سورانی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
 |
در متن این مقاله از هیچ منبع و ماخذی نام برده نشده‌است. شما می‌توانید با افزودن منابع بر طبق اصول اثبات‌پذیری و شیوه‌نامهٔ ارجاع به منابع، به ویکی‌پدیا کمک کنید. مطالب بی‌منبع احتمالاً در آینده حذف خواهند شد. |
سورانی (به کرمانجی: Soranî) نام یکی از گویش‌های اصلی زبان کردی است که در بیشتر مناطق کردنشین ایران از جمله استان کردستان و جنوب استان آذربایجان غربی (بوکان، مهاباد، پیرانشهر، اشنویه، سردشت و غیره...) و همچنین در نیمه جنوبی کردستان عراق به آن صحبت می‌شود.
منظور از سورانی خوشه لهجه‌های میانی کردی شامل سنندجی کرکوکی سلیمانیه‌ای و اربیلی است که در ایران از جنوب اورمیه تا سرپل ذهاب در کرمانشاه و در عراق از شمال اربیل تا کرکوک زبان مردم کردستان است از میانگین این لهجه‌ها زبان معیار کردی ایجاد شده‌است که به زبان محاوره‌ای مردم بوکان بسیار نزدیکتر است. خوشه میانی زبان‌های کردی موسوم به سورانی لهجه‌های گوناگونی دارد از جمله: سلیمانیه‌ای کرکوکی بوکانی، (سنندجی)، بیجاری؛ که در این میان در نوشتار، کتابت، مجله و روزنامه از سلیمانیه‌ای و مکری بیشتر استفاده می‌شود که گویش رایج آن در شهرهایی مثل بوکان سلیمانیه سقز مهابادوپیرانشهرواشنویه است اما گویش‌های سنندجی و کرکوکی (جافی)نیز امروزه تأثیر زیادو روزافزونی در زبان معیار (سورانی) دارند.
سورانی لهجه‌های گوناگونی دارد از جمله: مکریانی، جافی، اردلانی (سنندجی)، گروسی؛ که در این میان در نوشتار، کتابت، مجله و روزنامه از مکریانی استفاده می‌شود که گویش رایج آن در شهرهایی مثل بوکان مهابادو پیرانشهر و اشنویه در ایران مشهود است و در حقیقت مکریانی لهجه اصیل سورانی به شمار می‌رود.
از بزرگان ادبیات کردی که به گویش سورانی نوشته‌اند می‌توان از عبدالرحمن شرفکندی (هژار)و محمد امین شیخ الاسلامی (هیمن نام) برد. از خوانندگان بزرگ این لهجه حسن زیرک سید علی اصغر کردستانی و علی مردان خالقی و طاهر توفیق را می‌توان نام برد.
 |
|
|---|---|
| شاخه | زبان‌های ایرانی غربی |
| شمال غربی |
باستان: مادی میانه: پارتی (پهلوی اشکانی) نو: آذری | گیلکی | مازندرانی | تالشی | کردی کرمانجی | کردی سورانی | زازا-گورانی | سمنانی | زبان‌های ایران مرکزی | بلوچی[1] | سیوندی |
| جنوب غربی[2] |
باستان: پارسی باستان میانه: پارسی میانه (پهلوی) نو: فارسی | لری | بختیاری | لارستانی | بشاگردی | کمزاری | تاتی اران |
| شاخه | زبان‌های ایرانی شرقی |
| شمال شرقی |
باستان: اوستایی[3] میانه: سغدی | خوارزمی | بلخی | سکایی غربی | آلانی | سرمتی نو: آسی | یغنابی (سغدی نو) |
| جنوب شرقی |
میانه: سکایی-تخاری نو: پشتو | زبان‌های پامیری | پراچی | ارموری | منجی | یدغه |
| ۱-بلوچی به خاطر مهاجرت گویشورانش، از نظر جغرافیایی به جنوب شرق فلات ایران منتقل شده. ۲-شاخه جنوب غربی را شاخه فارسی‌تبار نیز می‌گویند. ۳-بیشتر زبان‌شناسان، اوستایی را در مرز شاخه‌های غربی و شرقی دسته‌بندی می‌کنند. |
