سیل

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

این مقاله به تمیزکاری نیاز دارد. لطفاً آن را تا جایی که ممکن است از نظر املا، انشا، چیدمان و درستی بهتر کنید. سپس این الگو را از بالای مقاله حذف کنید. محتویات این مقاله ممکن است غیرقابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشد یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کرده باشد.

کلمه "سیل" بمعانی طغیان کردن آب، زیر آب رفتن گستره ای از زمین و طوفانی شدن می باشد. در معنای "آب جاری شده"، کاربرد این کلمه بر ریزش جریان دلالت داشته و مخالف معنای عدم ریزش یا "فرونشینی" است. "سیل"، طوفان جهانی افسانه و احتمالا تاریخ، بعنوان طوفان در اساطیر بکار رفته است.

[ویرایش] عوامل اصلی ایجاد سیل

از زمان های ماقبل تاریخ، مردم بجهت دسترسی به سیستم حمل ونقل ارزان و راحت و همچنین داشتن دسترسی به منابع غذائی و تجارت، در کنار دریا ها و رودخانه ها مسکن می گزیدند؛ چنانچه جمعیت انسانی در کنار منابع طبیعی آبی متمرکز نبودند، هیچ نگرانی از بروز سیل وجود نداشت. ولی بهر حال وجود خاک حاصلخیز کنار رودخانه ها منوط به جاری شدن سیلاب های متعدد و وجود انواع رسوب گذاری های عادی همراه با آن می باشد.

سیلاب های برخاسته از دریا قدرت ایجاد طغیان ها و یا در هم نوردیدن استحکامات ضد سیل مانند سیل شکن ها و همچنین صاف کردن تپه های شنی یا پر کردننواحی گود زمین را دارا است. بنابر این در زمین های ماورای این استحکامات ساحلی امکان سیل گرفتگی و آسیب دیدگی متصور است. عواملی مانند طوفان های سهمگین طوفان های برق آسا، جذر و مد بلند، پدیده تسونامی و یا ترکیب اینها، باعث ایجاد سیلاب های دریائی می گردند. از آنجائیکه اکثر مناطق شهری در کنار ساحل بنا شده اند، این تهدید جدی در تمام نقاط جهان وجود دارد.

تصویر:سیل رودخانه راک فورت اتکینسون. جی پی جی بسیاری از رودخانه ها که در مرز های زمین های نسبتا مسطح جاری هستند، دشت های سیلابی را تشکیل می دهند. در هنگام شدید بودن سیل، جمع شدن گل ولای بروی زمین های زراعی باعث کاهش حاصل خیزی آن ها خواهد گردید. در فرهنگ های کشاورزی اولیه، ارتباط چرخه سالیانه سیل و سال زراعی از اهمیت بالائی برخوردار بوده بخصوص در مورد مصریان باستان ساکن در مجاورت رود نیل و ساکنان بین النهرین در کنار رود خانه های دجله و فرات.

تصویر:سیل میامی. جی پی جی

سیل معمولا زمانی بوقوع می پیوندد که یک سطح پست زمین از آب پر شده باشد. بدترین حالت های سیل رودخانه ای معمولا در زمین های حاشیه ای یک رود جاری می شود. بعنوان نمونه می توان از سیل های کوئینزلند در ژانویه سال 1999 نام برد که در آن بخش جنوب شرق کوئینزلند بزیر آب فرو رفت. سیل زمانی رخ می دهد که خاک و پوشش گیاهی یک منطقه توانائی جذب کامل آب را نداشته باشد. در این زمان حجم آب بصورت غیر قابل کنترل از طریق کانال های رودخانه ای یا حفره های طبیعی و یا مخازن آب دست ساز بشر، ریزش می نماید.

سیل های دوره ای بصورت طبیعی در بسیاری از رودخانه ها رخ داده و باعث بوجود آمدن مناطقی بنام دشت های سیلابی میگردد. علت وقوع این سیلاب ها بارش باران های شدید و گاهی نیز توام با ذوب برف است که باعث طغیان رود خانه و جاری شدن آب در زمین های حاشیه ای رود میشود. نام سیلابی که به یکباره و بدون هیچ فرصت قبلی ایجاد و جاری میشود، سیل آنی است. سیلاب های آنی معمولا در اثر بارش بیش از حد در یک منطقه نسبتا کوچک ایجاد می گردند. از سوی دیگر سیل نواحی ساحلی نیز بر اثر بادهای شدید سطح اقیانوس و یا بواسطه امواج حاصله از زمین لرزه های کف دریابوجود می آید. البته شمار عوامل ایجاد سیل زیاد است.

