جنبش جنگل
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
جنگ جهاني اوّل و پادرمياني انگليس و روسيه تزاري در آن و ناتواني شديد حكومت مركزي ايران در اثر فقدان حمايتهاي خارجي, فضاي سياسي و اجتماعي آماده اي را براي ايجاد و رشد حركتهاي مردمي به وجود آورد.
در اين فضاي آماده, جنبش جنگل در شهريور 1293 شمسي (اوت 1914 ) شكل گرفت و در مدّتي كوتاه نه تنها در گيلان, بلكه در اكثر نقاط ايران با استقبال مردم روبرو شد و روزبه روز بر توان نظامي آن افزود, به طوري كه به خطري جدّي براي سياست استعماري انگليس در منطقه تبديل شد.
میرزا کوچک خان، یکی از مبارزان دوران مشروطیت در راس گروهی از آزادیخواهان در گیلان علیه قوای تزاری برپا خاست و سپس موازی با شرایط مساعد و یا نامساعد روز گاه بصورت انقلابی و زمانی بحال تسلیم و عقب نشینی در جنگل و اطراف رشت مستقر گردید.
هنگامی که انگلیسیها مجبور به عقب نشینی از قفقاز شدند و ارتش سرخ صحنه قفقاز را از قوای خارجی و نیروهای ارتجاعی داخلی پاک کرد، میرزا کوچک خان با کمک حزب کمونیست ایران (دهه ۱۹۲۰) و توده‌های مردم که از پیروزی‌های انقلاب اکتبر به جنبش آمده بودند، به رشت وارد شد. در این حکومت، کمونیست‌ها، جنگلی‌ها، احسان اله خان و خالوقربان که نماینده قشرهای گوناگون اجتماعی بودند، شرکت داشتند.
در ۲۲ ژوئن همین سال اولین کنگره حزب کمونیست ایران در بندر انزلی تشکیل و برنامه حزب را مبنی براخراج انگلیسها از ایران، واژگون کردن رژیم سلطنتی و فئودالی و مصادره و تقسیم بلاعوض املاک مالکان بزرگ، تصویب و کمیته مرکزی خود را انتخاب کرد.
دیری نپائید که در رهبری جنبش جنگل اختلاف بروز کرد. میرزا کوچک خان، حکومت انقلابی را ترک کرد و به جنگل عقب نشست و حکومت جدید به ریاست احسان اله خان تشکیل گردید. این انشعاب و اختلاف ضربت سختی به جنبش انقلابی گیلان زد.
در این موقع قوای دولتی با کمک نیروهای نظامی انگلیس حمله بزرگی علیه نیروهای مسلح انقلابی که تا نزدیک قزوین پیش آمده بودند، آغاز کردند و آنها را تا بندر انزلی عقب نشاندند.
دلیری و شهامت مبارزان و کمک انقلابیون قفقاز توانست مهاجمان را به عقب راند. شهر رشت بار دیگر بدست انقلابیون افتاد. حیدرعمواوغلی بدان سامان شتافت تا بکار سامان دهد. اما اختلاف ریشه دار از یک طرف و تحریکات حکومت قوام و انگلیسها از طرف دیگر کار را به انجا رساند که کوچک عده‌ای از سران نامدار کمونیست را برای مذاکره به جنگل دعوت و آنها را غافلگیر کرده، به قتل رساند و به این ترتیب زمینه پیروزی قوای دولتی فراهم گردید.
حکومت انقلابی گیلان از پای درآمد و دیری نپائید که نیروی میرزا کوچک خان به تحلیل رفت و خود او هنگام فرار نابود گردید (نوامبر ۱۹۲۱) شکست انقلاب گیلان نیروهای ملی را پراکنده کرد.
[ویرایش] منبع
- سردار جنگل، نوشتهٔ ابراهیم فخرائی
[ویرایش] پیوند
[ویرایش] پیوند به بیرون
- جمهوری گیلان
- کودتای داخلی در جمهوری گیلان
- قیام میرزا کوچک خان جنگلی
- جنبش جنگل، روزنامهٔ شرق، شمارهٔ ۶۴۰، ۱۲ آذرماه ۱۳۸۴. (بازبینی ۱۲ آذرماه ۱۳۸۴). خسروی زاده، فرهاد.
- انقلاب جنگل، گالری عکس
- مقدمه‌ای بر قضیهٔ نهضت جنگل
