De Da Vinci Code (boek)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Het Laatste Avondmaal van Leonardo da Vinci. Dit wereldberoemde fresco speelt een belangrijke rol in de Da Vinci Code

De Da Vinci Code (oorspr. Engelse titel: The Da Vinci Code) is een esoterische roman, een 'fact-fiction' verhaal, geschreven door de Amerikaan Dan Brown, en werd in 2003 gepubliceerd door Random House. In Nederland werd het boek uitgegeven door uitgeverij Luitingh. De Da Vinci Code was een wereldwijde bestseller: 60.5 miljoen exemplaren werden ervan verkocht. Het boek is in 44 talen vertaald. Ook in Nederland verkocht het boek goed: meer dan 400.000 exemplaren gingen al over de toonbank. Het boek verwekte veel kritiek uit zowel christelijke als wetenschappelijke hoek, omdat Dan Brown schrijft dat de Kerk eeuwenlang het grootste geheim uit de geschiedenis verborgen heeft gehouden.

In 2004 is een speciale geïllustreerde versie van het boek op de markt gekomen. Deze versie bevat 160 illustraties die onderwerpen uit de Da Vinci Code tonen.

[bewerk] Inhoudsbeschrijving

De Da Vinci Code is een thriller die een fictieve zoektocht beschrijft naar de Heilige Graal. Onthuld wordt dat deze niet de avondmaalskelk is waarin het bloed van Jezus Christus onder het kruis is opgevangen. Hoogleraar religieuze symboliek Robert Langdon en cryptologe Sophie Neveu ontdekken daarentegen dat achter dit symbool een groot geheim van de christelijke kerk schuil gaat. Zij komen op het spoor van hun ontdekking als gevolg van de moord op conservator Jacques Saunière in het Louvre. Het raadsel dat zij daar aantreffen brengt hen bij de schildering van het Laatste Avondmaal van Leonardo da Vinci. Deze blijkt codes te bevatten die duiden op een geheim rond Maria Magdalena en Jezus, een mysterie waarvan de openbaring de kerk op haar grondvesten zou doen schudden. Daarom wordt op leven en dood gestreden tussen de kerkelijke organisatie Opus Dei en het geheime genootschap Priorij van Sion. Langdon, die ook nog door de politie achtervolgd wordt wegens de moord, en Neveu geraken met Opus Dei in een wedren om de onthulling of vernietiging van het eeuwenoude geheim.

[bewerk] Korte achtergrondinformatie

De hoofdrolspelers uit de Da Vinci Code zijn Robert Langdon en Sophie Neveu. Robert Langdon is een personage dat ook de hoofdrol speelde in Het Bernini Mysterie, een hoogleraar Religieuze Symboliek op Harvard. (In werkelijkheid is er nooit een hoogleraar Religieuze Symboliek aan deze universiteit verbonden geweest.) De fictieve Robert Langdon heeft een echte website [1]. De grootvader van Sophie Neveu, Jacques Saunière, wordt aan het begin van het verhaal vermoord. De naam "Sofia" komt voor in het Nieuwe Testament en betekent wijsheid. De initialen van haar koosnaam (Prinses Sophie, P.S.) brengt Brown in verband met een geheimzinnige organisatie; de Priorij van Sion.

De neutraliteit van dit artikel wordt betwist. Zie de bijbehorende overlegpagina voor meer informatie.

De Man van Vitruvius van Leonardo da Vinci. Een tekening van het ideale menselijk lichaam, waarin de verhouding 1:1,618, de zogenaamde gulden snede, een rol speelt.
Saunière ligt vermoord in de vorm van de 'Man van Vitruvius' in de Da Vinci Code.

[bewerk] Waarheden en onwaarheden

Dan Brown meldt in zijn voorwoord uitdrukkelijk dat de documenten, bouw- en kunstwerken in zijn verhaal correct worden beschreven, in het midden latend of dat ook voor de organisaties en geschiedenissen geldt. In zijn dankwoord en interviews vermeldt hij bovendien dat zijn boek berust op uitgebreid, gedegen onderzoek. Op zijn website laat hij de theorieën in het boek voor rekening van zijn romanfiguren, maar acht persoonlijk sommige ideeën verdienstelijk. Hij laat de uiteindelijke interpretatie van het boek over aan de lezer.

