Euskadi Ta Askatasuna

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

De Euskadi Ta Askatasuna (Baskisch voor Baskisch Vaderland en Vrijheid of Baskenland en Vrijheid - het woord (e)ta is ook Baskisch voor "en"), beter gekend onder de afkorting ETA, is een separatistische gewapende beweging die een onafhankelijke, socialistische Baskische staat wil stichten.

ETA voert een bloedige strijd tegen de Spaanse overheid, waarbij ook onschuldige burgers niet worden gespaard. Net als bij de Noord-Ierse IRA, worden meestal wel waarschuwingen gegeven voordat de bommen afgaan. Daarom zijn de gevolgen van de ETA-aanslagen meestal beperkter van schaal. Tot en met 2003 doodde de beweging 339 burgers en 478 politieagenten en militairen.

Het symbool van de ETA is een slang gewikkeld rond een bijl. Het motto van de beweging is Bietan jarrai, hetgeen 'we gaan door met beide' betekent, namelijk met de gewapende strijd, gesymboliseerd door de bijl, en met de strijd door sluwheid, gesymboliseerd door de slang. De politieke tak van de ETA is Batasuna.

[bewerk] Doelstellingen

ETA heeft historisch gezien twee kernpunten:

Het oprichten van een socialistische Baskische staat (inclusief Navarra)
Het vrijlaten van ETA-leden die momenteel in gevangenissen in Spanje en Frankrijk zitten

In de loop van de jaren '80 begon de doelstelling van de organisatie echter te verschuiven. Drie decennia na haar oprichting leek het streven naar een onafhankelijke, socialistische Baskische staat meer en meer utopisch en praktisch moeilijk realiseerbaar. In het Democratisch Alternatief, een manifest van de ETA uit 1995, maakt de organisatie bekend een meer pragmatische koers te varen. Zo kondigde de ETA aan de gewapende strijd te staken als de Spaanse regering de soevereiniteit en het zelfbeschikkingsrecht van de Basken zou erkennen. De ETA stelde in het manifest zelf voor een referendum te houden over de vraag of Baskenland een deel van Spanje moest blijven of niet.

[bewerk] Geschiedenis

Muurschildering in Pasajes

In haar begindagen was de ETA een vreedzame beweging van intellectuelen. Nadat zij door de dictator Franco gewelddadig onderdrukt werd, begon de ETA in de jaren zestig met gewelddadige acties. Ze werd hierbij onder meer geïnspireerd door de Algerijnse bevrijdingsbeweging in Frankrijk en door het marxisme-leninisme.

Na de democratisering van Spanje in de jaren zeventig ging de ETA door met politiek geweld en verloor zij hierdoor veel sympathie, ook van de Baskische bevolking.

De Spaanse regering organiseerde en financierde in de jaren '80 de Grupos Antiterroristas de Liberación, doodseskaders die leden van de ETA kidnapten, martelden en vermoordden in wat bekend staat als de Vuile Oorlog.

Op 11 maart 2004 werd de ETA door de Spaanse regering deels uit partijpolitieke overwegingen verantwoordelijk gesteld voor de aanslagen op Madrileense forensentreinen, waarbij 191 mensen werden vermoord en ongeveer 1400 verwond. Dit werd echter ook bepaald door het feit dat de Spaanse politie vlak daarvoor een aanzienlijke hoeveelheid explosieven had onderschept die toebehoorden aan de ETA en waarvan men vermoedde dat die op korte termijn voor een "zeer grote" aanslag in Madrid gebruikt zouden worden. De terreurbeweging en gelieerde politieke partij ontkenden betrokkenheid. Later bleek dat de schuld voor dit bloedbad bij Al Qaida lag. Mede als gevolg van de verwikkelingen rond de aanslagen verloor de zittende premier José María Aznar de verkiezingen aan José Luis Rodríguez Zapatero.

[bewerk] Aanslagen

ETA heeft vele aanslagen gepleegd sinds de jaren 60. Dit zijn een aantal die bijzonder opvielen:

1960 - Eerste ETA-aanslag, een mislukte poging om een trein te laten ontsporen.
1968 - Eerste dode door de ETA: Meliton Manzanas, een hoofd van de geheime politie in San Sebastian.
1970 - Proces in Burgos. Zestien ETA-leden stonden terecht voor de mondiale rechtbank (zes doodstraffen en in totaal 700 jaar gevangenisstraf). Dit zorgde voor mondiale bekendheid. Na massaal protest werden de doodstraffen omgezet in gevangenisstraffen.
1973 - Moordaanslag op Premier Admiraal Luis Carrero Blanco (de aangewezen opvolger van Franco) in Madrid als vergelding voor de executie van Baskische separatisten.
1980 - Met in totaal 180 slachtoffers is dit een van de bloedigste jaren van de ETA.
1986 - Moord op voormalig ETA-commandant die het geweld afzwoor, María Dolores Katarain (Yoyes), in het bijzijn van haar kind. De ETA beschuldigde haar van desertie.
19 juni 1987 - Aanslag op een supermarkt in Barcelona met 21 doden en 45 gewonden.
1995 - De Spaanse politie verijdelt plannen om koning Juan Carlos te vermoorden.
1995 - Poging tot moordaanslag op Jose Maria Aznar, leider van de Spaanse rechtse oppositie en later premier.
1997 - Ontvoering van een Baskische councilor, Miguel Angel Blanco. De ETA dreigde hem te vermoorden als haar eisen niet werden ingewilligd. Demonstraties voor zijn vrijlating, waaraan honderdduizenden mensen meededen, voorkwamen niet dat hij uiteindelijk vermoord werd. De publieke verontwaardiging na zijn dood zorgde voor massale demonstraties, waaraan 6 miljoen Spanjaarden deelnamen en de oprichting van een Baskische beweging, Foro Ermua, tegen de ETA en het Baskische nationalisme.
1998 - Manual Zamarreno, councilor van de Partido Popular wordt vermoord met een autobom.
2000 - Moord op José Luis López de la Calle, een journalist die kritisch over de ETA schreef. Daarna zakte Spanje aanzienlijk op de lijst van persvrijheid van Verslaggevers Zonder Grenzen gezien de ETA-bedreigingen aan het adres van kritische journalisten.
2000 - Moord op Ernest Lluch, Catalaan en voormalig PSOE-minister in de regering van Felipe González.
24 maart 2006 - De ETA kondigt een staakt-het-vuren aan. De dagelijkse straatgevechten en vernielingen in Baskenland door ETA-jongeren gaat echter gewoon door.
29 juli 2006 - De Spaanse premier Zapatero kondigt officiële onderhandelingen met de Baskische afscheidingsbeweging ETA aan.
30 december 2006 - Er vindt een explosie plaats omstreeks 09.00 uur in een parking van terminal 4 van de luchthaven van Madrid. Twee doden, 26 gewonden. De explosie was kilometers ver te horen. Een zwarte rookwolk hing boven de autoterminal. Het vliegverkeer werd onderbroken, de toegangen naar de luchthaven waren afgesloten door de politie.
7 maart 2008 - De voormalige gemeenteraadslid Isaias Carrasco wordt vermoord aan de vooravond van de parlementsverkiezingen.

[bewerk] ETA tegenwoordig

De ETA voert kidnappingen en afpersingen (de zogenaamde revolutionaire belasting) uit op Baskische ondernemers om met de opbrengst haar activiteiten te financieren. Haar machtsbasis concentreert zich op het platteland en bepaalde wijken van de grote steden. Ze kan op steun van naar schatting 17-20% van de Baskische bevolking rekenen. De nieuwe lichting Etarras (ETA-leden) worden gerekruteerd uit een soort anarchistische subcultuur met marxistisch-leninistische revolutionaire trekjes. De regering in Madrid is nog steeds 'fascistisch', moordaanslagen op andersdenkenden worden toegejuicht. Basken die niet voor onafhankelijkheid zijn, zijn hun leven niet zeker. De ETA-jeugdbeweging Segi (eerder Haika en Jarrai) richt regelmatig grote vernielingen aan in de Baskische steden (ook tijdens de reeds afgelopen wapenstilstand), in het kader van de Kale Borroka (Baskisch voor 'straatvechten').

[bewerk] Juanra Rodríguez

In januari 2002 werd Juanra Rodríguez in Amsterdam opgepakt. Volgens het Spaanse Openbaar Ministerie zou hij banden met de ETA hebben. Verschillende actiegroepen betwijfelen dit ten zeerste en beweren dat hij om politieke redenen vervolgd werd. Zij begonnen een actie Free Juanra. In november 2003 werd Juanra uitgeleverd en gevangengezet in de Soto del Real gevangenis in Madrid, de Anti-Fascistische Aktie (AFA) bood hem gedurende zijn onzekere tijd dak boven het hoofd.

[bewerk] Wapenstilstand

Op 22 maart 2006 kondigde de ETA een 'permanent staakt-het-vuren' aan, in te gaan op 24 maart^[1], naar eigen zeggen om een nieuw democratisch proces in Baskenland op gang te brengen. Op 30 december 2006 brak de ETA deze belofte echter met het tot ontploffing brengen van een voertuig in de parkeerruimte van de luchthaven van Madrid waarbij twee Ecuadoranen omkwamen. Op 5 juni 2007 werd door de ETA aangekondigd dat de wapenstilstand opgeheven zou worden op 6 juni.