Charon (Maand)
Vun Wikipedia
Charon is in de Astronomie de Naam för den gröttsten Maand von den Dwargplanet (134340) Pluto.
Inholtsverteken |
[ännern] Opdecken
De Maand is an'n 22. Juni 1978 von den US-amerikaanschen Astronomen James W. Christy opdeckt worrn, as he Fotoplatten ünnersöcht hett, de al een por Maanden vörher maakt worrn sünd. De Steernkieker hett dorbi faststellt, dat Pluto en regelmäßig Utbulen opwiesen de. Christy hett glöövt, dat sowat op een Maand hinwiesen künn. Tatsächlich is so een Utbulen denn ok noch op Platten funnen worrn, de al an 29. April 1965 maakt wörrn. Vörlöpig hett de Maand de Beteken S/1978 P1 kregen.
Christy hett den Naam Charon vörslaan, as dat in de greeksche Mythologie de Fährmann in den Hades is, de op latiensch Pluto nöömt wörr jüst as de Dwargplanet. Dorto köm, dat Char ok de Anfang von sien Fru Charlene wörr. De Naam is 1985 von de Internatschoonalen Astronoomschen Union (IAU) annahmen worrn.
Dör Charon künnen de Astronomen nu de Masse un Grött von den Dwargplaneten beter utreken.
Pluto hett noch twee Maanden mehr, Nix und Hydra.
[ännern] Ümloopbahn
Charon löppt üm den Swoorpunkt von dat Pluto-Charon-System in en middeln Afstand von blots 19.405 km. Sien Baan is dorbi meist krinkrund un liggt ungefiehr op de Eben von Plutos Äquater. De Bahn von Charon is dorüm mit 99,089° bannig gegen de Pluto-Baan kippt.
Pluto löppt ok üm dissen Swoorpunkt, as de Ünnerscheed in de Mass twüschen de beiden man blots lütt is. Dorüm liggt de gemeensame Swoorpunkt ok nich in Pluto binnen – as dat meistens is bi Maanden – man liggt ca. 1200 km över de Bavenflach von Pluto. Kannst dorüm ok nicht seggen, dat Charon üm den Pluto kreist, man de kreist an sik beid ümeenanner.
Ut dissen Grund is in'n August 2006 ok bi de IAU dröber snackt worrn, ob de beiden nich as Dubbelplanet tellt un tohopen denn as Planeten ankeken warrn schüllt. Denn hett man ober doch seggt, dat Charon een Maand blifft un Pluto as Dwargplaneten tellt warrn schall.
[ännern] Opbo
Mit een Dörmeter von 1207 km is Charon ungefiehr half so groot as Pluto. De Mass von Charon is üm un bi 1/8 vun Pluto. Dorüm liggt de Swoorpunkt (warrt von de Wetenschopplers ok Baryzentrum nöömt) ok buten Pluto, nämlich een Achtel von den Afstand twüschen de beiden Middelpunkten von Charon un Pluto.
De Maand löppt in 6 Daag, 9 Stünnen un 18 Minuten eenmal üm den Swoorpunkt. In de glieken Tiet dreiht sik Charon ok eenmal üm sik sülvst. Dormit hett he, wie de meisten annern Maanden ok, en bunnen Rotatschoon un wiest Pluto dorüm jümmer de glieke Siet. Ober anners as bi de Eer un den Maand loopt Pluto un Charon beiden jümmers bunnen. Dör de Tiedenkräft sünd beide gliek maakt un wiest sik beide jümmer de glieke Siet. Dorto seggt man ok dubbelt bunnen Rotatschoon.
De middelte Dicht von Charon is op 1,71 g/cm³ bestimmt worrn. Dat bedüüd, dat de Maand to Hälft ut Steen un to de annere Hälft ut Ies besteiht.
De Bavenflach is bannig hell un hett eene Albedo von 0,37. Dat heet, dat 37 % von dat ankamen Sünnlicht wedder afstrahlt (reflekteert) warrt. Anners as bi Pluto lett dat so, as wörr de Bavenflach von Charon mit Wateries övertagen. Bi een Steernbedecken an'n 1. Juli 2005 is de Temperatur op Charon op -210°C bestimmt worrn. Dat is ungefiehr, wat de Wetenschopplers ok vermoot harrn. Wenn de Maand een Atmosphäär hebben schüll, so kann de man blots bannig dünn wesen.
De teemlich hoge Andeel von Steen un de Ümstand, dat Charon kuum en oder ok gor keen Atmosphäär hett, snackt dorvör dat de Maand – as bi uns egen – bi een bannig groten Tohoopenstöten von den Pluto-Vörlöper mit een annern ungefiher gliek grooten Körper entstaan is.
[ännern] Literatur
- James W. Christy, Robert Sutton Harrington: The satellite of Pluto. In: Astronomical Journal, Bd. 83 (1978), S. 1005-1008 [1] (engelsch)
- Bruno Sicardy u.a.: Charon's size and an upper limit on its atmosphere from a stellar occultation. In: Nature, Bd. 439 (2006), S. 52-54 (engelsch)