باران های موسمی در کشور های استوائی مانند بنگلادش، توانائی ایجاد سیل هایی خانمان برانداز را دارند. طوفان های دریائی موسوم به هاریکان نیز دارای خصوصیاتی هستند که در کل توان ایجاد سیل های مخرب را دارند. نام یکی از این خصوصیات طوفان های برق آسا (سیل دریائی که ارتفاع آن به 8 متر می رسد) است که در اثر حرکت هاریکان دریائی به سمت ساحل بوجود می آید. از انواع دیگر این علل

ترکیب حجم بالای نزولات آسمانی با هاریکان است. مرکز هاریکان از فشاری بسیار پائین برخورد بوده و بنابر این در موقع طوفان، سطح دریا چندین متر به بالا کشیده می شود. این نوع از سیل های ساحلی بطور مکرر در بنگلادش رخ می دهند.

سر منشاء سیل های ساحلی در اروپا طوفان های سهمگین اطلس هستند که باعث وارد شدن فشار به آب و راندن آن بسمت ساحل می گردند. خصوصا اگر این فرآیند با جذر و مد شدید همراه شود، تخریب گر خواهد بود.

سیل های آنی ناشی از ذوب برف کوه ها، تحت شرایطی نادر و با امتزاج با امواج گرم، به عاملی مخرب تبدیل می شوند که باعث ازبین رفتن جان ومال مردم می شوند.

زمین لرزه های کف دریا، فعالیت جزایر آتشفشانی که بشکل گیری مواد مذاب (مانند ترا یا کراکاتتاو) می انجامند و ریزش خاک کف دریا بر طبقات قاره ای تماما آبستن موج های جذر و مدی بنام تسونامی هستند که باعث تخریب مناطق ساحلی خواهند شد. گزینه "تسونامی" را جهت آشنائی با جزئیات کامل این نوع سیل دریائی، ببینید.

سیل ها از متداول ترین فجایع طبیعی در سراسر جهان بحساب می آیند. از اینرو، بیمه کردن اموال در مقابل نابودی ناشی از وقوع سیل امری بسیار دشوار یا غیر ممکن است، زیرا بروز سیل امری نسبتا قابل پیش بینی محسوب می گردد.

[ویرایش] استحکامات ضد سیل، برنامه ریزی و مدیریت

تصویر:الی کنته(1997-09-30). جی پی جی

اغلب در کشور های غربی، رودخانه های مستعد طغیان را بطور دقیق تحت نظارت قرار می دهند. استحکاماتی از قبیل خاکریز، دیوار های چند لایه، مخازن و آب بند را برای جلوگیری از در هم کوبیده شدن حاشیه رودخانه ها بکار می گیرند. همچنین سیل های دریائی را در اروپا از طریق استحکامات ساحلی از قبیل دیواره های ساحلی و تقویت ساحل کنترل می نمایند.

لندن بواسطه ایجاد موانع مکانیکی عظیم الجثه در برابر سیل های رودخانه تایمز محافظت می گردد که با رسیدن سطح آب به میزانی مشخص ، آنها را بلند میکنند (ببینید موانع تایمز).
ونیس نیز تجهیزاتی مشابه دارد اگرچه این تجهیزات قدرت مقابله با موج های خیلی بلند را نداشته و در صورت بالا آمدن سطح دریا تا حدی معین نیز از این موانع کاری بر نخواهد آمد.
بزرگترین و کامل ترین استحکامات ضد سیل را می توان در هلند پیدا نمود که در آنجا با نام تجهیزات دلتا خوانده می شوند. این تجهیزات شامل اواوسترزچلدام بعنوان صفحه محدب می باشد. این تجهیزات پس از سیل دریا شمال در سال 1953 در بخش جنوب غربی هلند ساخته شدند. هلندی ها قبل از آن اقدام به ساخت یکی از بزرگترین سد های دنیا در شمال کشور خود نموده بودند: افسلوایت دیجک (اتمام به سال 1932 ) بمنظور مقابله با سیل در بسیاری از رودخانه ها شامل رود های دانوب و الب ساخته گردید.
اتیوپی در ماه اوت سال 2006 شاهد یکی از مخرب ترین سیل های تاریخ خود بود.
از سیل سال 2006 ایالت آتلانتیک وسطی در شرق ایالات متحده بعنوان شدیدترین سیل منطقه پس از سیل سال 1979 که منجر به بروز هاریکان دیوید، یاد شد.
کره در ماه می سال 2006 شاهد یکی از مخرب ترین سیل های تاریخ خود بود.
در ایالات هندی تامیل نادا و آندهرا پرادش بسیاری از روستا ها بدلیل بارش های سنگین ماه نوامبر که بر اثر نواحی کم فشار خلیج بنگال بوجود آمده بودند، در محاصره سیل قرار گرفتند.
بارش بی سابقه باران در ماه اوت سال 2005 در مناطق شرقی اروپا باعث وقوع سیل های بسیار شدید گردید.
در ماه اوت سال 2005 و بدنبال وقوع طوفان کاترینا، 80% در صد از ایالت نیوارلئان، لوئیزیانای یو اس ای بدلیل عدم کار آئی سیل بند ها، بزیر آب فرو رفت.
در ماه ژوئیه سال 2005 ، وقوع مومبای هند باعث مرگ بیش از 700 نفر گردید. ارتفاع آب در برخی مناطق به 15 فوت میرسید.

