عسل
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
عَسَل یا اَنگَبین ماده‌ای شیرین و گران‌رو که توسط زنبورعسل از شهد گل‌ها ساخته می‌شود عسل مهم‌ترین منبع مواد قندی شناخته شده، که ۱۵ نوع قند دارد که مهم‌ترین آنها فروکتوز، گلوکز و ساکاروز می‌باشد. در مجموع یک کیلوگرم عسل ۳۲۵۰ کالری حرارت و انر‍‍‍‍‍ژی می‌دهد. عسل به لحاظ داشتن برخی مواد تخمیری در تبادلات غذایی و کمک به هضم غذا در میان خوراکی‌ها بالاترین مرتبه را دارد، از این دسته مواد میتوان به آمیلاز، اینورتاز، کاتالاز و پراکسیداز اشاره کرد. همچنین عسل دارای ویتامین‌های بسیاری از جمله ویتامین‌های B۲ ،B۵ ،B۶، نیاسین، پریدوکسین و ویتامین‌های C ،K ،E ،A می‌باشد. هر چند میزان این ویتامین‌ها در عسل زیاد نیست ولی کافی و مفید می‌باشند .عسل دارای انواع پروتئین، اسیدهای آمینه، اسیدهای آلی مثل اسید فرمیک و مشتقات کلروفیل و مقداری آنزیم و رایحه‌های معطر می‌باشد. املاح معدنی در عسل فراوانند از جمله کلسیم ، پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن، کلر، فسفر، گوگرد و ید.
بسیاری از پژوهشگران تاکید دارند که عسل حاوی عوامل قوی ضد میکروب و نیز حاوی هورمون‌های نباتی و هورمون‌هایی از مشتقات استروژن می‌باشد.[نیازمند منبع]
ویژگی مهم عسل آنکه این مادهٔ طبیعی به شرط آنکه دور از رطوبت باشد در مدت طولانی فاسد نمی‌شود و دوم آنکه فقط در صورتی ارزش غذایی خود را از دست می‌دهد که بیش از ۶۰ درجه حرارت ببیند.عسل از قدیم جهت طعم ویا تغییر مزه داروها مورد استفاده بوده‌است.قدمت استفاده از عسل در مصر حداقل به ۲۲۰۰تا۲۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح بر میگردد که دست کم به صورت ۹۰۰ فراورده،شکل و استفاده از آن بهره میبردند.محصول سالانهٔ عسل در جهان حداقل ۳۰۰٫۰۰۰تن است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] خواص دارویی و درمانی عسل
در باب خواص درمانی عسل نکات بسیاری وجود دارد ، از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
۱.عسل در جلوگیری از پوسیدگی دندان : پوسیدگی دندان امریست شایع به خصوص در افرادی که از شیرینی‌های مصنوعی استفاده می‌کنند اما در تحقیقات دو تن از محققان به نام‌های وسبورن و نوزیسکین‌وست این نتیجه حاصل شد که افرادی که از عسل استفاده می‌کنند(روزانه ۷۰ گرم)به پوسیدگی دندن مبتلا نشده‌اند. علاوه بر اینکه عسل قندی طبیعی است ، خاصیت ضد میکروبی آن نیز در پیشگیری از پوسیدگی مؤثر است و همچنین در رشد استخوانها و درمان نرمی استخوان و تقویت لثه بسیار سودمند می‌باشد. اگر عسل با ذغال طبی مخلوط شود باعث سفیدی و براقی دندان‌ها می‌شود.
۲.عسل در طب کودکان : مصرف عسل در کودکان میتواند باعث افزایش وزن آنها شده و حال عمومی کودک را بهبود بخشد ، نیز نیاز کودک به ویتامین B۶ را پاسخ می‌گوید. البته به علت احتمال ایجاد واکنش‌های حساسیتی استفاده از عسل برای کودکان تا زیر ۲ سال ممنوع است.
۳.عسل و بیماریهای پوستی : در گذشته درمان زخم‌های کهنه و چرکی با عسل متداول بوده‌است ، هم اکنون نیز این ماده برای درمان زخم‌های پوستی مزمن کاربرد دارد، رشد میکروب‌ها را متوقف کرده و پوست و اعصاب را تغذیه می‌نماید. عسل برای درمان زخم سپتیک از ساولون بهتر عمل کرده و در درمان عفونت‌های پوستی بهبود سریع‌تری نسبت به پماد آمپی‌سیلین نشان داده‌است ، عسل ضد کاندیدا و تریکوفیتون منتاگروفیتیس است و در درمان عفونت‌های پوستی ناشی از این دو بسیار مؤثر است. نیز این ماده به علت ساز و کار رطوبت‌گیری خود، موجب کاهش ادم زخم شده، در تسریع فرایند التیام مفید است.
وجود مادهٔ اینهیبین که خاصیت ضد باکتریایی دارد، احتمالاً از طریق از بین بردن باکتری‌های زخم‌های بستر موجب تسریع التیام آنها می‌شود.
۴.عسل و بیماریهای گوارشی : عسل به علت داشتن بعضی آنزیم‌ها به هضم غذا کمک می‌کند، مثل : لیپاز ، آمیلاز ، ساکاراز و...
عسل از شدت هیپر اسیدیتهٔ معده می‌کاهد و میتواند در افراد مبتلا به ترش کردن یا رفلاکس مؤثر باشد،برای زخم معده و التهاب آن نیز مفید است.
از سایر مصارف درمانی عسل میتوان به اثرات کمک درمانی در بیماری سل، التهاب ریه، آسم و ذات‌الریه اشاره کرد، همچنین میتوان از اثرات کمکی آن در انواع زخم و التهاب‌های قرینه و سوزشهای چشم نام برد.
