کردستان عراق

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

حكومه‌تی هه‌ریمى كوردستان
دولت فدرال کردستان
پرچم کردستان عراق	تصویر:Krg logo.gif آرم حکومت کردستان
سرود ملی: ای رقیب

زبان‌های رسمی	کردی و عربی
پایتخت	اربیل
ساختار سیاسی	دموکراتیک
رئیس جمهور	مسعود بارزانی
نخست وزیر	نچیروان ادریس بارزانی
تأسیس	۱۹۷۰
مساحت	حدود ۸۰٬۰۰۰ کیلومتر مربع
جمعیت – مجموع(۲۰۰۵) – تراکم	حدود ۵٬۵۰۰٬۰۰۰ ۴۰ نفر در کیلومتر مربع
روز ملی	نوروز (۱ فروردین)
یکای پول	دینار
منطقه‌ زمانی	UTC+3

اقلیم کردستان یا کردستان عراق یک واحد سیاسی‌ در شمال شرقی میانرودان در خاورمیانه‌ است که‌ امروزه‌ بخش شمالی عراق امروزی است. کردستان عراق از شرق با کردستان ایران از شمال با کردستان ترکیه‌ و از غرب با کردستان سوریه هم‌مرز است. پایتخت آن اربیل است و ساختار سیاسی آن دموکراتیک است.

[ویرایش] نام

نام کردستان از ترکیب دو واژه‌ کرد و پسوند مکانی ستان گرفته‌شده‌ است که‌ رویهمرفته‌ به‌ معنی سرزمین کردها است. بنا بر قانون اساسی عراق نام این منطقه‌ اقلیم کردستان است.

[ویرایش] تاریخچه‌

نوشتار اصلی را بخوانید: تاریخ کردها

منطقه امروزی کردستان عراق در دوران باستان بخش اصلی امپراتوری آشور را تشکیل می‌داد. آشور بانیپال در سال ۶۳۳ پ م در گذشت. شاه ماد در حمایت از بابل به آشور اعلان جنگ داد. هوخشتره در سال ۶۱۴ پ م از کوه‌های زاگروس گذشت و ضمن تسخیر آبادی‌های آشوری سر راه، شهر اشور پایتخت دولت آشور را در محاصره گرفت. پس از سقوط شهر آشور، نبوپلسر پادشاه بابل به دیدار هوخشتره آمد و در آنجا پیمان دوستی مادها و بابل تجدید شد. در سال ۶۱۳ پ م شاه آشور در نینوا بود و این شهر نیز در سال ۶۱۲ پ م تسخیر شد. نبوپلسر رهبر بابلی‌ها به همکاری با ماد روی اورد. در دوره‌های بعدی این منطقه بخشی از امپراتوری‌های هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی گشت.

در زمان ساسانیان منطقه امروزی عراق را ناحیه سورستان یا دل ایرانشهر می‌نامیدند و طبق تقسیمات کشوری ایران آن زمان، سورستان به دوازده استان و شصت تسو (شهرستان) بخش شده بود. بیشتر بخش خاوری منطقه امروزی کردستان عراق در استان شادپیروز قرار داشت. شمال غربی کردستان عراق استان بالا نام داشت. شهرهای بزرگ آن دوره در این منطقه، اربیل، گرمیان (کرکوک امروزی) و آشب (عمادیه امروزی) بودند.

تمام کردستان تا سال ۱۵۱۴ میلادی یکی از ایالات ایران بود. در جنگ چالدران که بین نیروهای شاه اسماعیل اول صفوی و سلطان سلیم اول عثمانی در سال ۱۵۱۴ میلادی انجام گرفت بر اثر شکست ایران، بخشی از کردستان از ایران جدا شد و نصیب عثمانی گردید (کردستان عثمانی).

