Boalsert (stêd)
Ut Wikipedy
Boalsert is in stêd yn de meente Boalsert'. It leit 12 kilometer ten westen fan Snits. It is ien fan de Fryske alve stêden. De gemeente hat 9.516 ynwenners (1 july 2006, boarne: CBS) en hat in oerflakte fan 9,42 km² ( wêrfan 0,29 km² water), hjirmei is Boalsert kwa oerflak de lytste gemeente fan Fryslân.
Boalsert is de ienige offisjele kearn binnen de gemeente en hie 9160 ynwenners op 1 jannewaris 2004. Binnen de gemeentegrinzen leit fierders allinnich noch it buorskip Laad en Zaad.
Ynhâld |
[bewurkje seksje] Skiednis
Boalsert is ûntstien op in trijetal terpen, wêrfan yn elts gefal de âldste (wêr't de Sint Maartenstsjerke op stiet) datearret fan foar it begjin fan de jiertelling. De Broeretsjerke, yn 1980 troch brân ferwoaste en no as ruïne konservearre, is it âldste gebou fan de stêd en komt foar in part út de ein fan de 13e ieu. Ek út de midsieuwen stammet it merakelse Mariabyld Us-Leave-Frouwe fan Sânwâlden, tsjintwurdich bewarre yn de Sint Franciscustsjerke oan de Dijlakker.
Boalsert krige stedsrjochten yn 1455 mei troch de ferneamde reedner pater Brugman. Boalsert wie ien fan de Hânzestêden.
It stedhûs dat boud waard om 1615, stiet symboal foar de bloei fan de stêd yn de 17e ieu. It waard yn 1765 fergrutte en ferfraaid yn de rokokostyl. Yn de twadde helte fan de 18e ieu rûn it ynwennertal werom fan 2.878 ynwenners yn 1748 nei 2.500 ynwenners. De pleatslike tekstylyndustry hie slim te lijen ûnder de bûtenlânske konkurrinsje; de bûter- en tsiismerk fan de feepest, dy't op it Fryske plattelân omgong.
[bewurkje seksje] De Patriottentiid yn Boalsert
De patriotten yn Boalsert hellen tusken 1782 en 1789 lanlike oandacht fan de parse. De ynfloedrike boargemaster Van Hiemstra waard passearre, de froedskip hâldde har âlde grutte, der waard in frijwillige skutterij oprjochte en Boalsert wie de ienige stêd dy't yn septimber 1787 de Pretenske Steaten yn Frjentsjer erkende.
[bewurkje seksje] Boalsert as beafeartsoarde
Sjoch hjirfoar Us Leaffrou fan Sânwâlden
[bewurkje seksje] It besjen wurdich
- Alde binnenstêd mei grêftkes
- Stedhûs
- Martinytsjerke
- Broeretsjerke, midsieuske kleastertsjerke fan de Fransiskanen, stifte oan de ein fan de 13e ieu. Yn 1980 in stikhinne troch brân fernield.
- Wettertoer oan de westside fan de stêd.
- Distillearderij Sonnema Berenburg
- Fryske Bierbrouwerij
[bewurkje seksje] Stedhûs fan Boalsert
Sjoch Stedhûs fan Boalsert
[bewurkje seksje] Festiviteiten
- Alvestêdentocht op de fyts. Elke twadde pinksterdei fan it jier. Boalsert is dan start-, trochkomst- en finishplak.
- Heamielfeest.Fjouwer dagen feest yn juny. Fiering fan it klear wêzen mei it heljen fan it hea fan it lân. U.o. mei in merke en op tongersdei it iten fan de tradysjonele 'heamiel' en in merk.
- Bolletongersdei, mei in merk op de earste tongersdei fan oktober
[bewurkje seksje] Mienskip
Boalsert hat trije buertferienings: De Blauwpoarte, plan Noard II en de Nije Buertferiening (NBV)
[bewurkje seksje] Underwiis
- Fuortset ûnderwiis - Marne Kolleezje: Middelbere skoalle foar VMBO, LWOO, HAVO, VWO, TTO. De skoalle hat meardere lokaasjes.
- Basisûnderwiis - De Opbou, Sint Maarten, De Blinker en De Bron.
[bewurkje seksje] Ferienings
- Oranje, Hollandia - muzyk
- Yn'e Lijte - koar
- Skomjend Wiid - shantykoar
- RES, CAB, Bolswardia - fuotbal
- swim- en poloklub
- Westergoa - kuorbal
- folleybalferiening
[bewurkje seksje] Ynwenners
[bewurkje seksje] Bekende Boalserters
- Pieter Lycklama à Nijeholt, boargemaster fan Frjentsjer, Ljouwert, Rotterdam en kommissaris fan de keninginne yn Oerisel
- Joop Bakker (27 maaie 1921), Nederlânsk politikus en boargemaster († 2003)
- Titus Brandsma, de sillich ferklearre preester, is oer de hiele wrâld bekend. Yn 1881 waard hy berne as Anno Sjoerd Brandsma, op in pleats in eintsje bûten Boalsert.
- Gysbert Japiks, de bekendste Fryske renêssânsedichter.
- Annemarie Jorritsma-Lebbink, Twadde Keamerlid en letter minister, wenne in skoft yn Boalsert, foardat hja boargemaster fan Almere waard.
- Larry van Wieren (3 maaie 1951), iishockeyinternational en -coach.
- Joop Mulder, festival directeur Oerol.
- Frits van der Meer, wittenskipper en skriuwer - winner P.C.Hooftpriis 1964
- Eppie Bleeker sprinter yn de jierren 70. Helle 2x in brûnzen medailje op in WK
- Sander de Rouwe. It op ien nei jongste Twadde Keamerlid. Sit foar it CDA yn De Haach.
[bewurkje seksje] Bekende keunstners út Boalsert
- Graveurs Bote of Boëtius en Schelte à Bolswart dy't in soad wurke hawwe yn Antwerpen, Johan van Munnickhuysen, Pieter Tanjé en Michiel Elgersma
- Sulversmidten wêrfan ûnder oare Lolle Jeltes bekend om syn gravearwurk en Claes Fransen Baardt bekend om syn driuwwurk berne omtrint 1628.
[bewurkje seksje] Strjitten
Alle Strjitten fan de stêd Boalsert.