De beschrijvingen van gebouwen en kunstwerken, waarvan de schrijver in het voorwoord verzekert dat die correct zijn, kloppen toch niet allemaal. Ook verwerkt hij complottheorieën in het boek die in strijd zijn met geldende wetenschappelijke opvattingen. Er zijn daarom verscheidene publicaties verschenen (zie onder) die dit bekritiseren.

De waarheidsclaim van de schrijver kan echter ook worden gezien als onderdeel van de roman. In elk geval hebben de hieruit voortvloeiende discussies en publicaties ongetwijfeld bijgedragen aan het commerciële succes van het boek.

De volgende voorbeelden van onwaarheden zijn te noemen:

[bewerk] Fresco van Laatste Avondmaal

De speculatie dat in de fresco van het Laatste Avondmaal door Leonardo da Vinci Maria Magdalena staat afgebeeld, werd voor het eerst uiteengezet in The Templar Revelation (1997) van Lynn Picknett en Clive Prince. Ze wordt door professor en Da Vinci-specialist Frank Zöllner van de universiteit Leipzig becommentarieerd: volgens hem bevindt zich daarvoor in de omvangrijke nalatenschap van Da Vinci niet de geringste aanwijzing.

Algemeen wordt aangenomen dat de discipel aan de rechterhand van Jezus Johannes is, die in de christelijke iconografie gewoonlijk als een jongeling wordt afgebeeld. Waarschijnlijk buigt hij zich in de schildering naar Petrus, die hem volgens het evangelie aanspoort om Jezus te vragen wie hem zal verraden. Hij zit stijf tegen Jezus aan, in overeenstemming met Johannes 13:23.

[bewerk] Goddelijkheid van Jezus Christus

De geschiedkundige bewering in het boek dat Jezus Christus tot in de vierde eeuw niet als Zoon van God werd gezien maar die "benoeming" te danken zou hebben aan de keizer Constantijn, die het Concilie van Nicaea in 325 hiertoe deed besluiten, is in strijd met de historische feiten^[bron?]: vanaf het begin is er strijd over de goddelijkheid van Jezus, zowel in het Nieuwe Testament als door andere vroegchristelijke schrijvers, wordt Jezus gezien als goddelijk. Andere stromingen als het arianisme bestrijden deze visie. Maar keizer Constantijn heeft alleen de kerkvergadering voorgezeten en verliet deze nadat de vergadering was geopend^[bron?]. Constantijn heeft dus geen bemoeienis gehad met de goddelijkheid van Jezus. Het is uiteindelijk de kerkvergadering zelf geweest die in grote meerderheid dit besluit nam. De reden waarom is eenvoudig: in die periode werd de goddelijkheid van Christus vaak aangevallen door arianisten en het concilie wilde de voortdurende discussies en de aanvallen pareren met een officiële bevestiging^[bron?]. In de synoptische evangeliën wordt de goddelijkheid van Jezus beleden door de evangelisten wiens evangelie werd toegelaten tot de canon. De canoniciteit van de uiteindelijk in de bijbel opgenomen ideeën over de goddelijkheid van Jezus werd niet zozeer door keizer Constantijn bekrachtigd. De canon was op hoofdlijnen al bepaald aan het eind van de tweede eeuw en werd vastgelegd tijdens de concilies van Hippo (393) en Carthago (397).

