Teodosius de Grutte
Ut Wikipedy
Teodosius de Grutte of Teodosius I (Latyn: Flavius Theodosius; likernôch 346, Coco, Spanje - 17 jannewaris 395, Milaan), wie keizer fan it eastlik part fan it Romeinske Ryk fan 379 ôf oant 394, en dernei oant 395 oer it hiele ryk. Hij wie dermei ek de lêste keizer dy't noch in skoftlang oer it hiele rijk hearske. Nei syn dea waard it ryk foargoed splitst yn in Eastlik en in Westlik part.
[bewurkje seksje] Libben
Teodosius wie de soan fan de Spanjert Teodosius de âldere dy't him ûnder Falentinianus I as magister equitum fertsjinstlik makke hie. Doe't syn heit terjochtsteld waard luts hy him werom op syn lângoed yn Spanje.
Doe't de Fisigoaten yn 378 by Adrianopel Falens, keizer fan it easten, fersloegen yn de Slach by Adrianopel), beneamde Gratianus, keizer fan it westen, him as magister equitum tsjin de Fisigoaten. Nei syn oerwinning op de Sarmaten yn Pannoonje, ein 378, waard hy ta keizer fan it easten ferheven (379). Hy ûnderwurp de Fisigoaten yn 382, mar joech harren fêste wenplakken súdlik fan de Donau en liifde in part yn yn syn leger. De usurpator Magnus Maksimus, dy't Gratianus ta fal brocht hie, moast hy lykwols as mei-keizer fan Brittanje, Galje en Spanje erkenne. Doe't dy ek Falentinianus II út Itaalje ferdreau, brocht Teodosius him oan de Sava foargoed in nederlaach ta 388.
De bewenners fan Thessaloniki, dy't ûnder in reboelje ien fan syn befelhawwers fermoarde hienen, strafte er grouwélich, 390, dêr't biskop Ambrosius him tsjerklike boete foar dwaan liet. Yn 394 luts hy op tsjin Arbogastes, dy't wierskynlik yn 392 Falentinianus II fermoarde litten hie om Eugenius keizer fan it westen wurde te litten. Beiden waarden yn de Fipava-fallei - yn de Slach oan de Frigidus, tichtby Ad Pirum - ferslein. Sa waard it ryk foar de lêste kear troch ien hân regeard. Diskear duorre it mar koart, want Teodosius stoar in pear moanne letter. Nei Teodosius syn dea waard it ryk ûnder syn beide soannen Arkadius en Honorius ferdield, ûnder fâldij en regintskip fan de Fandaalske generaal Stilicho.
[bewurkje seksje] It kristendom ta steatsgodstsjinst ferheven
Wylst syn beide foargongers de Arianen begeunstigen, keas Teodosius de side fan Athanasius. Yn 380 ferklearre hy mei Gratianus en Falentinianus II it Trinitaire Kristendom ta steatsgodstsjinst (Trije-Keizers-edikt), rjochte tsjin it Arianisme. Tagelyk fuorre er in ferdraachsume polityk tsjin it heidendom. Yn 381 ferklearre er op it Konsylje fan Konstantinopel de leauwensbelidenis fan Nicea allinnich jildich. Mar hy wie ek foarstander fan it yn eare hâlden fan heidenske kultplakken as iepenbiere plakken.
Fan 392 ôf keas Teodosius foar in hurde line tsjin it heidendom. De heidenske kultus waard ferbean en heidenen koenen gien offisjele amten mear beklaaie.
