Delnjoserbšćina
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
|
Dolnoserbšćina |
||
| kraje | Němska | |
| zwjazkowy kraj | Braniborska | |
| region | Delnja Łužica | |
| rěčnicy | 14 000 | |
| klasifikacija | Indoeuropske rěče
|
|
| družina pisma | łaćonski alfabet | |
| oficielny status | ||
|---|---|---|
| hamtska rěč | Delnja Łužica (Braniborska/Němska) | |
| rěčne kody | ||
| ISO 639-2: |
dsb |
|
| ISO 639-3 (SIL): | ||
| Wikipedija | ||
Delnjoserbšćina (dsb. dolnoserbšćina, něm. Niedersorbisch, pól. dolnołużycki, čěs. dolní lužická srbština) je zapadosłowjanska rěč, kotraž rěči so w Delnjej Łužicy, we wokolinje města Choćebuza.
Wobsah |
[wobdźěłać] Fonetika
Delnjoserbšćina wuznamjenja so přez někotre specifiske zwukowe wuwića a wosebitosće, z kotrymiž rozeznawa so wot druhich zapadosłowjanskich rěčow.
[wobdźěłać] Wokale:
- *ę > ě (pod akcentom, přir.: měso, rěd, pěś) resp. 'e (zwonka akcenta, přir. śele)
- 'e > 'a (wjas, njamaš)
- *tṛt > t'art (kjarcma, gjarnc)
- o (po labialach a welarach, kotrež njesteji před labialemi resp. welarami, zwjetša pod akcentom, druhdy tež zwonka akcenta) > ó (w dialektach wšelako wurjekowane jako e, y abo ó, přir. *gora > góra [gera, gyra, góra].
[wobdźěłać] Konsonanty
- *ť, *ď > ś, ź (śerpjeś, źěd)
- zdźeržane *''g'' (přir. góra, glědaś, guska)
- zdźeržane palatalne ŕ (zdźěla tež we wuzwuku, přir. buŕ, ceptaŕ)
- stwjerdnjenje *''š'', *''ž'' (přir. šyroki, žyto)
- přechod č > c (mazurěrowanje, přir. cas, cesto, cytaś)
- *kŕ, *pŕ, *tŕ > kś, pś, tś (kśikaś se, pśěza, tśi)
- *kr, *pr, *tr > kš, pš, tš (kšej, pšawy, tšawa)
- zjednorjenje skupiny *str > tš (sotša, wótšy)
- zdźerženje skupiny *stŕ jako stś (stśělaś, stśigaś)
[wobdźěłać] Delnjoserbski alfabet
| Delnjoserbski alfabet | |||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| a | b | c | č | ć | d | e | ě | f | g | h | ch | i | j | k | ł | l | m | n | ń | o | p | r | ŕ | s | š | ś | t | u | w | y | z | ž | ź |
| A | B | C | Č | - | D | E | - | F | G | H | Ch | I | J | K | Ł | L | M | N | - | O | P | R | - | S | Š | Ś | T | U | W | Y | Z | Ž | Ź |
[wobdźěłać] Rěčne pomniki
Najstarši wobšěrny rěčny pomnik delnjoserbšćiny je rukopisny přełožk Mikławša Jakubicy z lěta 1548. Prěnja ćišćana delnjoserbska kniha běchu delnjoserbske spěwarske a katechizm wot Albina Mollera z lěta 1574. Dalšej wažnej rěčnej pomnikaj staj "Enchirideon Vandalicum" Handrija Tary (1610) a rukopisna gramatika Jana Chojnana (1650).
[wobdźěłać] Eksterne wotkazy
[wobdźěłać] Słowniki
- www.dolnoserbski.de - němsko-delnjoserbski słownik w syći
- SorbWord
- Korpus GENIE
- Lexikalische Übungen (de-dsb)
[wobdźěłać] Druhe wotkazy
[wobdźěłać] Žórła
Muka, E., Historische Laut- und Formenlehre, Lipsk, 1891. Serbski rěčny atlas, zwjazki 1-15.
| wuchodosłowjanske rěče: | Běłorušćina - Rušćina - Rusinšćina - Rutenšćina† - Stara wuchodosłowjanšćina† - Stara Nowgorodska narěč† - Ukrainšćina - Zapadopolešćina |
| zapadosłowjanske rěče: | Čěšćina - Delnjoserbšćina - Hornjoserbšćina - - Knaanšćina† - Lachšćina - Pólšćina - Połobšćina† - Pomoranšćina (Kašubšćina, Słowinšćina†) - Słowakšćina |
| južnosłowjanske rěče: | Bołharšćina - Bosnišćina - Chorwatšćina - Čornohoršćina - Makedonšćina - Serbišćina - Słowjenšćina - Stara Cyrkwinosłowjanšćina† |
| konstruowane słowjanske rěče: | Slovio - Mezislovanska - Glagolica - Proslava - Ruslavsk - Lydnevi |
| fiktiwne słowjanske rěče: | Seversk - Sevorian - Skuodian - Slavisk - Slaveni - Vozgian - Wenedyk |
| druhi: | Prasłowjanšćina† |
| † mortwe |