یکی از ویرانگرترین سیل های کانادا در ماه ژوئن سال 2005 و در بخش های جنوبی آلبرتا روی داد. این سیل نواحی گسترده و اصلی مناطق شهری شامل کالگاری را درنوردید. 72 نفر در طی این سیل سه هفته ای جان خود را از دست دادند.
در ماه ژانویه سال 2005، سیل ناشی از طغیان رود خانه های عدن، کنت، درونت، گرتا، کاکر و همچنین دیگر رود ها در کامبریا، انگلستان 2000 خانه را در برگرفته و خسارتی بالغ بر 500 پوند را ایجاد نمود. * در ماه ژوئن سال 2001، سیل ناشی از طوفان حاره ای آلیسون باعث مرگ بیش از 30 نفر در منطقه هیوستن، تگزاس شد.
سیل سال 2000 موزامبیک حاصل از باران های شدید که بدنبال یک طوفان موسمی باریدند، بخش گسترده ای از کشور را بمدت سه هفته بزیر آب فرو برده و باعث مرگ هزاران نفر گردید. اثرات تخریبی این سیل تا سال ها بعد کشور را تحت تاثیر قرار داد.
سیل سال 1998 رودخانه ینگتز باعث بی خانمان شدن حدود 14 میلیون نفر گردید.
سیل سال 1997 رودخانه سرخ در ماه های آوریل و می سال 1997 رخ داد این سیل با طغیان رود سرخ شمال در داکوتای شمالی، مینه سوتا و منی توبا همراه بود. این شدید ترین سیل رود خانه ای از سال 1826 بود.
سیل 8 می سال 1995 لوئیزیانا باعث وارد آمدن خسارات وسیع به ایالت نیوارلئان، لوئیزیانا شد.
در تابستان سال 1993 طوفان های موسمی باعث ایجاد سیل در جنوب غرب امریکائی گردید.
سیل عظیم سال 1993 یکی از ویرانگرترین سیل های تاریخ ایالات متحده بشمار می رفت.
در آلاسکا از ماه می تا ماه سپتامبر سال 1992 که معمولا دارای آب و هوای مرطوب می باشد به همراه آب حاصل از ذوب برف منجر به ایجاد مخرب ترین سیل 100 سال اخیر در منطقه آلاسکا شد.
منطقه امریکای جنوبی در ماه ژانویه سال 1992 شاهد سیلاب های سهمگین بود.
در سال 1983 منطقه شمال غرب اقیانوس آرام شاهد یکی از سخت ترین سیلاب های زمستانی خود بود. برخی از ایالات شمال غرب مرطوب ترین زمستان منطقه را تجربه نمودند. خسارت این سیل حدود 1/1 میلیارد دلار تخمین زده شد. * در سال 1965 طوفان بتسی باعث سیل گرفتگی منطقه وسیعی از ایالت نیوارلئان بمدت 10 روز شده و حدود 40 نفر را بکام مرگ کشید.
در سال 1957، سیل حاصل از طوفان برق آسا هاریکان آدری حدود 400 نفر را در جنوب غرب لوئیزیانا کشت.
سیل سال 1955 دره هانتر در ایالت نیو ساوت ولز بیش از 100 خانه را ویران و 45000 نفر را آواره کرد.
سیل سال 1953 دریای شمال باعث مرگ بیش از 2000 نفر در استان هلندی زیلند و پادشاهی انگلستان شده و مبنای ساخت تجهیزات دلتا و استحکامات تایمز گردید.
سیل سال 1952 لین ماوس باعث کشته شدن 34 نفر شد ولی بهرحال یکی از مخربترین سیل ها بود که 80 ساختمان را ویران نمود.
در سال 1940 منطقه کوئینز لند کشور استرالیا، شاهد یکی از سخت ترین سیلاب های خود بود.
سیل سال 1931 هانگ هی که باعث کشته شدن حدود 800,000 تا 4,000,000 نفر در چین گردید، یکی از فاجعه بار ترین سری سیل در منطقه هانگ هی بشمار میرفت.
سیل عظیم می سی سی پی در سال 1927 یکی از ویرانگر ترین سیل های تاریخ ایالات متحده بحساب می آید.
سال 1916 کلرمونت