
- Nicolaas Pieck en andere Martelaren van Gorcum (1534 - juli 1572)
- Antonius van Padua (1195 - 1231)
- Roger Bacon (1214 - 1294)
- Bonaventura (1221 - 1274)
- Johannes Duns Scotus (1266 - 1308)
- Willem van Ockham (1288 - 1347)
- Bernardinus van Siena (1380-1444)
- Pieter van Gent (1486 - 1572)
- Bernardino de Sahagún (1499 - 1590)
- Diego de Landa (1524 - 1579)
- Valentinus Paquay (Paterke van Hasselt) (1828 - 1905)
- Bernardin Shllaku (1875 - ?)
- Theo Zweerman (1931 - 2005)
- Otho Peters (1921 - 2001)
