Bernard Lazare

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Bernard Lazare, eigenlijke naam Marcus Manassé Bernard (Nîmes, 15 juni 1865 - Parijs, 1 september 1903) was zowel een Joods-Frans literair criticus als een politiek journalist en publicist. Ook stond hij te boek als anarchist en polemist.

In zijn hoedanigheid van publicist en journalist gebruikte hij zijn familienaam (Bernard) als voornaam en zijn vaders naam (Lazare) als achternaam.
De Franse schrijver en tijdgenoot Charles Péguy spelde zijn naam foutief als Bernard-Lazare.

Lazare hield zich onder meer bezig met het verslaan van de opstand van Carmaux, klaagde de misdaden aan begaan tegen de Armeniërs en maakte zich verdienstelijk als een van de eerste verdedigers van Dreyfus.

Inhoud 1 Jeugd 2 De zaak Dreyfus 3 Werken 4 Bibliografie 5 Externe links

[bewerk] Jeugd

Hij is de oudste van de vier zonen van Jonas Bernard, een handelaar in confectiekleding, en van Douce Noémie Rouget, die uit een oude Provençaalse familie afstamt. De zeer burgerlijke familie Rouget introduceert het weefgetouw van het type Jacquard in Toulouse en creëert daarmee een van de eerste en meest bloeiende fabrieken voor laken en passementwerk. Het gezin Bernard was Joods en de synagoge ontgroeid, maar niettemin gehecht aan de traditionele feesten.

Lazare haalt het baccalaureaat in de wetenschappen, maar zijn werkelijke passie, die hij deelt met zijn vriend uit Toulouse, de dichter Ephraïm Mikhaël, is de letterkunde. Éphraïm en hij geven zich uit voor neven. Ephraïm Mikhaël, een jaar jonger dan Bernard, zal vanuit Parijs, waar hij studeert aan de school voor oorkondenonderzoek, de École des Chartes, Lazare aanmoedigen er met hem de wereld van de letteren te veroveren. Lazare komt in Parijs aan in 1886, het jaar van de verschijning van "La France juive" (het joodse Frankrijk) van Edouard Drumont.

Lazare schrijft zich in aan de "École pratique des hautes études", een instituut voor hogere studiën. Hij kiest de lessen van abbé Louis Duchesne, voor wie de Kerk in het "Institut catholique de Paris" (Katholieke instituut van Parijs) een leerstoel geschiedenis had opgericht. De strengheid van Lazare, zijn liefde voor de ware toedracht van de feiten, zijn vermogen zich over de veronderstelde gevestigde waarheden vragen te stellen, werden ongetwijfeld ondersteund door Duchesne, wiens "Histoire de l'église ancienne" het voorrecht had te belanden op de lijst van verboden lectuur, de "Index Librorum Prohibitorum" van een kerk die de schrijver verweet als geschiedkundige en niet als godgeleerde te hebben geschreven.

In de loop van het academische jaar 1887-1888 overhandigde Lazare een verhandeling gewijd aan "de conciliaire wetgeving met betrekking tot de joden".

In 1888 schrijft hij, met Ephraïm Mikhaël, "La Fiancée de Corinthe" (de verloofde van Korinthe (stad)), een dramatische legende in drie bedrijven, dat onder zijn pseudoniem, Bernard Lazare, verschijnt. Twee jaar later sterft Ephraïm aan tuberculose. Lazares rouwtijd luidt het einde in van zijn jeugd. Het is in diezelfde periode dat hij zich voor de anarch]stische beweging engageert, een actief engagement, hoewel hij nooit aansluiting heeft gezocht bij de Action directe. Niettemin zal hij altijd dit gedachtegoed blijven steunen, zoals ook zijn kameraden tot wier uitgaven hij ook financieel een bijdrage verleent en die hij bij hun proces tot steun zal zijn. Als anarchist schrijft hij een aantal novellen voor kranten, die nadien worden gebundeld. Als anarchist is hij ook literair criticus en in de zomer van 1895, verslaat hij voor de "Echo de Paris" de smartelijke opstand van de werklieden van Carmaux. Als journalist in hart en nieren, zal hij in 1896 het socialistische congres in Londen bijwonen. Hij zal er aan de kaak stellen dat de "autoritaire en jaloerse Karl Marx, ontrouw is aan zijn eigen programma, dat door de Internationale van zijn doel werd afgebracht".