عسل در درمان بیماریهای زنان و زایمان، بیماریهای قلبی، بیماریهای کلیوی و بیماریهای اعصاب نقش به سزایی داشته‌است، نیز در درمان بیماریهای خونی مفید بوده، گلبولهای قرمز و هموگلوبین را افزایش می‌دهد و خاصیت ضد خون ریزی دارد، از این رو میتواند نقص ویتامین ک بدن را جبران کند.
[ویرایش] اطلاعات تکمیلی
عسل یک واژه عربی است که به فارسی آن را انگبین می‌گویند که عبارت است از ماده شیرینی که توسط زنبوران عسل از شهد گل‌های گیاهان جمع آوری شده و پس از تغییرات لازم در سلول‌های مومی شانه‌های کندو ذخیره میگردد.
عسل یکی از هدیه‌های ارزنده و پر ارزش طبیعت می‌باشد که در قرآن از آن به عنوان فیه شفا للناس (شفای مردم در آن است) یاد می‌کند.
تعریف جامع تر از عسل در سال ۱۹۰۶ در آمریکا ارائه شد که عبارت است از ترشح مواد قندی درختان و شهد گل گیاهان که توسط زنبوران عسل جمع آوری و تغییرات یافته و درون سلول‌های قاب ذخیره می‌شود.
ترکیبات :
فروکتوز ۱-۳۸/۲٪
گلوکز ۲-۳۱/۰٪
آب ۳-۱۷/۱٪
مالتوز Maltose ٪۴-۷/۲
کربوهیدرات‌ها Carbohydrates ٪۵- ۴/۲
ساکاروز ۶-۱/۵٪
املاح معدنی ، ویتامین ، آنزیم ۷- ۰/۵٪ Minerals – Vitamins – Enzymes
ترکیبات عسل بسته به نوع تغذیه زنبور عسل بدین معنی که از چه گلی یا گلهایی استفاده کرده متفاوت است . یعنی عسل تولیدی بسته به این که زنبور ، از چه گیاهی استفاده کرده گوناگون است.
[ویرایش] عسل از دیدگاه بزرگان
بوعلی سینا فیلسوف و بزرگ‌ترین شخصیت پزشکی ایرانی ۱۰۰۰ سال پیش در کتاب قانون خود نسخه‌های زیادی بر پایه عسل و موم آن تجویز کرده‌است.
بقراط حکیم پدر پزشکی و بنیان‌گذار طب یونان ۲۵۰۰ سال پیش در مورد عسل چنین گفته‌است :
هر دارویی از مواد غذایی درست می‌شود و متعاقب آن هر غذایی نیز جانشین دارو میگردد ، عسل پاسخگوی این دو شرط است.
موریس مترلینگ در مورد عسل گفته : همین امروز اگر زنبور عسل از بین برود هزاران نوع از گیاهان از بین خواهد رفت و از کجا معلوم که تمدن، از بین نرود.
[ویرایش] عسل از دیدگاه گذشتگان
عسل در زندگی روحانی ، اجتماعی و اقتصادی مصریان باستان نقش مهمی بازی می‌کرده‌است. از حکایت‌های به جا مانده در پرستش‌گاه‌ها و آرامگاه مردگان چنین بر می‌آید که عسل در آن روزگار از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و در سنن قدیمی با اشاره به اهمیت دارویی عسل ، به بیماران جهت درمان تجویز می‌شد.
مصریان قدیم ترکیبی از جو ، عسل و گندم تهیه و به جای الکل استفاده می‌کردند.
کتاب مذهبی یهودیان از سرزمین موعود چنین یاد می‌کند که در آن نهرهایی از عسل و شیر جاری است. در کتاب انجیل مسیحیان از عسل و گیاهان دارویی به عنوان هدایای گرانبهای طبیعت یاد شده‌است.
یونانیان باستان تصور می‌کردند که خدایان چون خوراک بهشتی می‌خوردند فناناپذیر و ابدی گشته‌اند آنها ایمان داشتند که عسل یکی از اجزای مهم این خوراک بهشتی است.
[ویرایش] انواع عسل از حیث رنگ
عسل بر حسب این که متعلق و کدام گل باشد به دلیل ترکیبات درونی آن گل متفاوت است و در نتیجه خاصیت درمانی آن نیز تفاوت خواهد داشت.
دامنه طیف رنگ‌های عسل از سفید به انواع زرد (زرد نارنجی ، زرد مایل به سبز طلایی ، کهربایی ، عقیقی مایل به قرمز و حتی قهوه‌ای متغیر است.)
نوع عسل : رنگ
اقاقیا : سفید
بهار نارنج : زرد طلایی
جنگل‌های مازندران : زرد مایل به سبز
آویشن : عقیقی قرمز
جنگل‌های کاج اروپا : قهوه‌ای
همه عسل‌ها خوب و طبیعی هستند اما به خاطر گلی که زنبورها از آن تغذیه کرده‌اند رنگشان متفاوت است. این باور غلط است که عسل خوب رنگ تیره دارد ، هرکدام از این عسل‌ها علاوه بر خواص دارویی مخصوص عسل ، خواص دارویی گیاهی که از آن تغذیه کرده‌اند را دارا می‌باشند ، چرا که خواص دارویی گیاه به صورت مستقیم از شهد گیاه به عسل تولیدی توسط زنبور منتقل می‌شود.
[ویرایش] منابع
- فتاحی ، معصوم ، سید حسین ، (تغذیه از دیدگاه اسلام و دانش پزشکی) ، مشهد: انتشار سال ۱۳۸۴ خورشیدی.
- ماهنامه ترویجی سبزینه {اجازه نامه}
- دکتر محمدحسین صالحی سورمقی ،(دنیای تغذیه) .مرداد ۱۳۸۲.