[bewerk] De orde van de Tempeliers

In het boek van Brown wordt de Orde van de Tempeliers op één lijn gebracht met de Priorij van Sion, en dat de Tempeliers werden uitgeroeid door Paus Clemens V. Deze bewering wordt ook herhaald op de website van Broodjeaapverhaal. Wat Brown niet vermeldt is dat de Tempeliers niet door deze paus, maar door de Koning van Frankrijk werden uitgeroeid. De reden was dat Koning Philips de Schone jaloers was op de internationale rijkdom en macht van de Tempeliers. Bovendien had Philips enorme schulden gemaakt bij de Tempeliers die soms fungeerden als bankiers. Om van deze schulden af te komen zocht de koning een reden om zijn schuldeiser buiten de wet te plaatsen en vervolgens uit de weg te ruimen. Overigens werd deze praktijk ook vaak toegepast ten aanzien van Joodse bankiers. Na de nodige geldsommen 'geleend' te hebben werden de joodse bankiers vervolgd en vermoord of verjaagd uit het land. Philips was een paar jaar tevoren trouwens door de vorige paus geëxcommuniceerd wegens een ernstig conflict. Het is Koning Philips geweest die persoonlijk opdracht gaf de Tempeliers op 13 oktober 1307 overal gelijktijdig op te pakken en vervolgens te liquideren. Paus Clemens V echter wilde de Tempeliers juist beschermen en de schade beperken. Deze paus heeft de Orde van de Tempeliers ook nooit veroordeeld. De Orde van de Tempeliers zou overigens door Paus Johannes Paulus II weer in ere zijn hersteld in 2004/2005^[bron?].

[bewerk] Priorij van Sion

Er bestaan geen aanwijzingen dat de Tempeliers na 1307 zouden hebben voortbestaan en van de geschiedenis van de Priorij van Sion is bekend dat deze een verzinsel is van de 20e-eeuwse Fransman Pierre Plantard, die beweerde Grootmeester te zijn van die orde. Plantard heeft in 2000 bekend dat hij de papieren van het zogenaamde Dossier Secret in de Franse bibliotheek persoonlijk heeft aangeboden, met verstrekkende gevolgen: ook de auteurs van het boek "Holy Blood Holy Grail" maakten er gebruik van. Gaat men verder in de historie kijken, dan zijn er jaren daarvoor ook al bladen in omloop die dezelfde theorie aanhangen. Opmerkelijk is dat de verhaallijn in beide boeken veel overeenkomsten vertonen, alhoewel de Da Vinci Code volgens de Engelse rechter geen plagiaat genoemd mag worden.

[bewerk] Het Vaticaan

Het boek van Dan Brown neemt stelling tegen het Vaticaan als een organisatie die probeert een bepaalde waarheid te onderdrukken. Brown beweert dat het Vaticaan tijdens het concilie van Nicea een machtsfactor was. Deze machtsfactor zou dan zo groot zijn geweest, dat de patriarchale kerk het won van de fractie die de kerk werkelijk leidde: Maria Magdalena samen met Jezus Christus. Probleem daarbij is, dat het Vaticaan in die dagen helemaal niet bestond en er van een machtsfactor geen sprake was. Bovendien woonde de paus nog helemaal niet in Italië. De besluiten in het concilie van Nicea zijn gemaakt door de Oosterse bisschoppen, niet door de Westerse bisschoppen. Nochtans spreekt Dan Brown in zijn boek van een machtsgreep van het Vaticaan.

[bewerk] Cryptex

In het boek wordt een cryptex, zogenaamd uitgevonden door Leonardo da Vinci, voorgesteld als een effectieve methode om een geheime boodschap te verbergen. In werkelijkheid zou een dergelijk apparaat weinig effectief zijn. Bovendien heeft Da Vinci nooit een cryptex uitgevonden of beschreven. In het boek bevat de cryptex die de sluitsteen genoemd wordt nog een interne cryptex. Het wachtwoord van de buitenste cryptex is met atbash versleuteld zodat via de hebreeuwse schrijfwijze Baphomet tot Sofia verwordt. De binnenste cryptex is versleuteld met het woord 'appel', een subtiele verwijzing naar Isaac Newton die in het boek als een vermeend grootmeester van de Priorij van Sion opgevoerd wordt.