[bewerk] De zaak Dreyfus

Lazare laat zich in met deze "joodse aangelegenheid" waar journalist Edouard Drumont voor eigen doeleinden voordeel uit probeert te halen. Vanaf 1892 staat Lazare in contact met Achad Ha'am, een van de vaderen van de Hovevei Zion, de voorlopers van de zionistische beweging.

In de lente van 1894 publiceert hij L'Antisémitisme, son histoire et ses causes (het antisemitisme, zijn geschiedenis en zijn oorzaken), een erudiete, kritische studie van de oorsprong van het antisemitisme, dat slechts enkele maanden wordt uitgegeven na de aanhouding en gevangenneming van een joodse kapitein, Alfred Dreyfus, die van verraad wordt beschuldigd. Omdat Bernard Lazare bekend staat om zijn moed en strijdvaardigheid, neemt Mathieu Dreyfus met hem contact op met het verzoek ertoe bij te dragen dat Alfred wordt vrijgepleit.

Bernard Lazare zal zich vrijwel volledig op deze taak toeleggen; hij geeft begin november 1896 in België (!) zijn eerste verhandeling uit, L'Affaire Dreyfus – Une erreur judiciaire (De zaak Dreyfus, een gerechtelijke dwaling), die eigenlijk de volledige omwerking is van de tekst die hij op vraag van Mathieu vanaf de zomer van 1895 al had geschreven. Zich daarbij grondend op een artikel van "L'Éclair" van 15 september 1896 dat de onwettelijkheid uit de doeken doet van het proces van 1894, weerlegt Lazare de beschuldiging puntsgewijs en vraagt hij dat het proces wordt herzien. Deze tactiek voldoet ongetwijfeld meer aan de verlangens van de familie Dreyfus, want in de eerste versie valt Lazare de schuldigen aan, ze daarbij - de ene na de andere - beschuldigend, en in crescendo besluitend met een litanie die aanvangt met "J'accuse!". Deze eerste versie overhandigt hij ongeveer twee jaar later aan Emile Zola, die ze vervolgens onsterfelijk maakt ("Autour de J'accuse ! : documents nouveaux", Philippe Oriol in "Les Cahiers Naturalistes" N°72, 1998 – pp. 167-173).

De ontdekkingstocht door de geschiedenis van het antisemitisme heen, maakt van Lazare van een joods-Frans nationalist een joods-nationalist, zonder dat hij daarbij iets van zijn anarchistisch engagement verliest. Hij gaat een eind weegs met Theodor Herzl; beide mannen achtten elkaar in hoge mate. Maar hij zal met hem gebrouilleerd geraken omwille van een onderneming waarvan hij de « neigingen, de methodes en de daden» meent te moeten afkeuren. Hij schrijft Herzl en daarmee ook het zionistisch actiecomité in april 1899: "Uw denkbeelden zijn burgerlijk, uw gevoelens zijn burgerlijk, uw gedachten zijn burgerlijk, uw sociale opvattingen zijn burgerlijk".

Voortaan zal Lazare zijn strijd voor de joden op eigen houtje voortzetten. Hij zal aan de kant staan van de Roemeense joden, van wie hij, na Roemenië te hebben bezocht, het verschrikkelijke lot betreut in "L'Aurore" van juli en augustus 1900. Hij vertrekt ook naar Rusland, waar hij een nieuwe reportage maakt over de joden aldaar die ook in gevaar zijn. Maar hij zal de tijd niet vinden om de reportage te publiceren, aangetast als hij dan al is door ziekte.