امپراتوری عثمانی سالها چون ابرنیرویی بر گوشه‌ای از جهان دربرگیرندهٔ سرزمینهای عربی،آسیای صغیر؛ بالکان فرمان راندند تا اینکه با پایان جنگ جهانی اول و نابودی امپراتوری عثمانی متصرفات آن: (کردستان عثمانی)، سرزمینهای عربی، آسیای صغیر و بالکان تدریجا مستقل گردیدند.

(کردستان عثمانی)، در نقشهٔ جغرافیای امروزی در سه کشور ترکیه، عراق، و سوریه قرار می‌گیرد. (البته در این کشورها هم همه نواحی «کردی» کاملاً کردنشین نیستند و اقوام غیرکرد هم در آن سرزمین‌ها سکونت دارند.

اقلیم کردستان در سال ۱۹۷۰ و در پی پیمانی میان حکومت وقت عراق و رهبران کرد عراق تشکیل شد.

[ویرایش] سیاست

جورج بوش و مسعود بارزانی در کاخ سفید ، ۲۵ اکتبر ۲۰۰۵

عراق کشوری است با قومیت‌های گوناگون و ساکنان آن را عرب ۷۲٪ و کرد ۲۵٪ آسوری، ترکمن و غیره ۳٪ تشکیل می‌دهند. کردها در نواحی شمال و شمال شرقی عراق که به کردستان عراق مشهور است زندگی می‌کنند و از لحاظ فرهنگی و زبانی و طرز پوشش با عرب‌ها متفاوتند.

پس از جنگ کویت و عراق و وضع ممنوعیت پرواز عراق به بالای خط ۲۳ درجه در سال ۱۹۹۱ کردهای عراق عملا توانستند حکومت خود را تأسیس نمایند و با حل اختلافات گروهی و قیام علیه حکومت بعث حکومت منطقه را به عهده گرفتند. کردها این خیزش را «راپه‌رین» می‌نامند. پس از ده سال و با حمله مجدد امریکا به عراق در شمال و شمال شرقی عراق که به کردستان عراق معروف است کردها حکومت خود مختاردر جمهوری فدرال عراق به طور رسمی تشکیل دادند. در سال ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ نیز ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه عراق توسط کردها اداره می‌گردد. جلال طالبانی رئیس جمهور عراق استقلال کردستان از این کشور را «ناممکن» میداند و میگوید:

«فرض کنیم که ما اعلام استقلال کردیم. عراق، ایران، سوریه و ترکیه نیازی ندارند که با ما جنگ کنند. اگر این کشورها مرزهایشان را ببندند و جلوی عبور و مرور ما را بگیرند، ما چگونه به زندگی ادامه دهیم؟»

[ویرایش] جغرافیا

کردستان عراق منطقه‌ای کوهستانی است. بلندترین قله‌ آن ۳۶۱۱ متر ارتفاع دارد.

[ویرایش] اقتصاد

[ویرایش] استان‌ها

نقشه سیاسی کردستان عراق

گروه‌های قومی در عراق

کردستان عراق بین شش استان تقسیم شده‌است که‌ از این میان حکومت کردستان بر سه‌ استان اربیل، سلیمانیه، دهوک و قسمت‌هایی از استان‌های نینوا و دیاله تسلط دارد. هچنین حکومت کردستان تقاضای الحاق استان تأمیم (کرکوک) و قسمت‌های بزرگ‌تری از استان‌های دیاله و نینوا (موصل) را کرده‌است.

[ویرایش] نیروهای مسلح

بیشتر نیروهای مسلح حکومت اقلیم کردستان را پیشمرگ‌ها تشکیل می‌دهند. پیشمرگ‌ها نیروهای مسلح کردی هستند که سنتا از جانب کردها به‌ این نام نامیده‌شده‌اند. نیروهای پیشمرگ کردستان عراق در پروسه‌ سرنگونی رژیم بعث از جانب نیروهای همپیمانان در سال ۲۰۰۳ در قسمت شمالی عراق نقش عمده‌ای داشتند.