مالکی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
| اصول دین |
| اصول خاص تشیع |
| فروع دین |
| فروع تشیع |
| منابع اسلامی |
| شخصیت‌ها |
|
محمد |
| مذهب‌ها |
| مذاهب فقهی |
| مذاهب کلامی |
|
احمدیه • امامیه |
| علوم اسلامی |
| تاریخ اسلام |
|
زندگانی محمد |
| جغرافیای اسلام |
|
مکه • مدینه |
مالکی نام یکی از شاخه‌های کیش سنی از دین اسلام است. واز مذاهب فقهی و پیرو ابوعبدالله مالک بن انس از ائمه چهار گانه سنت وجماعت است. او امام دارالهجره و امام المدینه میگویند.
وی در سالهای ۹۰ تا ۹۵ هجری قمری در مدینه متولد شده‌است. وفات وی را در فاصله سالهای ۱۷۴ تا ۱۷۹ میدانند.
منابع استنباط مالکیه
فهرست مندرجات |
[ویرایش] قرآن کریم
[ویرایش] سنت
دومین تکیه گاه مالک بود.
از دیدگاه او ـ برخلاف ابوحنیفه ـ خبر واحد حجت است و کوتاهی درباره آن تا زمانی که با عمل مردم مدینه مخالفتی نداشته باشد جایز نیست.
بیشتر اتکای مالک در حدیث روایاتی بود که اهل حجاز نقل کرده‌اند.
[ویرایش] اجماع
مالک ، افزون بر اجماع به معنای مشهور آن نزد عموم ،اجماع مردم مدینه را هم حجت می‌دانست.
[ویرایش] قیاس
وی بر احکامی که در کتاب و سنت بدانها تصریح شده قیاس می‌کرد، چنان که درموطاء احکام بسیاری از این نوع آمده‌است.
[ویرایش] اسـتـحـسـان
شـاطـبـی از قـول اصـبـغ می‌گوید: از ابن قاسم شنیدم که به نقل از مالک مـی گفت :استحسان نه دهم علم است.
با این حال ، مالک به اندازه ابوحنیفه دامنه استحسان را گسترش نداده‌است.
[ویرایش] اسـتـصـحـاب
قـرافـی مـی گـویـد: اسـتـصـحـاب نـزد مـالک ، امام مزنی و ابوبکر صیرفی حجت است.
[ویرایش] مـصـالـح مرسله
یکی از اصول مالک اعتبار دادن به مصالح مرسله‌است , چنان که مذهب اوبه عمل به مصلحت شهرت دارد.
[ویرایش] سـد ذرائع
مالک بیش از دیگران دامنه این اصل را گسترد و بسیاری از احکام را بر آن استوار ساخت.
[ویرایش] عرف
مالک به عرف هم پناه می‌برد, اما در بنای احکام بر آن به اندازه دیگران پیش نمی‌رفت.
[ویرایش] قـول صحابی
فقه مالک بر فتواها و داوریهای صحابه تکیه داشت.
او فقه فقهای هفتگانه رادر مدینه فراگرفت و سنت را همان چیزی می‌دانست که صحابه برآنند.
به همین دلیل در میان همه منابع استنباط او فتوای صحابه جایگاهی برجسته داشت.
[ویرایش] ویژگیهای فقه مالکی
[ویرایش] انـعـطـاف پـذیـری در اصـول
او عـام و مـطـلـق کـتـاب و سنت را قطعی ندانست ، بلکه درهـای تـخـصـیـص و تـقیید را به طور کامل گشود.
وی در کنار این مساله اصول را به یکدیگر پـیـونـدمـی داد تـا از مـیان آنها فقهی پخته و همسو با احکام عقل و همخوان با آن چه نزد مردم پذیرفته‌است پدید آید.
[ویرایش] مـراعـات کـردن مصلحت
خواه این مهم از طریق قیاس و استحسان حاصل شودیا ازطریق مـصـالـح مرسله و سد ذرایع و یا هر طریق دیگری.
او بدین ترتیب درهای بسیاری را برای از میان بردن تنگنا و دور کردن سختی و مشقت و برآوردن نیازها و فراهم ساختن مصلحت گشود.
وی از هـمـیـن دیـدگاه ، عقود را وسیله‌ای قرار داد که خواسته‌های اصلی مردم را تحقق می‌بخشد و با مقتضای عرف آنان همراهی و همسویی دارد.
مالک بر این عقیده بود که هدف اصلی شارع تحقق بخشیدن به مصالح و منافع مردم است.
به هـمـین دلیل فقه خود را گاه با سد ذرایع و گاه با فتح آن پیرامون این محور به حرکت درآورد تا این مصالح را حتی الامکان از ساده ترین راه برآورده سازد.
- او در پـی بـردن بـه هـدف شـریـعـت بـه فـتواها و داوریهای صحابه تکیه می‌کند و سپس به عـنـوان کـسـی که در فهم متون شریعت و همچنین اهداف دور و نزدیکش به ریشه رسیده‌است بـه شـنـاخـت و کـشـف احـکـام و اهـداف آنـهـا می‌پردازد.
از همین جا بود که فقه مالک رشد و بالندگی بسیاری یافت.
- ویـژگی دیگر فقه مالکی آن است که عناصر رشد و گسترش در آن فراهم آمد, عناصری چون قدرت اندیشه و گستردگی افق دید فقیهان این مذهب ،انعطاف پذیری اصول آنان وگوناگونی راهـهـایـی کـه برای حل مسایل اجتماعی و مشکلات پیچیده‌ای که از هر چند گاهی برای مردم پیشامد می‌کند ارائه می‌داده‌اند.
[ویرایش] منبع
- دکتر: الشکعة، مصطفی. (الأئمة الأربعة) ، دار الکتاب اللبنانی، چاپ بیروت، سال انتشار ۱۹۸۵ میلادی به (عرب).