Bovendien zet hij zich in ten voordele van de Armeniërs, dan al vervolgd in het Ottomaanse Rijk, en, in 1902 deinst hij er in "Pro Armenia" niet voor terug om in de volgende bewoordingen het zionistisch congres van Bazel aan te klagen, waarop openbaar eer werd betuigd aan sultan Abdulhamid II: "De vertegenwoordigers (…) van de oudste onder de vervolgde volkeren - die van wie de geschiedenis niet dan met bloed kan worden geschreven - sturen hun groet aan de meest afschuwelijke onder de moordenaars. (…) en in deze vergadering, bevindt er zich niemand die zegt (…) - "U hebt het recht niet om uw volk te onteren..."."

Bernard Lazare streefde er niet naar te behagen. Hij dorstte naar gerechtigheid, naar de waarheid en naar onvoorwaardelijke vrijheid. Heel snel al, leggen de Dreyfusards hem het zwijgen op, en hij zal het verslag van het proces in Rennes voor "L'Aurore" niet mogen verslaan. Hij zal niettemin het proces volgen voor Amerikaanse tijdschriften, de "The Chicago Record" en de "The North American Review", waarnaar hij zijn venijnige kronieken stuurt.

In 1902, wanneer hij door Charles Péguy geraadpleegd wordt aangaande de gevolgen van de wetgeving tegen kloosterorden en congregaties, bezorgt hij de "Cahiers de la quinzaine" een geloofsbelijdenis waarin hij op basis van de dreyfusiaanse moraal de democratie en de vrijheid van denken en geloven verdedigde.

Toen hij op 1 september 1903 op 38-jarige leeftijd overleed, na te zijn geopereerd aan de spijsverteringskanalen vanwege een terminale kanker, liet hij een geschrift na, "Le Fumier de Job" (de mesthoop van Job). Voordien gaf hij nog toestemming tot een nieuwe uitgave van "L'Antisémitisme, son histoire et ses causes" op voorwaarde dat de titel zou vermelden dat zijn mening "over het een en ander ondertussen is veranderd".

In Parijs, in het 3de arrondissement, op de hoek van de rue Turbigo en rue Volta, werd een plein naar Bernard Lazare genoemd, dat door burgemeester Bertrand Delanoë op 15 juni 2005 werd onthuld ^[1]

Tot op de dag van vandaag is er een zionistisch-socialistische organisatie actief, de Cercle Bernard-Lazare, gelieerd met Hachomer Hatzaïr en de partij Meretz in Israël.

[bewerk] Werken

• L'Antisémitisme son histoire et ses causes, 1894, Léon Chailley Ed.
• L'Affaire Dreyfus – Une erreur judiciaire – Edition établie par Ph. Oriol, - Ed. Allia (1993)
• Le Fumier de Job – Texte établi par Ph. Oriol - Ed. Honoré Champion (1998)
• Juifs et antisémites – Edition établie par Ph. Oriol – Ed. Allia (1992)
• Verschillende teksten van Bernard Lazare online:
  • Antisémitisme et Révolution
  • Contre l'Antisémitisme - (Histoire d'une polémique)
  • Histoire des doctrines révolutionnaires
  • Le Nationalisme Juif

[bewerk] Bibliografie

• Teksten verzameld door Ph. Oriol, Bernard Lazare Anarchiste et nationaliste juif, Ed. Honoré Champion, 1999
• J-D Bredin, Bernard Lazare – de l'anarchiste au prophète, Ed. fallois, 1992
• J. Philippe, Bernard Lazare, tel que Péguy l'aimait, Lagasse (2002)
• Ph. Oriol , Bernard Lazare, Stock (2003)
• J-M Izrine, Les libertaires dans l'affaire Dreyfus, Ed.Coquelicot/Alternative Libertaire (1998)
• N. Wilson, Bernard Lazare, coll. "Présence du Judaïsme", Albin Michel, 1985

[bewerk] Externe links

• Bernard Lazare, Marches et ruptures d'un anarchiste et deux textes issus du Fumier de Job (over Bernard Lazare en zijn anarchisme en twee teksten uit de "Mesthoop van Job")
• Le mouvement anarchiste « juif » (de anarchistische joodse beweging)
• Nemausensis - La famille Bernard s'installe à Nîmes (het gezin Bernard vestigt zich te Nîmes)