Pluto
Saka Wikipédia, Ènsiklopédhi Bébas ing basa Jawa / Saking Wikipédia, Bauwarna Mardika mawi basa Jawi
Pluto (nami resmi: 134340) punika satunggilipun planet kerdhil (dwarf planet) ing Tata Surya. Sadèrèngipun 24 Agustus 2006, Pluto ndarbèni status satunggiling planet lan arupi planet paling alit lan paling tebih (urutan nomer sanga) saking Srengéngé.
Ing 7 September 2006, nami Pluto dipungantos kanthi nomer kémawon, inggih punika 134340. Nami puniki kaparingaken déning Minor Planet Center (MPC), organisasi resmi ingkang kagungan tanggel waler ngempalaken dhata perkawis asteroid lan komet ing tata surya. [1]
Ing taun 1978 Pluto dipunmangertos ndarbèni satelit ingkang ukuranipun mboten tebih alitipun saking Pluto piyambak, naminipun Charon (diameteripun 1.196 km). Salajengipun kapanggih malih satelit sanès, Nix lan Hydra.
Sasampunipun 75 taun kawit dipuntemoaken, Pluto tasih kabalut misteri. Sapunika wahana nirawak New Horizons sampun kaluncuraken kanggé nliti Pluto lan dipunkinten badhé nyelaki Pluto ing let paling alit ing wulan Juli 2015.
Bab lan Paragraf |
[sunting] Statistik
Kawit katemoaken déning Clyde William Tombaugh, astronom anèm ing Observatorium Lowell, tanggal 18 Februari 1930, Pluto salajengipun dados salah satunggilipun anggota saking Tata Surya ingkang paling tebih papanipun.
Let Pluto kaliyan srengéngé punika 5.900,1 yuta kilometer. Pluto ndarbèni dhiameter dugi 4.862 km lan ndarbèni massa 0,002 massa Bumi. Periode rotasi Pluto punika 6,39 dinten, déné periode revolusinipun 248,4 taun. Wangun Pluto mèmper kaliyan Bulan kanthi atmosfer ingkang ngandhut metan. Suhu permukaan Pluto antawis -233oCelsius dugi -223o Celsius, saéngga sabagéyan ageng awujud ès.
[sunting] Status Pluto dados sawijining planet
Menawi mirsani sajarahipun, Pluto saleresipun katemoaken lantaran wontenipun téori perkawis planet nomer sanga ing sistem tata surya Bimasakti.
Salajengipun, sasampunipun Clyde saged nedahaken buktos-buktos nyata ing panliténipun, Pluto resmi dados salah satunggiling planet ingkang nemtokaken rotasi galaksi puniki.
Ing wekdal Pluto katemoaken, Pluto namung dipunmangertos dados setunggal-setunggaling obyék ngangkasa ingkang wonten sasampunipun Neptunus. Salajengipun, Charon, satelit ingkang nglilingi Pluto naté dipunkinten planet ingkang saleresipun. Wontenipun satelit Charon puniki saya ngiyataken status Pluto dados satunggiling planet
Nanging, para astronom salajengipun nemoaken kirang langkung 1.000 obyék alit sanès ing wikingipun Neptunus (kasebat obyék trans-Neptunus) ingkang ugi nglilingi Srengéngé. Ing mrika mbok menawi wonten kirang langkung 100.000 obyék kanthi rupi ingkang mèmper setunggal-setunggalipun ingkang kakenal mawi obyék Sabuk Kuiper (Sabuk Kuiper inggih punika bagéyan saking obyék-obyék trans-Neptunus). Welasan benda langit kalebet ing Obyék Sabuk Kuiper ing antawisipun Quaoar (1.250 km ing wulan Juni 2002), Huya (750 km ing wulan Maret 2000), Sedna (1.800 km ing wulan Maret 2004), Orcus, Vesta, Pallas, Hygiea, Varuna, lan 2003 EL61 (1.500 km ing wulan Mei 2004).
Panemon 2003 EL61 cekap ndamel heboh amargi Obyék Sabuk Kuiper puniki dipunmangertos ugi ndarbèni satelit ing wulan Januari 2005 éwadéné ukuranipun langkung alit tinimbang Pluto. Lan puncakipun inggih punika panemon UB 313 (2.700 km ing wulan Oktober 2003) ingkang diparingi nami déning panemunipun Xena. Obyék puniki langkung ageng tinimbang Pluto lan ugi ndarbèni satelit.
Pluto piyambak, kanthi orbit panjangipun ingkang anéh, ndarbèni prilaku langkung mèmper obyék Sabuk Kuiper tinimbang satunggiling planet, mekaten anggepanipun sapérangan astronom. Orbit Pluto ingkang wangunipun elips tumpang tindhih kaliyan orbit Neptunus. Orbitipun tumrap Srengéngé ugi mlengkung sanget kabandingaken 8 obyék ingkang kaklasifikasi dados planet. Ukuran Pluto ugi alit sanget, malah langkung alit tinimbang Bulan, saéngga alit sanget kanggé kasebat planet.