[bewerk] Verfilming en spel

In 2006 verscheen een verfilming van De Da Vinci Code genaamd "The Da Vinci Code" en tevens een computerspel: The Da Vinci Code

[bewerk] Verwijzing naar andere boeken

Veel schrijvers hebben kritisch gereageerd en anderen hebben slim ingespeeld op de hype rondom de Da Vinci Code met boeken, die dieper ingaan op de feiten en fictie in het werk van Dan Brown. Een selectie uit de referentiegidsen en kritieken:

• Satans lied, Karl Hammer Kaatee - ISBN 90-855301-9-9
• Waarom Jezus niet getrouwd was met Maria Magdalena, John van Schaik - ISBN 9062388108
• The Truth Behind The Da Vinci Code, Richard Abanes
• Secrets of the Code, Dan Burstein , vertaald in het Nederlands: Geheimen van de Code, - ISBN 9024551676
• Breaking the Da Vinci Code, Darrel L. Bock
• The Da Vinci Hoax. Exposing the Errors in The Da Vinci Code, Carl Olson en Sandra Miesel
• De-Coding Da Vinci, Amy Welborn
• The Gospel Code, Ben Witherington III
• Cracking Da Vinci's Code, James L. Garlow en Peter Jones
• Vertaald in het Nederlands: De geheimen van de Da Vinci Code, Simon Cox
• The Asti Spumante Code een parodie door Toby Clements

Dan Brown baseerde zich op zijn beurt op eerdere succesvolle boeken zoals:

• The Templar Revelation, Lynn Picknett en Clive Prince (De titel van het eerste hoofdstuk van dit boek luidt bijvoorbeeld: The secret code of Leonardo da Vinci)
• Holy Blood Holy Grail, Michael Baigent, Richard Leigh en Henry Lincoln (Picknett en Prince haakten op hun beurt in op het succes van dit boek en Dan Brown verwijst er expliciet naar.)

[bewerk] Plagiaat

Op 11 april 2005 werd Dan Brown door de schrijver van het boek The Da Vinci Legacy (De Da Vinci Geschiedenis), Lewis Perdue, aangeklaagd wegens vermeend plagiaat. Op 4 augustus 2005 werd Brown hiervan vrijgesproken. Ook twee van de drie schrijvers van het boek Het heilige bloed en de heilige graal, Michael Baigent en Richard Leigh, klaagden Brown aan wegens vermeend plagiaat in februari 2006 Op 7 april 2006 werd Brown ook hiervan vrijgesproken.

[bewerk] Informatie over onderwerpen uit De Da Vinci Code

Meer informatie over onderwerpen uit De Da Vinci Code:

• Canon van de Bijbel
• Christendom
• Concilie van Nicaea
• Cryptex
• Gulden snede
• Iconografie
• Jezus Christus
• Leonardo da Vinci
• Laatste Avondmaal
• Louvre
• Maria Magdalena
• Nieuwe Testament
• Opus Dei, een personele prelatuur van de Rooms-katholieke Kerk
• Orde van de Arme Ridders van Christus en de Tempel van Salomo, beter bekend als de tempeliers
• Pentagram
• Priorij van Sion

[bewerk] Trivia

• De Nederlandse vertaling van het boek is verkeerd gespeld volgens de officiële Nederlandse spelling (net zoals de titels van Browns andere boeken "Het Bernini Mysterie" en "Het Juvenalis Dilemma"). De juiste spelling is: De Da Vincicode (Een eigennaam die uit meer dan één woord bestaat, en dus meer dan één hoofdletter heeft, krijgt geen koppelteken in een samenstelling of een afleiding).

[bewerk] Voorganger & Vervolg

De voorganger van De Da Vinci Code is Het Bernini Mysterie en de opvolger is The Solomon Key.

[bewerk] Externe links

• De website van Dan Brown
• De website van de fictionele Robert Langdon
• Dossier Da Vinci Code, Koninklijke Bibliotheek

[bewerk] Kritische links

• Uitgebreid overzicht historische vergissingen (christelijk)
• Nederlandse kritische website (niet-christelijk)
• De officiële verklaring van Opus Dei in de VS