Botulisme
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
 |
Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts |
| Botulisme | |
| ICD-10 | A05.1 |
| ICD-9 | 005.1 |
 Geneeskunde |
|
Botulisme is een vergiftiging door het vergif botuline waaraan vooral watervogels en vissen sterven. In het begin gaat het vooral gepaard met spierverlamming. Er zijn 7 verschillende typen botuline waaronder enkele die gevaarlijk zijn voor de mens.
De bacterie Clostridium botulinum (en de nauw verwante C. argentinense), die botulisme veroorzaakt kan zich alleen onder bepaalde omstandigheden snel vermenigvuldigen:
- in een eiwitrijk zuurstofarm milieu (dode vogels of vissen, vooral wanneer deze in het water liggen);
- in water dat 20 graden Celsius of nog warmer is (met name ondiep, stilstaand water wordt in de zomer snel warm).
De bacterie komt wereldwijd voor en de naam komt van botulus (worst), omdat de ziekte wel eens optrad na het eten van vleesconserven.
Niet de bacterie zelf veroorzaakt de symptomen, maar het door die bacterie afgescheiden toxine (botuline). Dit veroorzaakt een blokkade van de signaaloverdracht van zenuw naar spier.
[bewerk] Toedieningsweg
De meest voorkomende toedieningsweg is via het maag-darmkanaal, in de vorm van bedorven eten. Vergiftigingen traden in het verleden vooral op door het eten van besmet vlees en besmette worst (de naam komt van botulus, Latijn voor worst), bijvoorbeeld in lek geprikte blikken waardoor sporen in het blik konden terechtkomen terwijl toch anaerobe omstandigheden bleven bestaan.
Bederf door Clostridium botulinum leidt overigens niet tot zichtbaar bederf, de bacterie produceert geen gas of typische bederf-geuren.
Bij inademing van dit gif (een hypothetische toedieningsweg bij terroristische aanslagen) duurt het tot ongeveer 15 minuten voordat de verschijnselen beginnen.
Botulisme bij kleine kinderen en baby's ('Infant botulism') wordt veroorzaakt door de inname van sporen, die in het maagdarmkanaal uit gaan groeien, waardoor de symptomen optreden en, in een groot aantal gevallen, de patiënt sterft. Dit type botulisme wordt vooral veroorzaakt door honing, dit is dan ook de reden waarom het geven van honing aan baby's of kleine kinderen tot 2 jaar wordt afgeraden.
[bewerk] Symptomen
Bij een typische vergiftiging (via eten) kan het enige dagen duren voor het volledige beeld ontstaat. De eerste klachten ontstaan meestal 10-20 uur na een besmette maaltijd. Het kan dan gaan om een droge mond, hevige diarree en een toenemende slappe verlamming. Als de verlamming ernstig is treedt de dood uiteindelijk in door verlamming van de ademhalingsspieren.
De dodelijke dosis is ongeveer 200-300 picogram/kilogram lichaamsgewicht, wat voor een volwassene van 75 kilo neerkomt op 15 nanogram, of 0,015 microgram, dat is ongeveer 0,000000015 gram. Dit betekent dat een hoeveelheid van 200 gram genoeg is om de hele wereldbevolking te doden. Het toxine wordt geproduceerd door de groeiende bacterie.
[bewerk] Bestrijding
Essentieel bij de bestrijding van botulisme is het verwijderen van dode dieren. Wanneer een kadaver achterblijft wordt het water verontreinigd met botuline. Het is daarom zaak dat het waterschap zo snel mogelijk geattendeerd wordt op het voorkomen van dode vogels en vissen. Het gevaar voor mensen bij botulisme in vijvers en sloten is overigens niet het botuline (het vogel-type is niet erg gevaarlijk voor mensen), maar besmetting door allerlei bacteriën die voorkomen in de rottende kadavers.
Gebleken is dat de meeste roofdieren in staat zijn om de door botulisme omgekomen dieren te verorberen. Dit is een extra indicatie hoe belangrijk een voedselpiramide is waarbij de niches zijn ingevuld.