Sasampunipun Tombaugh mangkat taun 1997, sapérangan astronom nyaranaken supados International Astronomical Union, sawijining badhan ingkang ngurusi penamaan lan panggolongan benda langit, nurunaken pangkat Pluto mboten dados planet malih. Sapérangan astronom ugi wonten ingkang tetep péngén nampi Pluto dados satunggiling planet. Alesanipun, Pluto ndarbèni wangun bunder kados planet, éwadéné komet lan asteroid cenderung ndarbèni wangun mboten teratur. Pluto ugi ndarbèni atmosfer lan musim kados planet.
Ing tanggal 24 Agustus 2006, ing satunggiling patemon Persatuan Astronomi Internasional, 3.000 ilmuwan astronomi mutusaken kanggé ngéwahi status Pluto dados "planet kerdhil".
[sunting] Asal-usul nami
Perkawis puniki ugi naté dados kontrovérsi. Amargi naté ndamel kathah pihak slisih paham. Kathah ingkang nelaaken nami puniki asalipun saking karakter asu ing komik Walt Disney. Kasunyatan bilih komik kasebat miwiti dhebutipun ing taun ingkang sami kaliyan panemon benda ngangkasa kasebat déning menungsa kapitados kathah pihak dados salah setunggal alasanipun.
Nami Pluto ugi dados nami dewa saking kabudayan Romawi ingkang nguwaosi donya kapejahan (Hades ing kabudayan Yunani). Nami puniki kaparingaken mbokmanawi amargi benda ngangkasa puniki sami peteng lan asrepipun kaliyan dewa kasebat,ugi misteri ingkang nyingkup.
Pranyata kathah nami sanès ingkang naté katolak kanggé njenengi planet énggal kasebat. Salah setunggalipun inggih punika Minerva, ingkang ateges dewi ngélmu pengetahuan. Alasanipun jelas, amargi nami kasebat sampun kaginaaken kanggé perkawis sanès. Lajeng wonten nami Constante, ngrujuk ing nami pendhiri observatorium papanipun Clyde makarya, Constante Lowell. Nanging pawènèhan nami Lowell ugi katolak sacara alon-alon.
[sunting] Kasingkup misteri
Ngantos sapunika saged dipuntelaaken Pluto punika salah satunggiling benda ngangkasa ingkang paling awis-awis katliti menungsa. Kathah alasan njalari kathah proyék kanggé nliti Pluto mandheg.
[sunting] Wahana panliti
Salah satunggiling panlitén ingkang cekap serius pungkasanipun kagelar ugi kanggé mirsani Pluto, inggih punika panlitén NASA saking pihak AS, ingkang ngirimaken setunggal sét pesawat tanpa awak kanggé ndata dhaerah permukaan Pluto, karakteristik geografi lan geomorfologi sacara global lan madosi dhata struktur atmosfer ingkang nglingkupi Pluto.
Satunggiling èkspédhisi ingkang kanamèken Pluto Express dipunrencanaaken wiwit mluncur tumuju ngangkasa ing wulan Desember 2004 lan dipunrencanaaken dumugi ing Pluto paling dangu taun 2008, nanging èkspédhisi puniki akhiripun kabatalaken taun 2000 amargi masalah dana lan dipungantos sawijining misi énggal kanthi nami New Horizons (kaluncuraken Januari 2006). Pesawat puniki badhé nglintasi Pluto lan Charon, satelit alaminipun, lan salajengipun ngirimaken foto-foto tumuju Bumi. Salah satunggiling studi ingkang badhé kaleksanaaken Horizons njangkep masalah atmosfer ingkang wonten ing lapisan satelit Pluto kasebat. New Horizons ugi dipunrencanaaken badhé mabur tumuju Sabuk Kuiper.
Ngantos sapunika kapitados bilih Pluto ndarbèni sifat atmosfer ingkang paling asli kawit misah saking srengéngé. Lapisan atmosfer puniki ugi dipunkenal lapisan paling asrep ingkang naté dipunlebeti sawijining pesawat misi ngangkasa luar saking bumi.
[sunting] Mangga ugi pirsani
- (en) Fact sheet NASA perkawis Pluto
- (id) Pluto Bukan Planet Lagi, Pluto Sanès Planet malih
- (id) Pluto, Ditemukan 75 Tahun Lalu dan Tetap Misterius, Pluto, Katemoaken 75 Tahun Kapengker lan Tetep Misterius
- (en) Pluto is Now Just a Number: 134340
Tata Surya
 |
|---|
| Planet: Merkurius | Venus | Bumi | Mars | Yupiter | Saturnus | Uranus | Neptunus |
| Planet cilik: Ceres | Pluto | Eris |
| Liyane: Srengéngé | Satelit | Asteroid | Komet | Sabuk kuiper | Awan oort |
