حسن پیرنیا
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
حسن پیرنیا (مشیرالملک و بعد مشیرالدوله)(۱۲۹۱ ه. ق. - ۲۹ آبان ۱۳۱۴ ) دولت‌مرد و چهار دوره نخست‌وزیر ایران بود.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] زندگی
میرزا حسن خان، پسر بزرگ میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله نائینی، که بعدها نام خانوادگی پیرنیا را برای خود انتخاب کرد، در سال ۱۲۵۱ ه ش، در تبریز به دنیا آمد.
پس از انجام تحصیلات مقدماتی و آموختن زبان و ادبیات فارسی و عربی و دروس معمول زمان خود در تهران، به تشویق میرزا علی اصغر خان امین السلطان، برای ادامه تحصیل به روسیه رفت و دوره «مدرسه نظام» و «مدرسه حقوق» آن کشور را گذراند.
پیرنیا، زمانی که پدرش وزیر امور خارجه شد، به ایران بازگشت و در سفر اول مظفرالدین شاه به اروپا، به عنوان مترجم و منشی امین‌السلطان ، جزء همراهان شاه بود.
پیرنیا، در سال ۱۲۸۱، به وزیر مختاری روسیه انتخاب شد. در بیست و هشت سالگی، با دختر میرزا احمد خان علاءالدوله (از اعضای درجه اول دربار مظفر الدین شاه) ازدواج کرد.
پیرنیا، پس از قتل اتابک اعظم، در کابینه مشیر السلطنه به وزارت عدلیه رسید. او ابتدا مشیرالملک لقب داشت و بعد از فوت پدر در ۱۳۲۵ هجری قمری، ملقب به مشیرالدوله شد.
در زمان مشروطه نظامنامه مجلس یا قانون اساسی مشروطه را تدوین کرد. وی، بعداز فتح تهران و تشکیل دولت جدید، مجدداً به وزارت عدلیه انتخاب شد و از آن پس در کابینه های متوالی، بارها وزیر شد.
[ویرایش] نخست‌وزیری
حسن پیرنیا، در سال ۱۲۹۳، به نخست وزیری رسید و بعدها نیز چند دوره به این سمت انتخاب شد. اتفاقاتی نظیر قیام شیخ محمد خیابانی و حوادث آذربایجان و ابتدای نهضت جنگل و ظهور رضا خان پهلوی، برای به دست گیری قدرت، از جمله رویدادهای نوبت‌های دیگر نخست وزیری اوست.
حسن پیرنیا، در دوره های دوم و سوم و چهارم و پنجم و ششم، نماینده مردم تهران در مجلس شورای ملی بود. چهار بار نخست‌وزیر و بیست و چهار بار به مقام وزارت رسید.
[ویرایش] تالیفات
وی در ده سال آخر عمرش اغلب به کارهای فرهنگی و علمی اشتغال داشت و آثار با ارزشی همچون مجموعه سه جلدی تاریخ ایران باستان و داستان‌های ایران قدیم و حقوق بین الملل را نوشت.
کتاب تاریخ ایران باستان (در سه جلد) نخستین کتابی است که به شیوه علمی و بر اساس مستندات و کشفیات باستانشناسی در باره گذشته تاریخی ایران نگاشته شد و هنوز هم مورد توجه است.
مشیرالدوله در زمینه امور قضایی کشور، پس از مشروطیت، نقش مهمی داشت و بسیاری از قوانین را تهیه کرد. همچنین وی سازمان دادگستری را پی ریزی کرد و، علاوه بر تشکیل دیوان کشور و دادسراها، قانون محاکمات حقوقی و جزایی را به تصویب رساند.
مشیرالدوله، در ۲۹ آبان ۱۳۱۴، در شصت و سه سالگی درگذشت.
[ویرایش] جستارهای وابسته
حاج ابراهیم كلانتر، قائم مقام فراهانی، حاج میرزا آقاسی، امیرکبیر، سپهسالار، مستوفی‌الممالک، امین‌السلطان، عین‌الدوله، مشیرالدوله، مشیرالدوله پیرنیا، قوام‌السلطنه، وثوق‌الدوله
